سالار عقیلی، من و تو و «خنجری که از پشت می زند دشمن...»

من: سالار عقیلی رفته من و توهمکار: چیسالار عقیلی رفته تو یكی از برنامه های من و تو به عنوان مهمون برنامه.از كجا خوندی؟همین الان عكسشو برام فرستادن.از كجا می دونی فتوشاپ نیست؟خبرشم زدن چند تا از سایتا! فتوشاپ نیست. اینم عكسش.این سالار عقیلیه؟ موهاش این قدره؟بعضی وقتا موهاشو بلند می كنهآخه چرا؟ یعنی چی؟ من نمی فهمم.این گفت و گوی شخصی نگارنده با یکی از همکاران است و تقریبا شبیه همین جملات، از زبان بسیاری از مردم نیز در شبکه های اجتماعی و نظراتی که در رسانه های مختلف طی دو روز اخیر منتشر، مشاهده می شود.عصر روز شنبه، صفحه ی اینستاگرام شبکه ی من و تو اعلام می کند که ساعت ۱۹:۰۰ به وقت تهران، سالار عقیلی مهمان برنامه ی منوتوپلاس خواهد بود. بهانه ی حضور او، صحبت در مورد کنسرتش در لندن است. هنوز جز مخاطبان صفحه ی اینستاگرام من و تو، کسی از ماجرا خبر ندارد.ساعت ۱۹:۰۰ سالار عقیلی در برنامه حاضر می شود. مدت این گفت و گو، حدودا ۱۲ دقیقه است. عقیلی در مورد کنسرتش صحبت می کند. یکی از سایت ها، بلافاصله عکسی از حضور عقیلی در برنامه ی من و تو را منتشر می کند؛ یک نمای بسته از سالار عقیلی. کم کم تا ساعت ۲۰:۰۰ عکس دیگری هم منتشر می شود؛ عکسی با نماز باز که در آن سالار عقیلی نشسته مقابل مجری مرد و زن منوتوپلاس. پوشش مجری زن خیلی نیاز به شطرنجی شدن دارد.هر دو عکس، به سرعت در شبکه های اجتماعی دست به دست می شوند.شایع می شود که عقیلی قصد مهاجرت دارد. مدیر برنامه هایش طی مصاحبه ای می گوید این موضوع را تکذیب می کند و می گوید: طبعا تمامی صحبت‌ها درباره گفت‌وگوی ایشان با آن شبكه به بازگشت او از اروپا موكول خواهد شد و درباره تمامی این جزئیات صحبت می‌شود اما به‌هیچ‌وجه سالار عقیلی مهاجرت نكرده و صرفا برای تور كنسرت‌هایش به اروپا سفر كرده است و به‌زودی به ایران بازخواهد گشت.از یکشنبه شنیده می شود که نام سالار عقیلی از جشنواره ی موسیقی فجر حذف شده است.طبق اعلام قبلی ستاد برگزاری سی و یکمین دوره جشنواره موسیقی فجر، قرار بود تا گروه موسیقی «وزیری» به سرپرستی کیوان ساکت و خوانندگی سالار عقیلی در تاریخ ۲۳ بهمن ماه روی صحنه برود. گفته می شود که سالار عقیلی خواننده این گروه، در این اجرا غائب خواهد بود و کیوان ساکت از خواننده ای دیگر استفاده می کند.پیش تر سالار عقیلی در نشست خبری گروه های حاضر در جشنواره ی موسیقی فجر گفته بود: «وقتی دیدم تفکری پشت این دوره جشنواره است احساس کردم که جشنواره سی و یکم افتراقاتی با دوره‌های پیشینش دارد. احساس می‌کنم که جشنواره موسیقی فجر امسال حرفی برای گفتن داشته باشد.»نوش آبادی، سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می گوید: حضور این خواننده در شبکه ماهواره ای ضدانقلاب باعث شگفتی و تعجب همگان شده و قابل دفاع و توجیه نیست. تا شنیدن دلایل سالار عقیلی درباره حضور در شبكه تلویزیونی «من و تو» تصمیمی برای او نمی گیریم و باید توضیحات او را بشنویم و تا بازگشت عقیلی به ایران موضع‌گیری رسمی نخواهیم داشت.پخش تیتراژ معمای شاه با صدای سالار عقیلی در هاله ای از ابهام قرار می گیرد. تهیه کنننده ی معمای شاه می گوید که هنوز دستوری مبنی بر تغییر تیتراژ یا حذف صدای عقیلی به آن ها داده نشده است.