توسعه مترو به شرط ساماندهی تاکسیرانی

تغییر مسیر تاکسی ها متناسب با توسعه مترو، حذف تاکسی های گردشی و تمرکز بر شیوه تاکسیرانی «در تا در» در این زمینه بسیار موثر خواهد بود.

افزایش و توسعه خطوط مترو اگرچه در نگاه نخست ممکن است کاهش مسافران تاکسی و در نتیجه بیکاری تاکسیرانان را در پی داشته باشد اما کارشناسان معتقدند با تغییر مسیر خطوط تاکسی، حذف تاکسی های گردشی و «در تا در» شدن تاکسی ها می توان علاوه بر ساماندهی ترافیک شهری از مشکلات تاکسی ها در زمان توسعه مترو کاست.

بر اساس آمار رسمی اعلام شده از سوی شهرداری تهران، سالانه حدود 30 کیلومتر مترو در پایتخت ساخته می شود به طوری که در حال حاضر 152 کیلومتر مترو با 90 ایستگاه مورد استفاده پایتخت نشینان است. در کنار این مسئله آمار از وجود حدود 90 هزار تاکسی در پایتخت حکایت دارد؛ تاکسی هایی که صاحبان شان معتقدند با گسترش خطوط مترو به ویژه در برخی مسیرها، میزان مسافران و در نتیجه درآمدهای آنان کاهش داشته است.

کامبیز مستوفی دربان، کارشناس ارشد برنامه ریزی حمل و نقل در گفت و گو با "صمت" در پاسخ به این پرسش که آیا در دنیا الگوی مشخصی برای حمایت از شغل تاکسیرانی همزمان با گسترش خطوط مترو وجود دارد؟ اظهار کرد: سبک استفاده از تاکسی در کشورهای خارجی با ایران تفاوت دارد و در هیچ کشوری خطوط تاکسیرانی به شیوه ایران فعالیت نمی کنند و بیشتر به شیوه «در تا در» یعنی «از مبدا تا مقصد» فعالیت دارند، به همین دلیل در کشورهای خارجی، این تعداد تاکسی که در خیابان های ایران می بینید، وجود ندارد.

او با بیان اینکه با گسترش خطوط مترو ممکن است بخشی از تاکسی ها حذف شود، تاکید کرد: این مسئله بدان معنا نیست که از مشاغل موجود کاسته می شود زیرا مترو نیاز به بسیاری از مشاغل زیربنایی و روبنایی دارد. به اعتقاد این کارشناس با گسترش خطوط مترو، بهتر است تاکسی ها تغییر مسیر دهند. در مدل جدید، تاکسی ها می توانند از ایستگاه های مترو به نقاط محلی بروند که مترو آن مکان ها را پوشش نمی دهد.

این کارشناس برنامه ریزی حمل و نقل معتقد است در یک نگاه دیگر با توجه به اینکه مترو به عنوان یک وسیله جا به جایی انبوه، در مسافت های بالای 10 کیلومتر و تاکسی به طور معمول مسافت های زیر 10 کیلومتر را پوشش می دهد و اینکه گسترش مترو تا چه اندازه در ایران باعث حذف تاکسی می شود، نیاز به مطالعه دقیق دارد.

تحمیل آشفتگی ترافیکی به خیابان ها از آثار منفی تعدد تاکسی در خیابان هاست. مستوفی دربان با اشاره به این موضوع و با تاکید بر کاهش ایمنی سطح معابر با افزایش شمار تاکسی های موجود در خیابان، افزود: حجم زیادی از ترافیک خیابان ها مربوط به تاکسی هاست، این در حالی است که بسیاری از خیابان ها به حد اشباع رسیده است.

به گفته او، کاهش آشفتگی شهر و کاستن از بار ترافیکی خیابان ها یکی از مهم ترین اهداف مهندسی حمل و نقل است که در این زمینه توسعه مترو می تواند موثر باشد. او اضافه کرد: مشکل ترافیک را در بسیاری از کلانشهرهای دنیا داریم اما در ایران یک مشکل دیگر نیز داریم که همان آشفتگی ترافیکی است؛ معضلی که در دنیا وجود ندارد زیرا قوانین حمل و نقلی دقیقی حاکم است و همه مردم از آن پیروی می کنند اما به نظر می رسد در ایران برخی قوانین نیاز به بازنگری دارد.

