از دیدار با ناصر حجازی تا 10 سال تحقیق برای یک مستند

فیلم مستند «من ناصر حجازی هستم» به کارگردانی نیما طباطبایی و تهیه‌کنندگی امیر رفیعی، عصر روز اول جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت (یکشنبه 22 آذرماه) که مصادف با شب تولد این اسطوره‌ی فوتبال ایران است، در سالن شماره یک سینما فلسطین روی پرده می‌رود.

به گزارش ایسنا، نیما طباطبایی درباره‌ی ساختار این مستند گفت: از آنجایی که از مسیر سینمای داستانی و قصه‌گو به سینمای مستند رسیدم، تصمیم گرفتم ساختار این مستند نیز مانند قصه‌ای برای مخاطب تعریف شود.

وی افزود: از ابتدای شروع کار و گپ و گفت با خسرو نقیبی (نویسنده) تصمیم گرفتیم فکر بازسازی و فضاسازی را از ذهنمان دور کنیم، زیرا سینمای مستند مستقل با کمبود بودجه مواجه است و از طرفی فضاسازی نیاز به بودجه قابل توجه دارد، لذا به دنبال خط روایی مشخص بودیم تا به واسطه‌ی راش‌ها و تصاویر آرشیوی بتوانیم قصه خوبی تعریف کنیم.

طباطبایی تصریح کرد: با این روش 5 فضای متفاوت از زندگی ناصر حجازی را انتخاب کردیم: فصلی که مربوط به مرور افتخارات ایشان بود از سوی شهاب حسینی قرائت شد، فصل مربوط به دوران کودکی توسط بهرام رادان و بخش موسوم به سهراب‌کشی هم توسط پرویز پرستویی روایت شد. همچنین مسعود رایگان توانست با اطلاعاتی که داشت، مخاطبان را بمباران اطلاعاتی کند! من برای این سکانس نگران بودم و احساس می‌کردم اگر کسی فوتبالی نباشد، با دیدن این بخش فیلم سردرگم می‌شود، اما خوشبختانه با نثر روانی که خسرو نقیبی برای آن نوشت، این مشکل تا حد زیادی مرتفع شد.

این کارگردان در ادامه با اشاره به حضور فیلم در بخش مسابقه ملی جشنواره «سینماحقیقت» گفت: امسال خوشبختانه تعداد فیلم‌های بخش مسابقه کمتر از سال گذشته است و قطعاً همین امر باعث رشد کیفیت جشنواره می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در یک مسابقه همه نمی‌توانند روی سکو بروند و مستندسازان نیز از قاعده مستثنی نیستند! مستند یعنی بیان خوب واقعیت و رعایت خصوصیات ساختاری استاندارد. من بیشتر از اینکه مستندساز باشم، در حیطه سینمای داستانی فعالیت کردم، اما به عقیده من ساخت فیلم مستند و پیدا کردن خط و ربط داستانی کار ساده‌ای نیست و هر شخصی که بتواند تعادل را در این میان حفظ کند، شایسته دریافت تندیس حقیقت است.

کارگردان تله فیلم «یادگاری» درباره تحقیق و پژوهش مستند «من ناصر حجازی هستم» یادآور شد: پژوهش این اثر 4 ماه زمان برد و در این میان قسمتی از تصاویر روزنامه از سوی خانواده مرحوم حجازی، آرشیو روزنامه کیهان ورزشی و بخش عمده فیلم‌های آرشیوی هم با رایزنی علی رفیعی (تهیه‌کننده) در اختیار تیم تولید قرار گرفت.

طباطبایی از خسرو نقیبی (نویسنده)، مهدی مهرنیا (تدوینگر)، مهدی اکبریان‌پور (صداگذار)، محمد خرمی‌نژاد (آهنگساز)، رامتین فیروزیان (تصحیح رنگ و نور)، آرمین مهدوی (ساخت آنونس)، صالح تسبیحی (طراح پوستر) و علی رفیعی (تهیه‌کننده) این اثر یاد کرد و گفت: اگر این فیلم توانسته نظر هیات انتخاب را به خود جلب کند، بی شک بخاطر زحماتی است که گروه تولید این مستند مانند یک تیم فوتبال تا دقیقه 90 همراه با عشق و انرژی مرا همراهی کردند.