عقیلی در این گفت‌وگو به برنامه کنسرت‌‌هایش در شهرهای مختلف انگلیس و همچنین کنسرت‌های بعدی‌اش در آمریکا و استقبال مردم اشاره کرد. این خواننده همچنین درباره چالش برگزاری کنسرت در خارج از ایران، گفت: در خارج از ایران، هزینه برگزاری کنسرت بسیار بالاست. به عنوان نمونه در سالن برج میلاد، پیانویی است که می‌شود نواخت اما وقتی در اینجا خواستیم پیانو روی سن داشته باشیم، هزار و پانصد دلار هزینه اضافه خواستند.عقیلی در این گفت‌و‌گوی دوازده دقیقه‌ای درباره نخستین اجرای حرفه‌ای‌اش در سال ۱۳۷۴ در فرهنگسرای شفق سخن به میان آورد و درباره تلاش‌‎‌هایش برای برگزاری کنسرت در شهرستان‌های ایران و گستره فعالیت‌هایش نکاتی را مطرح کرد و در ‌‌نهایت نیز این گفت‌و‌گو با اشاره مجدد به کنسرت‌های این خواننده در انگلیس به پایان رسید. در واقع این خواننده موسیقی سنتی ایران، عمدتاً از این برنامه به عنوان فرصتی برای تبلیغ کنسرت‌هایش استفاده کرد.رضا پورحسین قائم مقام معاون سیما در حاشیه افتتاح شبکه تهران درباره اینکه آیا تیتراژ سریال معمای شاه همچنان با صدای سالار عقیلی پخش خواهد شد؟ گفت: مشکلی برای پخش وجود ندارد و این هفته تیتراژ سریال با صدای عقیلی پخش خواهد شد. خیلی افراد از من می‌پرسند که با حضور سالار عقیلی در شبکه «من و تو» آیا تیتراژ سریال معمای شاه پخش می‌شود؟ و من به آنها جواب دادم که بله تیتراژ پخش می شود.و اما پس از مرور شرح ما وقع، ذکر نکات ذیل در این باره مفید به نظر می رسد:۱- پرتوجهی آری، کم توجهی هرگز!در این مواقع، برخی این گونه اظهار نظر می کنند که باید ریشه ای این مسائل را بررسی کرد و دید که چرا یک خواننده دست به چنین عملی می زند و در شبکه ای مثل من و تو حاضر می شود؟ حتما این واکاوی و تعمق، لازم و مفید است، اما نه بدان معنا که از تبعات مترتب بر آن رفتار کاملا غلط بکاهد یا جای شاکی و متهم عوض شود.سالار عقیلی، از خوانندگانی است که شاید بتوان او را پرکارترین خواننده ی آثار فاخر سیما نامید. در بسیاری از مناسبات خاص، از افتتاحیه های جشنواره های موسیقی و فیلم فجر گرفته تا دیگر همایش ها، جشنواره ها و مراسم هایی که بسیار مورد توجه رسانه های داخلی و خارجی قرار می گیرند، سالار عقیلی همواره یکی از خوانندگانی بوده که مسئولان و مدیران فرهنگی جمهوری اسلامی ایران،‌ فضایی مطلوب را برای درخشش فراهم کرده اند.شاید اگر در دوازدهمین دوره ی جشنواره ی موسیقی فجر در سال ۱۳۷۵، فضا برای هنرنمایی سالار عقیلی ۱۹ ساله فراهم نمی شد، او امروز در ۳۸سالگی، یکی از قطب های آواز سنتی ایران نبود.منصفانه این است که در مورد مشاهیر در هر عرصه ای، همواره یک قدرشناسی دو سویه برقرار باشد؛ یک قدرشناسی از جانب حاکمیت و نهادهای فرهنگی، سیاسی و رسانه ای حاکمیتی و دیگر از سوی آن شخص مشهور که هرچقدر هم شایسته و توانمند باشد، باید این واقعیت را بپذیرد که اگر امکانات حاکمیتی و بسترهای فراهم شده نبود، هرگز به شهرتی ملی و جهانی نمی توانست دست یابد. باید یک شخص شهیر، خواه هنرمند، ورزشکار یا از هر صنفی، باور داشته باشد که الزاما او نابغه ترین فرد در زمینه ی کاری خود نیست؛ تلاش و استعدادش با لطف و عنایت خدا همراه شده و اسباب این لطف خداوندی، ابزارها و رسانه های جمعی بوده که برای نمایش هنر و استعدادش، به کمک او آمده اند.