پیشنهاد توجّه و تکریم ساعت امام زمان به مردم و صدا و سیما

به گزارش شیعه آنلاین، سیّد مرتضی میرسراجی، کارشناس حدیث و پژوهشگر مهدویّت در جدید ترین مقاله ای که نوشته و آن را در اختیار پایگاه خبری شیعه آنلاین قرار داده، پیشنهادی جدید در مورد توجه و تکریم ساعت امام زمان (عج) مطالبی را بیان کرده که مطالعه آن خالی از لطف و بی ثمر نخواهد بود. در ذیل متن کامل این مقاله را بدون هرگونه تغییری منتشر کرده ایم:

روند سرسام آور فن آوری های نوین و حضور بیش از پیش این فن آوری ها در متن و بطن جامعه، دوستداران و ارادتمندان خوش ذوق و تیزهوش اهلبیت را واداشته تا در ساختارهایی امروزی و رسانه ای تر اقدام به تبلیغ و زنده نمودن یاد ذَوات مقدّسه اهلبیتنمایند.

پخش صلوات خاصّه حضرت ثامن الحُجَج در راس ساعت هشت صبح و هشت شب روز ولادت و  نیز در روز زیارتی حضرت در صدا و سیما1 و همین طور پخش آن در ساعت هشت صبح در ادارات استان خراسان رضوی2، اعلام همگانی قرائت دعای فَرَج در ساعت 12 روز «عید غدیر» و دیگر اعیاد و همین طور حک کردن نشانه «ساعت دوازده» بر روی تی شِرت ، یا ساخت بَج ساعت دوازده برای لباس3  یا ارسال دعای سلامتی  یا فرج در گروه های: تلگرامی یا واتساپی و غیره در ساعت 12 شب یا پیشنهاد به صدا و سیما جهت پخش دعای فرج در ساعت 12 ظهر و 12 شب هر روز 4 از جمله این تلاش های فرهنگی – معنوی نوگرایانه و خداجویانه بوده است .

آنچه در این اقدامات وجود دارد تنها ارادت و عنایت صِرف و مخلصانه مومنان جهت زنده نمودن یاد آل الله بوده که بسیار قابل تقدیر و تشکّر است  ولی آنچه در این  حین و بین ملاحظه می شود عدم پی ریزی بنای تبلیغ و یادآوری اهلبیت بر پایه و اصول علمی و مدوّن در شرع است. از آنجا که قطعا این قبیل کارها با بحث دین وابستگی و پیوستگی تام دارند، بایسته و شایسته است با همان ابزار ها و مولّفه های مبتنی بر آموزه های دین و شرع ارائه و احیا شوند.

چنان که می دانیم شبانه روز از ساعت صفر یا دوازده شب آغاز و تا ساعت صفر یا دوازده شب بعد خاتمه می یابد تقسیم شبانه روز به 24 ساعت 60 دقیقه ای بر اساس مدت حرکت ظاهری  خورشید به دور زمین(حرکت وضعی زمین) است که اتّفاقا 24 ساعت دقیق هم نیست بلکه حرکت وضعی زمین حدود 23 ساعت و 56 دقیقه است که به آن «زمان نُجومی» نیز می گویند پس این 24 ساعت 60 دقیقه ای برای راحت تر شدن مفهوم زمان برای عموم و تسهیل کارهای متداول و روزمره و انضباط بیشتر در امور است و بی شک امری قرار دادی و تقریبی بوده و کاملا هم دقیق نیست و صد البته با شرع هم مغایرت ندارد.

در فرهنگ اسلامی مغرب ، مبدا و شروع روز بعد است زیرا با غروب خورشید، روز نیز پایان یافته است و شبانه روز بعدی آغاز شده است. آغاز روز یا همان «یَوم» از طلوع آفتاب تا لحظه غروب و ناپدید شدن خورشید است.

مثلا وقتی غروب روز پنج شنبه می شود در اصل وارد شبانه روز جمعه شده ایم و شبانه روز پنج شنبه تمام شده است چنان که می گوییم الان شب جمعه است در حالی که در حالت رسمی شاید چند ساعت به پایان روز پنج شنبه و  به عبارتی به ساعت دوازده همان روز معمول و متداول باقی مانده باشد. اعمال واجب و مستحبّی شب و روز  نیز بر اساس این اوقات در نظر گرفته می شود که اصطلاحا : « اوقات شرعی » بدان گفته می شود و منشا و زمان فیوضات الهی و برکات معنوی برای اهل ایمان هستند.

