صداوسیما از تهیه‌کنندگان تعهد کتبی می‌گیرد/ تیزر فیلم‌تان از ماهواره پخش شود خسارت می‌گیریم

اعتماد/ هنوز بعد از دو دهه تسری شبکه‌های ماهواره‌ای به خانواده‌های ایرانی مشکل تهاجم فرهنگی نه تنها حل نشده است بلکه هر روز به شکلی تازه خود را نشان می‌دهد.
ماهواره هنوز برای سیاستگذاران فرهنگی ما یک معضل است حتی بعد از راه‌اندازی پخش دیجیتال صدا و سیما و تشکیل بیش از ٢٠ شبکه تلویزیونی رسانه ملی نتوانسته است مخاطبان ماهواره را به خود جلب کند.
شبکه‌های نسیم ونمایش هم نتوانستند از پس شبکه‌های فیلم و سریال فارسی زبان خارجی برآیند. تا جایی که مساله فقط تهاجم فرهنگی باشد نا‌امید شدن از رقابت ممکن است راهکارهای بازدارنده قانونی مانند ضبط و جمع‌آوری ماهواره‌ها از پشت‌بام‌ها را تا حدودی توجیه کند اما وقتی مساله هزینه و درآمد صدا و سیما به میان آید راهکارهای بازدارنده کمی تامل بیشتری می‌طلبد.
جدیدترین حکایت از رویارویی با ماهواره‌ها، رسانه‌ای شدن تعهدنامه کتبی صدا و سیما است که بر اساس آن تهیه‌کنندگان فیلم‌های سینمایی ایرانی در صورت پخش آگهی‌ محصول فرهنگی‌شان از شبکه‌های خارجی با مجازات‌های سختی روبه‌رو می‌شوند.
روز گذشته سایت تابناک مطلبی با عنوان «تعهد عجیب صداوسیما از سینماگران درباره شبکه‌های ماهواره‌ای» منتشر کرد و در آن از وجود این تعهدنامه خبر داد. در این تعهدنامه آمده است: «اینجانب که جهت اخذ تیزر تبلیغاتی فیلم خود به اداره کل بازرگانی سازمان صدا و سیما مراجعه نموده‌ام، بدینوسیله متعهد می‌گردم که قصد پخش آگهی‌های مربوط به تبلیغات فیلم مزبور را در هیچ یک از شبکه‌های ماهواره‌ای معاند نداشته و ندارم و در صورت پخش هرگونه تبلیغات در هر یک از این شبکه‌ها توسط اینجانب و سایر عوامل مربوطه یا خریداران احتمالی بلافاصله امتیاز پخش آگهی‌های بازرگانی مربوطه از شبکه‌های سازمان صدا و سیما لغو شده و کلیه خسارات وارده از این حیث را چه به لحاظ معنوی یا مادی با تشخیص سازمان صدا و سیما بر ذمه خود دین دانسته و بلافاصله پرداخت می‌نمایم و همچنین اقرار می‌نمایم کلیه حقوق قانونی مربوط به هر گونه اعتراض به تصمیم اداره کل بازرگانی سازمان صدا و سیما و با ایراد هر گونه دفاعیات احتمالی در این خصوص را از خود سلب نموده و تابع دستورات صادره می‌باشم. همچنین تمامی فیلم‌های آتی نیز غیرقابل حمایت از سازمان صدا و سیما خواهد بود.»
این در حالی است که حبیب ایل بیگی، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی قبل از این‌بارها اعلام کرده بود که پخش تیزر تبلیغاتی فیلم‌‌های سینمای ایران از شبکه‌های ماهواره‌‌ای غیرقانونی ا‌ست، ایل بیگی گفته بود: «این‌گونه اقدامات غیرقانونی است و با آنها براساس مصوبه شورای امنیت ملی که پخش آگهی کالاهای ایرانی در شبکه‌های معاند با جمهوری اسلامی ایران را ممنوع کرده، برخورد می‌کنیم. این موضوع از طریق اداره کل تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیگیری می‌شود و اگر درباره این موضوع گزارشی هم به دست ما برسد حتما از این طریق با متخلفان برخورد خواهیم کرد. البته در برخی موارد، خود سینماگران هم از پخش تیزر فیلم‌های‌شان در شبکه‌های ماهواره‌ای اطلاع ندارند.»
