ابنيه/ شاه گلي، يکي از ديدني‌هاي تبريز

ويکي پي‌جي/ تبريز مرکز استان آذربايجان شرقي با مساحتي حدود ۱۲۰۰ کيلومتر مربع، پس از تهران و مشهد سومين شهر بزرگ ايران است. جمعيت تبريز بالغ بر ۱٬۵۷۹٬۳۱۲ (سرشماري ۱۳۸۵) است که از اين لحاظ پس از شهرهاي تهران، مشهد و شيراز، چهارمين شهر پرجمعيت ايران محسوب مي شود. تبريز از شمال به کوه عينالي و از جنوب به دامنه کوه سهند و از سمت غرب به جلگه تبريز و درياچه اروميه محدود است.
تبريز از ديرباز تأثير زيادي در زمينه‌هاي مختلف از جمله سياسي و اقتصادي داشته‌است. تبريز اولين پايتخت ايران در زمان صفويان و شهر وليعهدنشين دودمان قاجار بود. اگر در روزهاي نوروز به اين شهر زيبا سفر مي کنيد، ديدن اين مکان ها را به شما پيشنهاد مي کنيم :

مسجد کبود
مسجد جهان شاه يا مسجد کبود تبريز (گؤي مسجد) بنا به دستور ابوالمظفر جهانشاه بن قره يوسف که از سلسله ترکمان قره قويونلو بنا شده است که در سال 870 هجري بناي آن به همت و نظارت جان بيگ خاتون (زن جهانشاه بن قرا يوسف قره قويونلو) پايان يافت. اين بنا از شاهکارهاي هنر معماري اسلامي و ملقب به فيروزه جهان اسلام است و با کاشي‌هاي معرق فيروزه‌اي و لاجوردي با انواع خطوط ثلث، نستعليق، نسخ و طرح‌هاي بديع مهندسي و اسليمي تزئين شده است. اين مسجد در زلزله 1193 ه . ق ويران و در سال‌هاي 1318 و 1345 ه.ش مرمت و بازسازي آن به اهتمام زنده ياد استاد رضا معماران انجام گرفت. گنبد آجري مسجد کبود از بزرگترين ساخته‌هاي آجري معماران اسلامي قرن نهم هجري است که ادامه معماري عصر ايلخاني به حساب مي‌آيد. موقعيت اين بنا در خيابان امام مابين ميدان ساعت و چهارراه شهيد بهشتي (منصور) مي باشد.

ائل گلي ( شاه گلي )
ايل‌گلي (شاه‌گلي) يکي از مهم‌ترين گردشگاه‌هاي شهر تبريز است که در جنوب شرق آن و در ۷ کيلومتري مرکزشهر واقع شده‌است. اين مکان در زمان آق‌قويونلوها ايجاد شده و در دورهٔ صفويان گسترش يافته‌است .
با احداث هتل ۵ ستاره و بين‌المللي ايل‌گلي، اين گردشگاه جنبهٔ جهاني پيدا کرده‌است. عمق درياچهٔ ايل‌گلي ۱۲ متر بوده و در محوطهٔ آن قايقراني انجام مي‌شود. همچنين شهربازي (لوناپارک) و نيز مسافرخانه‌هاي متعددي در داخل اين گردشگاه وجود دارد.
ايل‌گلي تا پيش از روي‌کارآمدن صفويان، بزرگترين منبع ذخيرهٔ آب جهت آبياري باغ‌هاي مناطق شرقي تبريز تا دروازهٔ تهران و تپلي‌باغ بوده‌است. در دوران حکومت صفويان، تمام شن و ماسه و نخاله‌هاي موجود در محوطهٔ داخلي درياچهٔ فعلي خالي شده و ديواره‌اي سنگي به دور آن کشيده شد.
در دوران قاجار در پيرامون استخر ايل‌گلي خيابان‌هايي جهت عبور و مرور احداث گرديد و در جوار اين معابر، درختان درخت تبريزي، بيد مجنون و گل‌هاي اطلسي متعددي در چندين رديف جهت تزئين گردشگاه و پاکي آب و هوا کاشته شد.
ايل‌گلي در دوران پهلوي به شهرداري تبريز واگذار شد تا به يک گردشگاه عمومي تبديل شود. سيد باقر کاضمي (مهذب‌الدوله) استاندار وقت آذربايجان شرقي، نخستين تعميرات اساسي را در محوطهٔ اين گردشگاه به انجام رسانيد.
درياچهٔ ايل‌گلي با ۵٫۵ هکتار وسعت، گنجايش 720000 متر مکعب آب را دارد. اين درياچه پيش‌تر به سبب بزرگي و عظمت، شاه‌گلي (درياچهٔ بزرگ) نام داشته که پس از انقلاب اسلامي ايران به ايل‌گلي (درياچهٔ مردم) تغييرنام داده‌است.
يکي از شعبه‌هاي رودخانهٔ ليقوان که از نزديکي روستاي چاوان مي‌گذرد، به‌صورت جويباري کوچک از سمت جنوب‌شرقي درياچهٔ ايل‌گلي وارد آن شده و آب آن را تأمين مي‌نمايد.
تپهٔ نسبتاً بلندي در بخش جنوبي درياچهٔ ايل‌گلي قرار گرفته که جنگل‌کاري شده و آبشارهاي مصنوعي متعددي از اين تپه به سمت داخل درياچه سرازير مي‌شود. همچنين از ضلع جنوبي درياچه تا مرکز آن و محل کاخ ايل‌گلي، خياباني کشيده شده که عمارت کلاه‌فرنگي را به‌صورت يک شبه‌جزيره درآورده‌ است .
اين درياچه در هنگام فصل زمستـان با نمايي زيبا آميخته اي از يخ و آب ، خود را مي نماياند. در زمان يخ زدن درياچه ماهي هايي که در اين آب زندگي مي کنند نمي توانند به سطح آب برسند و به همين دليل رشد آن ها کند مي شود.
عمارت کلاه‌فرهنگي هشت‌ضلعي موجود در مرکز درياچهٔ ايل‌گلي که به کاخ ايل‌گلي شهرت دارد، امروزه به‌صورت يک تالار پذيرايي مورداستفاده قرار مي‌گيرد. اين بنا پيش‌تر يک ساختمان يک‌طبقهٔ خشتي و فرسوده بود. شهرداري تبريز در سال ۱۳۴۶ خورشيدي ساختمان پيشين را تخريب و عمارت دوطبقهٔ جديد و مقاومي در محل آن، احداث کرد.
کاخ ايل‌گلي در دوران حکومت سلطان يعقوب آق‌قويونلو احداث شده و در دوران سلطنت صفويان گسترش يافته‌است. قهرمان ميرزا (هشتمين پسر عباس ميرزا) نيز اين عمارت را تکميل‌تر نموده و آن را به‌صورت يک گردشگاه سلطنتي براي درباريان قاجار درآورده‌است.