ایران از آن جا که دارای نظامی اسلامی است، در نتیجه قطعا حوزه ی فرهنگ، از مهم ترین و حساس ترین عرصه های آن به شمار می رود و متصدی رسمی و قانونی این عرصه، نهادهای مختلف حاکمیتی هستند. هنرمندی که در این فضا فعالیت می کند، باید چارچوب های مکررا اعلام و اعمال شده ی این نظام را بپذیرد و یا قید فعالیت در آن را بزند. نمی شود شخصی از فرصت ها و امکانات حکومتی، نهایت بهره را ببرد اما به قواعدی که باید به آن تن دهند، وقعی ننهد. آن هنرمندانی هم که قوانین فرهنگی کشور را به رسمیت نمی شناسند، قید فعالیت در داخل کشور را می زنند و راهی دیار غربت می شوند، که در تمامی این موارد، در درجه ی اول، خود آن ها بوده اند که ضرر کرده اند و ثابت شده که خریدار انبوه، ثابت و جدی هنر آن ها (به شرط فاخر بودن آن هنر)، مردم همین مرز و بومند نه غربی ها.۲- پیش تر صریحا اعلام شده بوده که حضور سیاست مداران،‌ هنرمندان، ورزشکاران و هر شخصی که برای فعالیت، نیاز به مجوزهای حاکمیتی است، در شبکه های ضدانقلاب و معاند ممنوع است. حتی از قضا در همین دو هفته ی پیش، یعنی در تاریخ شنبه ۲۶ دی ماه، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی، جلسه ای را تدارک دیده بود بین تعدادی از تهیه کنندگان سینما با رئیس دادسرای فرهنگ و رسانه. موضوع اصلی آن جلسه، راهکاری مسدود کردن سوءاستفاده شبکه‌های ماهواره‌ای از سینمای ایران و مصداق عینی این سوء استفاده، بیشتر حول پخش تبلیغات (تیزرهای) برخی فیلم های از بعضی از شبکه های خارجی و ماهواره ای بود.وقتی مسئولان صریحا در مورد صرف پخش تیزرهای آثار سینمایی این قدر حساسیت به خرج می دهند، آیا هیچ گونه شک و شبهه ای باقی می ماند مبنی بر این که حضور خود هنرمندان در آن شبکه ها، به طریق اولی ممنوع است؟! آیا جای هیچ توجیهی مبنی بر بی اطلاعی باقی می ماند؟!برخی می گویند که از نظر شخصیتی برخی ساده اند و سریع گول می خورند و می روند. البته این سطور قطعا در راستای صدور حکم ممنوع الفعالیت شدن مادام العمر عقیلی نیست، ولی دلیلی هم برای قبول توجیه های ساده لوحانه وجود ندارد.نشان به آن نشان که وقتی عکس های حضور عقیلی در من و تو، در شبکه های اجتماعی دست به دست شد، بسیاری این گونه واکنش نشان دادند: «حتما می دونه که با رفتنش به من و تو چه عواقبی در انتظارشه. این احتمالا می خواد بره. دیگه قید ایرانو زده وگرنه کیه که ندونه وقتی بلند شی بری یه شبکه مثل من و تو، وقتی برگردی ممنوع الکارت می کنن؟؟؟!!!»چگونه می توان پذیرفت که سالار عقیلی، حتی اگر هنرمندی باشد که نخواهد وارد فضاهای سیاسی و اظهار نظرهایی از آن جنس شود، نمی دانسته که شبکه ی من و تو، از مهم ترین هتاک ترین دشمنان جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود؟! آیا رواست که سالار عقیلی را - که از هوش و نبوغ بالایی برخورد است - انسانی تا این حد ساده لوح و بی خبر از همه جا تصور کرد؟!