اما این مدیر ارشاد در آخرین مصاحبه خود مقصر اصلی را تلویزیون دانست و انتقادهای تندی را به مدیریت صدا و سیما وارد کرد. این انتقادات به بهای گران تبلیغات در تلویزیون برمی‌گشت. با توجه به تعرفه میلیاردی آگهی‌ها در صدا و سیما و تعرفه‌های بسیار ارزان شبکه‌های ماهواره‌ای و بعضا مجانی بودن پخش تیزرهای سینمایی از این شبکه‌ها، منطقا باعث می‌شود که تهیه‌کنندگان ایرانی به دادن آگهی‌ به صدا و سیما رغبتی نداشته باشند. از سوی دیگر صدا و سیما با انتخابی برخورد کردن پخش همین آگهی‌های گران‌قیمت عملا برخی فیلم‌هایی را که مجوز ساخت و پخش در داخل دارد از تبلیغ در این رسانه محروم می‌کند.
در مقابل سینماگران معتقدند که قانون در مورد تعریف شبکه‌های معاند یا ساکت است یا ضابطه خاصی که جامع و مانع باشد وجود ندارد. مسلما صرف خارجی بودن یک شبکه ماهواره‌ای نمی‌توان آن را معاند خواند وگرنه شبکه پرس تی وی هم در خارج از کشور فعالیت می‌کند. در اینجا این سوال که آیا چنین تعهدی-که راهکاری قهری در مقابل سینماگران است- برای مقابله با تهاجم فرهنگی ایجاد شده است یا مساله تهدید منبع درآمدزایی رسانه ملی از سوی شبکه‌های ماهواره‌ای است؟ چند تن از تهیه‌کنندگان ایرانی نظر خود را درباره این تعهدنامه به« اعتماد» گفته‌اند.
عدم همکاری صدا و سیما در زمینه تبلیغات فیلم‌ها
علیرضا رئیسیان: چندسال است با صدا و سیما همکاری ندارم و خیلی در جریان مسائل آن نیستم. اما بطورکلی اگر شرایط خوب تبلیغ برای تهیه‌کنندگان سینمایی فراهم شود، خود تهیه‌کنندگان تصمیم‌شان بر این خواهد بود که تبلیغ فیلم را در شبکه‌های داخلی و نه خارجی داشته باشند. به هرحال بحث تبلیغ و پخش تیزر فیلم در صدا و سیما یک موضوع دوسویه هم برای صدا و سیما و هم برای تهیه‌کنندگان است. بخشی از مشکل ما عدم همکاری صدا و سیما در زمینه تبلیغات است که گاهی برخی از فیلم‌ها اصلا مجوز نمایش تیزر را دریافت نمی‌کنند. این مشکل باید طی جلسه‌ای میان مدیران رده‌بالای سینمایی و صدا و سیما حل شود. وظیفه تهیه‌کننده این نیست که برای تبلیغ فیلمش چانه بزند و مذاکره کند. عدم پخش تیزر فیلم‌ها از صدا و سیما خارج از چارچوب‌های قانونی است. وقتی فیلمی پروانه نمایش را دریافت می‌کند پخش نشدن تیزر ٢٠ ثانیه‌ای آن از تلویزیون آن هم با آن هزینه‌های سرسام‌آوری که برای هر تیزر گرفته می‌شود، غیرقابل توجیه است. صدا و سیما در نهایت می‌تواندآن فیلم را خریداری نکند نه آنکه تیزر فیلم را نمایش ندهد.
