کارگردان افغانستانی: نمی‌خواستم فیلمم نامزد جشنواره «پکن» شود

فارس/ کارگردان افغانستانی فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» با بیان اینکه نمی‌خواسته اثرش نامزد جشنواره فیلم «پکن» شود دلایل این کار را ضعف در صدا عنوان کرد و افزود: در فیلم در تلاشم تا وضعیت جامعه زنان را با کنایه، اشاره و نمادها بیان کنم.
«من اسب می‌خواهم نه زن» عنوان فیلم کارگردانی افغانستانی است که با هزینه شخصی‌اش در جشنواره پکن شرکت کرد و توانست مقام اول را کسب کند.
این کارگردان که کار حرفه‌ای خود را در سال 1360 و با فیلم «قربانی» آغاز کرده نویسندگی این فیلم را هم بر عهده داشته معتقد است که فیلم جدید و 30 دقیقه‌اش به نام «من اسب می‌خواهم نه زن» به بررسی وضعیت جامعه جاری آن هم با کنایه، اشاره و نمادها پرداخته است.
برای بررسی بیشتر فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» به سراغ «همایون پائیز» کارگردان افغانستانی آن رفتیم تا نظراتش را درباره دلایل ساخت و همچنین میزان مخاطبان آن جویا شویم.
«همایون پاییز» کارگردان فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» در گفت‌وگو با خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، با بیان اینکه انتظار برنده شدن در جشنواره چین را نداشته گفت: هزینه این فیلم را از جیب خودم پرداخت کرده‌ام.
«همایون پاییز» در سال 1343 در ولایت «پنجشیر» چشم به جهان گشود و 12 کلاس مدرسه را در زادگاه خود به پایان رساند و در سال 1358 به کابل آمده و با «آریانا فیلم» وارد همکاری شد.
2 سال همکاری وی بدون اینکه مقابل دوربین قرار بگیرد گذشت، اما در سال 1360 وارد دنیای بازیگری شد که نتیجه‌اش ایفای نقش در 20 فیلم بوده است.
پاییز پس از سقوط طالبان با تعدادی از سینماگران افغانستانی «افغان فیلم» را احیا کرده و پس از آن کارگردانی را بهتر از بازیگری دانست، ضمن اینکه وی تصریح می‌کند که پیشنهاد کارگردانی و فاصله گرفتن از بازیگری از سوی سینماگران معروف و زبردست افغانستانی به وی گفته شده بود.
«قربانی» نام نخستین فیلم همایون پاییز است که وی ضمن کارگردانی نویسنده این فیلم هم بوده است.
وی همزمان که فیلم‌های «همسایه»، «جنگ تریاک» و «خاک و خاکستر» را کارگردانی کرده نقش‌های کلیدی در این فیلم‌ها ایفا کرده است.
«من اسب می‌خواهم نه زن» نام یکی از فیلم‌های کوتاه همایون پاییز است که در سال‌های نخست زمامداری «حامد کرزی» رئیس جمهور سابق افغانستان ساخته شده بود، اما تا زمانی که جایزه بهترین فیلم کوتاه جشنواره فیلم «پکن» چین را نگرفته بود، مورد توجه هنرمندان و مردم قرار نگرفت.
فیلم 30 دقیقه‌ای همایون پاییز در خصوص به تصویر کشیدن وضعیت نابسامان خانواده‌های بازگشته و مهاجرت کرده از خارج افغانستان به داخل کشور و به همچنین آداب و رسوم خلاف ارزش‌های افغانستان بوده است.
پاییز معتقد است که موضوع و محتوای کُلی این فیلم بیانگر وضعیت جامعه جاری افغانستان به‌ویژه زنان است که آن را به صورت کنایه، اشاره و نمادها بیان کرده است.
فیلم پُر بیننده «همایون پاییز» یکی از افتخارات وی محسوب می‌شود که روش، ساختار و کشف حقایق در آن به خوبی گنجانده شده است.
با آنکه این فیلم کوتاه بیننده‌ توانسته بینندگان زیادی را مجذوب خود کند، اما با این حال پاییز هم به مانند دیگر کارشناسان سینما معتقد است که این فیلم در بخش تدوین و صداگذاری مشکلاتی را داشته تا حدی که کارگردان معتقد بوده که نباید این فیلم در جشنواره «پکن» حضور یابد.
همایون پاییز تأکید دارد که اگر مشورت و تشویق‌های همکاران در «افغان فیلم» نبود فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» را در جشنواره «پکن» نیز شرکت نمی‌دادم.
«من اسب می‌خواهم نه زن» فیلمی که در «جشنواره حقوق بشر» در کابل نیز جایزه بهترین فیلم کوتاه را گرفته، در جشنواره تلویزیون خصوصی «طلوع» و در بخش صداگذاری برای کارگردان آن برنده شده در حالی که پاییز و دیگر کارشناسان حوزه هنر همچنان معتقدند که این فیلم مشکلات اساسی در بخش تدوین و صداگذاری دارد.
خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، برای بررسی بیشتر فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» با «همایون پاییز» کارگردان آن گفت‌وگویی انجام داده است.
*** متن کامل این گفت‌وگو به شرح زیر است ***
فارس: انگیزه ساخت فیلم «من اسب می خواهم نه زن» به چه دلیلی در شما ایجاد شد؟
پاییز: هر کارگردانی در تلاش توضیح واقعیت‌های جامعه خود می‌کوشد، به همین دلیل من هم به عنوان یک کارگردان تازه‌کار می‌خواهم وضعیت جاری جامعه را به تصویر بکشم.