همان گونه که می دانیم اوقات و ایّام در دین مبین اسلام معنا و مفهوم و به تعبیر ما روح دارند و این اوقات خصائص منحصر به فردی در خود دارند مثلا : خواصی که شب و روز «جمعه » دارد دیگر روزهای هفته فاقد آن هستند یا «شب قدر» یک شب بیشتر نیست با همه ویژگی های جالب و منحصر به فرد خود، همین طور شب و روزهای دیگری مانند: ایّام ماه مبارک «رمضان» یا عید سعید «فطر» و حتّی برخی روزها مثل: «عَرَفه» و درک آن برای انجام حج بسیار حیاتی هستند و اگر در این ایّام و ساعات توجّه لازم نشود ، بروز گناه یا معصیّت یا عدم قبولی طاعات و عبادات صورت می گیرد.

مواردی که در ابتدای بحث راجع به زنده کردن یاد اهلبیت و به خصوص امام زمان  در قالب های نوین و امروزی ذکر شد ، پایه و اصول مستحکم علمی و قابل قبول دینی در آن ها جز تبلیغ و ذکر صِرف به نظر نرسیده است.

پیش از ورود به بحث نهایی  به این نکته نیز عنایت شود که : عالم طُفیلی وجود هیاکل مقدّس معصومان است5 لذا آفرینش مکان، معلول وجود آن بزرگواران در هستی و خلقت بوده  است . چنان که امیرمومنان خود و اهل بیتش را وارثان زمین می داند و تصریح می کند زمین از آن ماست6  پس وقتی زمین از معصومان است زمان هم  از آن ایشان است.

موید کلام یاد شده  تامّل و درنگ در روایات اهلبیت است که هر روز ایّام  هفته را متعلّق به یک یا چند تن  از معصومان  به شمار آورده است و آخرین روز که روز«آدینه» است ، تعلّق و اختصاص به ساحت مقدّس قطب عالم امکان حضرت صاحب الزّمان دارد.7

از سویی دیگر در منابع و مراجع حدیثی شیعه غیر از ایّام هفته، ساعات روز نیز در بازه «طلوع آفتاب تا غروب» بین دوازده پیشوای دین تقسیم شده است و آخرین ساعت به حضرت ولی عصر  اختصاص یافته که زمان آن محدود به « زرد شدن خورشید تا غروب آن» است . برای هر یک از امامان، زمان ویژه ای و ادعیه  ویژه ای در این رابطه نقل شده است.8

چنان که پیشتر گفته شد تعریف ساعت در روز و کمیّت آن یعنی حرکت ظاهری خورشید در فرهنگ دینی با ساعت امروزی با کمیّت آن دقیقه که 60 قسمت است تفاوت دارد. تعریف ساعت هر کدام از امامان بر اساس کمیّت تغییر  ظاهری خورشید در آسمان قابل محاسبه است که برای برخی از امامان شاید حدودا چند دقیقه و برخی یک یا دو ساعت و برخی حدودا سه ساعت می باشد و این بر اساس فصول تابستان و زمستان و کوتاه و بلند بودن روز تغییر می کند و چه خوب است که گاهشماران و منجّمان اسلامی هر کدام از ساعت های دوازده گانه امامان را که از بُعد مقدار نامساوی هستند بر اساس حساب تنظیم ، معیّن و استخراج کنند تا مومنان خداجو از این طریق هم کسب فیض معنوی نمایند.

ساعت امام زمان  را اقلا جهت پاسداشت ، یک ساعت رسمی قبل از غروب در نظر بگیریم  ان شاء الله در همان بازه توفیق درک فیوضات و برکات زمان این امام همام  نصیب همه ما شود.