۳- سالار عقیلی از شاخص ترین چهره های موسیقی سنتی ایران است، اما نباید فراموش کرد که اگر بنا باشد شخصی به هر دلیلی خود را استثناء قلمداد کند و گمان برد که چون شاخص است و کم نظیر، می تواند به نحوی فعالیت کند که دیگر هنرمندان مجاز به آن نیستند، طبیعتا باب بدعتی را گشوده که منطقی نیست نظام فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به آن تن دهد. سالار عقیلی از حیث هنری، هر چه باشد، محمدرضا شجریان، هم از او حنجره ای شش دانگ تر دارد و نیز محبوبیتی فراگیرتر، اما وقتی وارد فضای تعامل با رسانه های بیگانه می شود، برای همیشه خود را از صدا و سیما و نیز مردم را از صدایش در فضای رسمی داخلی، محروم می کند.خوشبختانه عقیلی، هیچ اظهار نظری سیاسی مطرح نکرده و از این جهت با شجریان قابل قیاس نیست، ولی مراد از ذکر آن مثال، این بود که ثابت شود حتی اگر هنرمندی یک سر و گردن از همه ی هنرمندان هم صنفش، چه از نظر محبوبیت و چه تخصص بالاتر ایستاده باشد، وقتی قوانین را نقض کند، بایدپاسخگوی رفتارش باشد.سرمایه های ملی باید بدانند که اگرچه قطعا دارای شایستگی هایی منحصر به فرد، تلاش روز افزون و نبوغ خاصی بوده اند که از بین قریب ۸۰ میلیون ایرانی، آن ها در زمینه ی کاری خود، افرادی متمایز و برجسته شده اند، اما این بدان معنا نیست که حضور در اردوگاه دشمنان فرهنگی اسلام و انقلاب اسلامی، برای این افراد متمایز و برجسته، مباح و بلااشکال انگاشته شود.سرمایه های ملی، باید بدانند که از بیت المال و سرمایه های مردم، برای آن ها آن قدر فرصت های مالی، رسانه ای و معنوی فراهم شده، که تا پایان عمر، مدیون مردم ایران هستند. پیشنهادهایی معنوی از جنس پیشنهادهای پی در پی و متعدد خوانندگی در رسانه ی ملی و مراسم های تحت پوشش رسانه ی ملی که بختی نیست که یار هر کسی شود. خوانندگی ثابت در ارکستر ملی ایران و ارکستر ملل، فرصتی است که بعضا در اختیار خوانندگانی با سابقه ای به قدر سن سالار عقیلی به زحمت قرار می گیرد. نمی توان این همه حسن نظر و فرصت سازی نهادهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برای سالار عقیلی را که موجب محبوبیت ملی او شده، با حضور در یکی از بدنام ترین شبکه ها پاسخ داد.سخن آخر:اگرچه منطقی است که باید منتظر ماند و دید که توضیح سالار عقیلی درباره ی این رفتار غلط و غیرقابل دفاعش چیست، اما این توضیحات، متاسفانه نمی تواند این حرکت عجیب و غیرقابل هضم او را توجیه کند.کاش عقیلی، برای سرنوشت حرفه ای خود و نیز به عشق مردمی که می گوید برای آن ها می خوانده، وقتی شعر «وطنم ای شکوه پابرجا...» را می خواند، به مصرع «خنجر از پشت می زند دشمن» فراتر از صرف آوازه خوانی توجه می کرد. کاش وقتی آن وضع پوشش زن مجری من و تو پلاس را می دید، در آن برنامه حاضر نمی شد.نه بناست سالار عقیلی هل داده شود به سمت رسانه های بیگانه و نه قرار است كه هنر و آوازهای شنیدنی و وزینش نادیده گرفته شود، اما چاره چیست؟ آیا می توان از كنار این اتفاق، بدون واكنشی متناسب با قواعد و قوانین گذشت؟این همه کاش و کاشکی وقتی در کنار هم قرار می گیرند، متاسفانه باعث می شوند که علاقه ای که نسبت به صدا و آوازهای زیبایی که عقیلی سر می داده، قدری تحت الشعاع این عقلانیت ها قرار گیرد.اگر به عقیلی برسم، از او می پرسم: «واقعا من و تو ، این قدر ارزش داشت آقای عقیلی؟!»