از طرف دیگر شهرداری هم برای تبلیغ فیلم‌ها همکاری نمی‌کند. هر فیلمی نیاز به فضای تبلیغاتی دارد. اگر صدا و سیما و شهرداری این محدودیت‌ها را ایجاد کنند، تهیه‌کننده چه امکان یا فضایی را برای تبلیغ کارش دارد. گاهی باید آنها خودشان را جای تهیه‌کنندگان بگذارند و گاهی ما خودمان را به جای مدیران صدا و سیما می‌گذاریم. ما برای فیلم‌های‌مان پروانه نمایش دریافت می‌کنیم اما صدا و سیما باید شرایطی را فراهم کند که تهیه‌کنندگان خودبه‌خود ترغیب به تبلیغ فیلم در صدا و سیما شوند نه با بخشنامه و تعهدنامه. از طرفی تصمیم برای نمایش تیزر تبلیغی یک فیلم در تلویزیون کاملا سلیقه‌ای است. درحالی که تبلیغ کالاهای مصرفی هیچ محدودیتی ندارد. من به شخصه به هیچ روی زیربار این دستورات یک‌طرفه نخواهم رفت و تازمانی‌که محدودیت تبلیغ فیلم در شبکه‌های داخلی وجود داشته باشد شرایط برای فعالیت و تبلیغ فیلم‌ها در شبکه‌های خارجی فراهم می‌شود. به بیان دیگر هرچه محدودیت برای مدیران فرهنگی داخلی بیشتر شود، محصولات قاچاق خارجی زیادتر می‌شوند.
روند سلیقه‌ای پخش تیزر در صدا و سیما
علی اکبر ثقفی: صدا و سیما باید امکاناتی ایجاد کند که تبلیغ فیلم‌ها از تلویزیون پخش شود. اگر فضای داخلی برای تبلیغ فیلمی وجود داشته باشد چه نیازی به رسانه‌های خارج از کشور است. متولیان امر باید با امکاناتی که به تهیه‌کنندگان ارایه می‌دهند آنها را به تبلیغ در شبکه‌های داخلی ترغیب کنند. اما اغلب به دلیل روند سلیقه‌ای حاکم بر پخش یا عدم پخش تیزر تبلیغاتی یک فیلم، شرایط، برخی از تهیه‌کنندگان را به سوی تبلیغ فیلم در شبکه‌های خارجی سوق می‌دهد. در مورد فیلم خود من با عنوان «همه‌چیز برای فروش» باوجود آنکه فیلم مورد تایید بود و در جشنواره فجر هم جایزه گرفت اما صدا و سیما برای تبلیغ آن هزینه بسیار سنگینی می‌خواست و هیچ حمایتی نکرد. این درحالی است که برخی از فیلم‌ها دولتی هستند و حتی از بیلبورد تبلیغاتی شهری با قیمت ٣٠٠ میلیون تومانی برخوردار می‌شوند. این امکان برای فیلم‌هایی که با حمایت شهرداری یا دیگر سازمان‌های دولتی تهیه می‌شوند وجود دارد اما برای من به عنوان یک تهیه‌کننده بخش خصوصی پرداخت چنین هزینه‌ای مقدور نیست. بنابراین باید ببینیم وقتی سرمایه یک نفر از بین می‌رود، چه راهی پیش روی دارد جز اینکه به شبکه‌های خارجی برای تبلیغ فیلمش روی بیاورد. وقتی من به عنوان تهیه‌کننده در بخش خصوصی مجبورم برای تبلیغ محدود فیلمم ٤٠ تا ٥٠ میلیون تومان هزینه کنم و بازهم کارم آن گونه که باید دیده نشود، بی‌عدالتی است وقتی فیلم دیگری امکان تبلیغ مجانی در حد یک میلیارد تومان هم دارد. البته شاید عده‌ای هم باشند که زیاده‌خواه هستند و برای دیده شدن بیشتر دست به این کار بزنند. به هرحال این موضوع گریزی است به اینکه چگونه فیلم‌ها را تبلیغ کنیم تا تهیه‌کنندگان ما به سراغ کار غیرقانونی نروند. همچنین باید مسوولان بیندیشند چرا تمایل برای تبلیغ در شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی بیشتر است و به مسائلی مانند پخش بیشتر تبلیغ و قیمت ارزان‌تر در آن شبکه‌ها توجه شود.