دانشمندان و محدّثان بزرگی همچون : شیخ طوسی(م.460 ق.) ، سیّد بن طاووس ( م.664 ق.)،کَفعَمی(م.905 ق.)، شیخ بهایی (م.1031 ق.) ، مجلسی(م.1110 ق.) ، میرزای نوری(م.1320 ق.) 9، محدّث قمی ( م.1359 ق.)10  بر ساعت مخصوص امامان، بالاخص «ساعت مخصوص حضرت صاحب الزّمان»  تاکیدات فراوان و بلیغی نموده اند و قطعا توجّه ویژه، مراقبت و مواظبت برآن ساعت شریف در سیره مُستمرّه مُتِشرّعه و مُتدیّنان، بالاخص علماء سَلَف و اعصار مُتاخّره وجود داشته است.

شایان ذکر است که طریق مُتّصل یا حتّی مُرسَل به معصوم در این فقره به نظر نیامده با این حال مُستبعد نیست که مصدر و منشا این تعیین  و تقسیم و همین طور ادعیه وابسته به آن وجود مقدّس از حضرات معصومان باشد و الا بعضا اگر این تقسیم و ادعیه مرتبط به آن ساعات از  ناحیه و انشای یکی از علما و دانشمندان حدیثی بود حتما همچون فقراتی مانند: زیارت حضرت زهرا11 دعای رویت هلال ماه12،  دعای تناول طعام13 ، زیارت نامه  حضرت عبدالعظیم14  ، زیارت نامه حکیمه خاتون15 و غیره مشخّص، متمایز و اعلام می شد با این بیان  با وجود عدم تاکید از سوی شیخ طوسی  در مقام قدیمی ترین ناقل ساعت شرعی« اِصفِرار(زرد شدن) خورشید تا غروب آن» و تعلّق آن به حضرت حجّت و دعای مرتبط با این زمان، احتمالا این امر، ورود و صدور از  ناحیه معصوم داشته است و با این بیان ، این زمان منتسب، ارجح است از زمان های قرار دادی دیگر که محبّان صاحب الزّمان برای یاد کرد ایشان منظور می کنند.

حکمت ساعت مخصوص امام زمان این است که در این ساعت توجّه شخص منتظر به امام غائب و متقابلا توجّه و حمایت امام عصر  به او  بیشتر از هر زمان و ساعت دیگری است چنان که در تقسیم بندی های ایّام هفته، روز جمعه تعلّق بیشتری به امام عصر دارد هر چند هر لحظه و هر مکان متعلّق به همه معصوماناست ولی برخی لحظات و برخی مکان ها اختصاص بیشتری دارند و امید توجّه و عنایت بیشتری از ناحیه خداوند و حجّت های او می رود. مثلا : روزها و ساعات ماه رمضان با هیچ ماه دیگری قابل قیاس نیست و شرافت مَضاجع ، مزارات و مشاهد مقدّسه اهلبیت ،کعبه مکرّمه و مسجد الحرام را با هیچ مکان دیگری نمی توان مقایسه یا تطبیق نمود.

شاید بر اساس این اصل باشد که دعای منحصر به فرد و توحیدی «سِمات» نیزکه از ناحیه نائب دوم حضرت مهدی شرف صدور یافته، مستحب است در روز جمعه( که تعلّق به حضرت مهدی  دارد) و در ساعت آخر آن ( که باز هم تعلّق به حضرت مهدی دارد) قرائت و کسب فیض و فایده شود.16

یا شاید بر همین اساس است توجیه دلتنگی منتظران فرج آل محمّد در ساعت آخر روز جمعه که هم روز و هم ساعت تعلّق و اشتراک خاص به غوث زمان، کهف امان ، حضرت صاحب الزّمان  دارد از بابت این که شوربختانه این روز هم که توقّع ظهور در آن می رفت سپری شد و مَلجا مستضعفان و دادرس درماندگان ظهور نفرمودند.

مع الوصف پیشنهاد بنده در این جُستار این است که اقشار و توده های مختلف مردم  به خصوص فعّالان دلسوز فرهنگی و معنوی نگاه دین مدارانه تر و علمی تری به بحث زنده نمودن یاد اهلبیت در اوقات شبانه روز داشته باشند و عَلَی الخصوص نگاه معنوی تری به ساعت خاص حضرت مهدی و به جای ساعت 12 روز یا 12 شب که یک امر قراردادی است تا یک ساعت معنوی ، در اقدامی هدفمند و اصولی، ساعت معنوی و مخصوص به وجود نازنین امام زمان  ( یک ساعت (شرعی) مانده به غروب آفتاب) را به سبک ها و روش های نوین ، پیوسته به احیا و زنده نمودن یاد و ذکر این امام غریب  ، مشغول باشند و آن را با کیفیت موجود در کتب معتبره تعظیم و تکریم نمایند.