به همین دلیل فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» را ساختم تا تمام مردم افغانستان و جهان بدانند که در افغانستان چه می‌گذرد و چه فرهنگ و آداب و رسوم ناپسندی بر جامعه حکمفرما است.
فارس: از چه زمانی کار روی این فیلم آغاز شد و مهم‌ترین افراد کلیدی در ساخت آن چه کسانی هستند؟
پاییز: سال و زمان دقیقی که کار تصویربرداری این فیلم را آغاز کردیم، دقیق به یاد ندارم، اما این را می‌دانم که در سال‌های نخست زمامداری حامد کرزی بود.
تمام همکارانی که در این فیلم کوتاه نقش بازی کرده‌اند، افراد کلیدی محسوب می‌شوند که از همگی آنها بازیگران کلیدی من محسوب می‌شوند.
فارس: این فیلم چند دقیقه است و چه چیزی را در ذهن بیننده القا می کند؟
پاییز: این فیلم 30 دقیقه است و به دنبال القا وضعیت جامعه جاری را به ذهن بیننده است و می‌کوشد به وی وجود رسم و رواج‌ها و آداب ناپسند تمام مردم کشور را یادآور شود.
فارس: موضوع کُلی فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» از کجا گرفته شده و نتیجه‌ای که از این فیلم بدست می‌آید، چیست؟
پاییز: موضوع فیلم تصویری از وضعیت جاری افغانستان است، علاوه بر این نگاهی تاریخی و اسطوره‌ای به مواردی که در جامعه می‌گذرد دارد. در این مجموعه تلاش شده تا وضعیت کنونی کشور و ارزش انسان‌های امروزی به ویژه زنان با اشاره، کنایه و نمادها بیان شود.
فارس: بینندگان این فیلم تأکید دارند که این فیلم توانسته ببیندگان را به خود مجذوب کند، نقطه قوت این مجموعه هنری را در چه چیزی می‌دانید؟
پاییز: من به عنوان کارگردان «من اسب می‌خواهم نه زن» افتخار می‌کنم که چنین اثری را تولید کرده‌ و فکر می‌کنم که نقطه قوت این فیلم به روش، ساختار و کشف حقایق جامعه افغانستان است ضمن اینکه به نظر می‌رسد که همین موضوع سبب جذب ببیندگان آن شده است.
فارس: در این فیلم چه کاستی‌های وجود دارد؟ و چه چیزی سبب شده تا کمبودی‌های آن برطرف نشود؟
پاییز: طی سال‌های اخیر اکثر مردم افغانستان به سینمای کشورشان با کم‌مهری نگاه می‌کنند، ضمن اینکه به نظر می‌رسد مشکل اساسی ما کمبود بودجه باشد و همین امر سبب شده تا کار چند روز را در یک روز انجام دهیم و در مجموع فیلم‌ها بی‌کیفیت شوند.
به عنوان یک کارگردان اعتراف می‌کنم که «من اسب می‌خواهم نه زن» از نگاه فنی دچار مشکلات زیادی است که مهم‌ترین مشکل آن در بخش صداگذاری است. اگر یکبار دیگر بتوانم این فیلم را آماده کنم، شاید از مجموعه‌ای که امروز در دست داریم به مراتب بهتر آماده شود.
فارس: هزینه فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» چه مقدار بوده و آیا تمام هزینه‌های آن از سوی «افغان فیلم» پرداخت شده است؟
پاییز: این فیلم در مجموع 10 هزار دلار آمریکایی هزینه داشته و تمام هزینه ساخت این فیلم را شخصا پرداخته کردم.
در زمان ساخت این فیلم، من 4 هزار دلار آمریکایی از مخارج خانه خود برداشتم و برای تکمیل این مجموعه 6 هزار دلار دیگر از دوستانم قرض گرفتم.
فارس: کارشناسان هنری معتقدند که «من اسب می‌خواهم نه زن» در بخش صداگذاری و تدوین مشکلاتی دارد، نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا قضاوت آنها واقع‌بینانه است؟
پاییز: بله، این فیلم از نگاه صدا و بعضی مسائل فنی مشکلات زیادی دارد که همین امر سبب شده تا نتوانم با شجاعت زیاد آن را نامزد جشنواره‌های هنری کنم.
من نمی‌خواستم «من اسب می‌خواهم نه زن» را نامزد رقابت‌های جشنواره «پکن» چین کنم، اما با مشورت و تأکیدات «افغان فیلم» این کار را کردیم.
اینکه چطور این مجموعه هنری‌ام در بین فیلم‌های کوتاه به عنوان بهترین فیلم شناخته شده را من هم نمی‌دانم، اما شاید داوران با توجه به وضعیت آن زمان افغانستان قضاوت کرده باشند و یا اینکه آنها واقعاً مجذوب این فیلم شده باشند.
فارس: از سخنان شما چنین بر می‌آید که این فیلم چندین سال پیش ساخته شده است، دلیل اینکه به تازگی مورد توجه قرار می‌گیرد، چیست؟
پاییز: در افغانستان معمول است که تا زمانیکه خارجی‌ها یک کار و یا اثر را تأیید نکند، مردم ما آن را تأیید نکرده و مورد توجه قرار نمی‌دهند، به همین دلیل پس از آنکه فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» در جشنواره فیلم «پکن» بهترین فیلم کوتاه شناخته شد، مورد توجه مردم قرار گرفت.
فارس: چند فیلم و اثر در جشنواره «پکن» که فیلم «من اسب می‌خواهم نه زن» مقام اول را از آن خود کرد حضور داشتند؟
پاییز: این جشنو