گفتنی است که نیما طباطبایی ساخت مستند «ریو تا طهران» درباره‌ی «جرزینهو» ستاره اسبق فوتبال برزیل که چند سال قبل وارد ایران شده بود را در کارنامه کارگردانی خود دارد.

محمد مقدم: برای ساخت «مهر و مسیح» ۱۰ سال تحقیق کردم

کارگردان مستند «مهر و مسیح» با اشاره به اهمیت پژوهش در ساخت آثار مستند گفت: «علاقه‌ام به تحقیق و دانستن، بستر ماندن در حوزه مستند را برایم فراهم کرد و به همین سبب 10 سال برای پژوهش «مهر و مسیح» وقت گذاشتم تا آماده‌ی اولین نمایش عمومی در نهمین جشنواره سینماحقیقت شود.»

محمد مقدم درباره‌ی مستند «مهر و مسیح» که به آیین میترائیسم می‌پردازد، اظهار داشت: «موضوع میترائیسم برای علاقه‌مندانی که درباره ادیان کار کرده‌اند کاملا شناخته شده است، اما برای عده دیگری از مردم همچنان ناشناخته باقی مانده است. این مستند بر تاثیر رابطه آیین مهری بر دیانت مسیحی که از جنبه‌های مختلفی قابل اثبات است، می‌پردازد.»

وی ادامه داد: «انتخاب مسیری که هر کس در زندگی‌اش طی می‌کند، به طور کامل در اختیار خودش نیست. مسیری که من در حوزه فیلمسازی گذراندم، با فیلمسازان دیگر کمی متفاوت است. فعالیت من در حوزه سینما، با سینمای بلند و داستانی و انیمیشن آغاز شد و بعد از آن به فیلم کوتاه، مستند و انیمیشن روی آوردم.»

او دلیل علاقه‌مندی‌اش به سینمای مستند را ارزش‌های پژوهشی این حوزه دانست و خاطرنشان کرد: «سینمای مستند برای من مانند کتاب است. در این نوع سینما ما می‌توانیم با هر آنچه به عنوان سوژه قلمدادش می‌کنیم، به عنوان موضوعی برای شناخت واقعیت رو به رو شویم. همین مطلب باعث شد دو دهه‌ای بر آثاری که موضوع آنها تاریخ و تمدن است، متمرکز شوم که ماحصل این تمرکز ۳۵ فیلم بود.»

موضوع میترائیسم در دهه ۷۰ با ساخت مجموعه مستندی برای مقدم به موضوعی جدی تبدیل شد. او در این باره عنوان کرد: «بعد از ساخت این مجموعه تاریخی و در طی مطالعات میدانی، متوجه شدم پدیده میترائیسم از هر آیین دیگری در فرهنگ عمومی ایران کهنسال‌تر و پرنفوذ‌تر است. "میترائیسم" هم‌طراز زرتشتی‌گری که به صورت عوامانه بیشتر جا افتاده، در شکل‌گیری فرهنگ‌ رسمی ما ایرانیان موثر‌تر بوده است.»

مقدم با بیان اینکه در خلال همین جستجو‌ها به رابطه میترائیسم و مسیحیت پی برده است، ادامه داد: «در مدت تحقیق و پژوهش میدانی با مطالبی رو به رو شدم که در هیچ منبعی نمی‌بینید. این مستند بیش از آنکه حاصل مطالعات کتابخانه‌ای باشد، ماحصل مطالعات میدانی است و می‌تواند منبعی مستقل در کنار پژوهش‌های مهر‌شناسی قلمداد شود.»

وی با اشاره به ضعف پژوهش در آثار مستند، گفت: «پژوهش کار مشکلی است چرا که نیاز به منابع دست اول و عمیق دارد. منابع دم‌دستی نمی‌تواند مبنای پژوهش‌های درست قرار گیرد و در هر موضوع، محقق باید به لایه‌های ناشناخته و زیرین هر اثر برسد. در مستند «مهر و مسیح» علاوه بر منابع فارسی، دو کتاب و ۱۰ عنوان مقاله دست اول از زبان انگلیسی ترجمه کردیم. در کنار این مکتوبات، سفرهای فراوانی داشتیم و با این وجود چیزهای ناشناخته زیادی همچنان باقی مانده است که خود می‌تواند موضوع کارهای دیگری قرار گیرد.»