و همین طور پیشنهاد حقیر به سازمان تاثیر گذار و معظم صدا و سیما نیز این است که در ساعت معنوی و مخصوص امام زمان  به منظورگسترش بیش از پیش معنویّت و مهدویّت  به طور مستمر - نه فقط جمعه ها یا اعیاد ویژه - به تذکّر و زنده نمودن این ساعت شریف در رادیو و تلویزیون چه به صورت : «اعلام و اعلان گفتاری ورود به این ساعت» یا  «تولید برنامه های مهدوی ویژه »یا «پخش دعای "فرج" یا دعای "سلامتی" یا دعای "مخصوص ساعت امام زمان "در هر دو رسانه» یا « در قالب زیر نویس جهت تذکّر و یادآوری این ساعت در سیما » همّت و مساعدت نماید.

در پایان به جهت حُسن خِتام و از باب «خِتامه مِسک»  و مرتبط با  لزوم بحث و پیشنهادی که برای نخستین بار ارائه شد، این کلام گهر بار هفتمین خورشید آسمان ولایت را به همه منتظران حضرت صاحب الزّمان  تقدیم می نماییم.

اسوه صبر و انتظار حضرت امام کاظم فرمودند: «...یَغِیبُ عَنْ أَبْصَارِ النَّاسِ شَخْصُهُ وَ لَا یَغِیبُ‏ عَنْ‏ قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ ذِکْرُه‏»17

( [وجود مقدّس و نازنین حضرت مهدی  ] از چشمان مردمان پنهان می شود ولی یاد او[هرگز] از دل های مومنان پنهان نمی شود.)

الّلهُم َّعَجِّل لِوَلیّکَ الفَرَج و العاقِبَةُ للمُتَّقین

پی نوشت 1.    http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13921011000938 2.    http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=620246 3.    http://www.hamsedaei.ir/ 4.    http://javanonline.ir/fa/news/731427/%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D9%83%D8%A7%D8%B1-%D8%B2%D9%8A%D8%A8%D8%A7%D9%8A-%D8%AA%D9%84%D9%88%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D9%88%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84-%D9%83%D9%86%D9%8A%D9%85 5.    عوالم العلوم ، ج 11، ص 43. 6.    الکافی ، ج 1، ص 407. 7.    اثبات الوصیة ص 266، کفایة الاثر ص 291، الخصال ج 2 ص 394، کمال الدین ج 2 ص 382، معانی الاخبار ص 123، روضةالواعظین ج 2 ص 392، اعلام الوری ص 437، جامع الاخبار ص 90، الخرائج و الجرائج ج 1 ص 413، مناقب آل ابی طالب ج 1 ص 308، جمال الاسبوع ص 26، الصراط المستقیم ج 2 ص 159، اثبات الهداة ج 2 ص 64، الهدایةالکبری ص  363،حلیة الابرار ج 3 ص 53، مدینة المعاجز  ج 7 ص  484 و ص 511، بهجة النظر ص 134، بحار الانوار ج 24 ص 238 و ج 36 ص 413 و ج 50 ص 194 و ج 56 ص 20 و ج 99 ص 210، ریاض الابرار ج 2 ص 476، تفسیر نورالثقلین ج 5 ص 326، تفسیر کنز الدقائق ج 13 ص 250، عوالم العلوم ص 296، الزام الناصب ج 1 ص  168، سفینة البحار ج 8 ص 776، مجمع البحرین ج 6 ص 193. 8.    مصباح المتهجد ج 2 ص 512، البلد الامین ص 142، جنةالامان الواقیة ص 133، بحارالانوار ج 83  ص 153، الامان من اخطار الاسفار ص 101. 9.    نجم ثاقب ج 2 ص 954. 10.    مفاتیح الجنان ص 979. 11.    من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 573. 12.    اقبال الأعمال، ص 307. 13.    همان ، ص 115. 14.    المزار ( خوانساری) ص 109. 15.    مفاتیح الجنان ، ص 815 16.    مصباح المتهجد ج 1 ص 416. 17.    کفایة الاثر ص 271.