اگر شبکه‌های ماهواره تیزر‌ها را پخش نکنند این فیلم‌ها نابود می‌شود
محمدحسین فرح‌بخش: قتی که تلویزیون جمهوری اسلامی تیزر تبلیغاتی فیلم‌های جمهوری اسلامی را پخش نمی‌کند چاره‌ دیگری نمی‌ماند که ما فیلم‌های‌مان را در شبکه‌های خارجی تبلیغ کنیم. تازه اینها شبکه‌های سیاسی که نیستند، فقط سریال پخش می‌کنند. پس تهیه‌کنندگان تیزر، فیلم‌های‌شان را به شبکه هایضد انقلاب نداده‌اند. این شبکه‌ها که علیه جمهوری اسلامی تبلیغ نمی‌کنند. من هیچ نوع تبلیغ و حرفی علیه نظام در اینشبکه‌ها ندیدم که اگر می‌دیدم قطعا محکوم می‌کردم.
خودمان را گول نزنیم. مردم بیش از تلویزیون خودمان این شبکه‌ها را می‌بینند. اتفاقا مردم شبکه های سیاسی را نمی‌بینند اینها را می‌بینند. مردم روی خوشی به شبکه‌های سیاسی نشان نمی دهند. شبکه هایی را می بینند که فیلم و سریال پخش می‌کنند.
اگر دولت هزینه این تبلیغات را بدهد کسی مشکلی ندارد وگرنه همه چاره‌ای ندارند جز اینکه تیزرهای‌شان را به این شبکه‌های ماهواره‌ای بدهند. ما تبلیغات شهری هم نداریم. بیلبوردهای شهری ما وحشتناک است. کف هزینه این بیلبوردها یک میلیارد تومان است! از کجا بیاوریم؟! این فیلم هایی هم که در بیلبوردهای شهری تبلیغات می‌زنند مال بیت‌المال است وگرنه بخش خصوصی که دیگر در کار نیست. اگر شبکه‌های ماهواره تیزر‌ها را پخش نکنند این فیلم‌ها نابود می‌شود. تازه سینماها هم متضرر می‌شوند. سینماها پول پرداخت حقوق ماهیانه‌شان را هم ندارند. دخل و خرج‌شان به هم نمی‌خورد. زمانی پول آب و برق سینماها فرهنگی بود. یک‌ زمانی می‌شد ٨٠٠٠٠ تومان. الان دیگر نیست. ناگهان شده چندمیلیون تومان. مگر این همه تغییر را می‌توان هضم کرد؟ سینما باید درآمد داشته باشد. سینما آزادی و پردیس‌های سینمایی که دولتی هستند، درآمد داشته باشند یا، مهم نیست. اما برای بخش خصوصی امکانش نیست. پس با این مخارج صرف نمی‌کند که کار کنند. اگر آگهی ماهواره هم نباشد که دیگر هیچ. ضمن اینکه این هم فاجعه است که برخی در تلویزیون آگهی دارند و برخی ندارند. صدا و سیما چه حقی دارد که تیزر برخی فیلم ها را که مجوز دارد پخش نمی‌کند؟ انگار که صدا و سیما مال آنهاست و اختیارش را دارند.
ما معتقدیم تمام ارکان نظام جمهوری اسلامی مشروعیت‌شان را از ولی فقیه می‌گیرند. صدا و سیما هم همینطور. چطور می‌شود که بخشی از نظام یعنی صدا و سیما به بخش دیگری از نظام بگوید من تو را قبول ندارم و تو فاسدی؟! ولایت فقیه همیشه دولت ها را تایید کرده. وقتی وزارت ارشاد که تحت نظارت ولی فقیه است فیلمی را مجوز می‌دهد به چه حقی تیزر فیلم را پخش نمی‌کنند؟! شما حق ندارید بگویید من آگهی را پخش نمی‌کنم. باید اینها را از طریق مطبوعات پیگیری کرد. در باره این فرم تعهدنامه هم باید بگویم من این فرم را تا حالا نه دیده‌ام و نه امضا کرده‌ام. بعید است من چنین چیزی را امضا کنم. من فکر نمی‌کنم اگر کسی هم امضا کند زیر بار اجرای آن برود. وقتی تبلیغی در صدا و سیما ندارد، چاره‌ دیگری ندارد. برای اینکه اجبار است. فیلمش نابود می‌شود. یک میلیارد هزینه کرده. یا پخش نمی‌کنند یا هزینه‌ای می‌گویند که کسی از پس آن برنمی‌آید.




منبع: اعتماد