مستوفی دربان با اشاره به لزوم توسعه مترو با توجه به مسائل بیان شده گفت: برنامه ریزی شهری باید به سمتی حرکت کند که در بستر یکپارچه فعالیت کرده و از الگوی مشخص بهره گیرد. او به کاهش خطوط تاکسیرانی همزمان با توسعه مترو نیز اشاره کرد: برای حل مسئله بیکاری راننده های تاکسی، دولت و سیاست گذاران باید برنامه ریزی کنند اما در این زمینه برنامه ریزی شهری می تواند خطوط تاکسیرانی را به گونه ای طراحی کند که در درجه نخست، تاکسی های غیرخطی یعنی گردشی به شیوه «در تا در» حرکت کرده و توقف بین راهی نداشته باشند و دارای مقصد و مبدا مشخص شوند.

او ادامه داد: از سوی دیگر تاکسی های خطی باید بعد از بازنگری، به طور منسجم و اصولی طراحی شده و موازی خطوط انبوه بر مانند مترو حرکت نکنند.

در واقع بستر فعالیت تاکسی ها باید هماهنگ و یکپارچه باشد. آن طور که او تاکید می کند، این مسئله نیاز به مطالعات بازنگری و یکپارچه سازی خطوط تاکسیرانی دارد و در کنار آن، باید مباحث مربوط به اشتغال زایی و حمایت از اشتغال بخش خصوصی در حوزه حمل و نقل، در دستور کار قرار گرفته و برنامه ریزی مشخصی برای آن انجام شود.

با تغییر مسیر خطوط تاکسی، حذف تاکسی های گردشی و «در تا در» شدن تاکسی ها می توان علاوه بر ساماندهی ترافیک شهری از مشکلات تاکسی ها در زمان توسعه مترو کاست

علی کرمی، کارشناس ارشد حمل و نقل عمومی نیز نظری مشابه مستوفی دربان دارد. او نیز همچون مستوفی معتقد است توسعه خطوط مترو در شهر، روند کار تاکسی ها را هدفمند کرده و مانع گردش های بی دلیل آن ها در شهر می شود. به گفته وی، همزمان با توسعه مترو، روند کار تاکسی ها باید محدود به مسافرگیری در پایانه ها شود.

کرمی با بیان اینکه با توسعه خطوط مترو، تاکسی جایگاه واقعی خود را در حمل و نقل عمومی خواهد یافت، افزود: کاهش ترافیک و سردرگمی مسافران از جمله مزیت های منسجم شدن خطوط تاکسیرانی است.

آنطور که این کارشناس حمل و نقل عمومی می گوید، در بیشتر کشورها، همزمان با توسعه مترو، با راه اندازی ایستگاه های تاکسی و اتوبوس در ورودی و خروجی ایستگاه های مترو، از تراکم اتوبوس و تاکسی در سطح شهر می کاهند و به ترافیک نظم می دهند.

بر اساس آنچه در این گزارش بیان شد و با توجه به ارزان و سریع بودن مترو، کلانشهرها گریزی از توسعه آن ندارند، به ویژه اینکه کاهش ترافیک و کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا و نیز کاهش تلفات ناشی از تصادف ها، از دیگر مزایای گسترش خطوط مترو است که مورد توجه دولتمردان است.

از سوی دیگر به نظر می رسد تاکسیرانی به عنوان یک شیوه رایج حمل و نقل عمومی در ایران، تحت تاثیر توسعه خطوط مترو است و دولتمردان باید فکری برای بیکاری احتمال تاکسیرانان کنند.

بر اساس پیشنهاد کارشناسان تغییر مسیر تاکسی ها متناسب با توسعه مترو، حذف تاکسی های گردشی و تمرکز بر شیوه تاکسیرانی «در تا در» در این زمینه بسیار موثر خواهد بود. از سوی دیگر با توجه به اشتغالزایی مترو در بحث زیربنایی و روبنایی می توان از بخشی از نیروی انسانی تاکسیرانی، در مترو استفاده کرد.