محمد مقدم برای ساخت این مستند ۱۰ سال از زندگی خود را صرف تحقیق و پژوهش کرده است. او در این باره گفت: «نسخه اولیه فیلم ۱۴۲ دقیقه است که برای جشنواره آن را کوتاه‌تر کردم. نسخه اولیه به لحاظ پژوهشی کامل‌تر است و برای نمایش آکادمیک مناسب است. البته این مستند، قسمتی از یک مجموعه دو قسمتی است. در قسمت دیگر این مستند قرار است به نقش مهر در ایران بپردازم. برای پژوهش این اثر، تیمی من را همراهی نمی‌کرد و با تاسف و فروتنی می‌گویم بضاعت مهر‌شناسی در ایران در منابع و افراد کم نیست، اما گاه به تکرار و نقل قول از منابع دیگران ختم شده است؛ در صورتی که مهر شناسی در غرب وارد مباحث عمیق‌تری می‌شود.

او با تاکید بر اینکه دیگر برای پژوهش هیچ مستندی چنین زمانی را صرف نمی‌کند، خاطرنشان کرد: «فیلمسازی یک نوع خودخواهی به همراه دارد که توجه فیلمساز را از خانواده، اطرافیان و داشته‌های زندگی‌اش می‌گیرد. با این میزان سختی، بعید می‌دانم دیگر سراغ ساخت مستندی با این وسعت بروم.»

مستند «مهر و مسیح» در مدت شش سال، در ۱۱ کشور دنیا از جمله، ایران، سوریه، عراق، گرجستان، ارمنستان، آلمان و... تصویربرداری شده است.

عوامل ساخت این مستند عبارتند از:

پژوهشگر، نویسنده، تصویربردار، کارگردان و تدوینگر: محمد مقدم/ صدابردار: چنگیز صیاد/ آهنگساز: ملک‌ایرج پناهی/ انیمیشن و گرافیک: احسان غریب، رضا شیشه‌گران، داریوش عیاری، الهه گودرزی، محمد گودرزی، اسماعیل ترک‌زاد/ گوینده گفتار متن: علیرضا دولتشاهی/ طراح صحنه و لباس: آناهیتا کاشف/ تهیه شده در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی.

«عشق من، از آن رودخانه مگذر» در سینماحقیقت!

فیلم مستند بلند «عشق من، از آن رودخانه مگذر» ساخته «جین مو یونگ» که برنده چندین جایزه از جشنواره‌های معتبر جهانی نظیر هات‌داکس، ویزیون دورئل شده، در بخش مسابقه بین‌الملل نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» به نمایش درمی‌آید.

در خلاصه‌ی فیلم مستند 86 دقیقه‌ای «عشق من، از آن رودخانه مگذر» محصول سال 2014 کشور کره‌جنوبی آمده است: «زوجی با آخرین لحظات زندگی مشترک 76 ساله‌ی خود دست به گریبانند. زن سالخورده همسرش را برای عزیمت به جهان دیگر آماده می‌کند...»

این فیلم برنده جایزه بهترین صدابرداری جشنواره ویزیون دورئل سوئیس، بهترین فیلم جشنواره لس‌آنجلس آمریکا، جایزه آینه سینمای جهان جشنواره هات‌داکس کانادا و جایزه سوم جشنواره میلینیوم شده و در جشنواره‌های هاوایی، سیدنی، نیویورک، ملبورن، فلاهرتیانا، همپتون و لندن شرکت کرده است.

در بخش مستندهای بلند مسابقه بین‌الملل جشنواره سینماحقیقت، این 7 فیلم به رقابت با هم می‌پردازند:

اتفاق خوبی در راه است (هانا پولاک/ دانمارک، لهستان)، پرستار شب (هرمس پارالوئه‌لو/ اسپانیا)، دشت نمک شوریر (ایوان اسنوویکف/ شیلی، آلمان)، من بلفاست هستم (مارک کوزینس/ انگلستان)، دیوارنگاران (امیر آرسامس اسکندری/ فنلاند، دانمارک، سوئد)، 16 سال تا تابستان (لو مک‌لوهان/ اسکاتلند، ایسلند)، عشق من، از آن رودخانه مگذر! (جین مو یونگ/ کره جنوبی)

مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی سازمان امور سینمایی کشور، نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» را طی روزهای 22 تا 28 آذرماه 1394 و با شعار «حقیقت بهترین راهنماست» که از فرمایشات حضرت علی(ع) است، در سینما فلسطین و سینما سپیده شهر تهران برگزار خواهد کرد.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
‫مستند من ناصر حجازی هستم‬‎