دانستني ها/ رازهاي راست دست ها و چپ دست ها

تبيان/ اين افسانه يا بهتر است بگوييم اين خرافه که افراد راست دست و چپ دست متفاوت اند آيا درست است؟
راست دست بودن و يا چپ دست بودن، پايه ي ايجاد و تحليل هاي بسياري از آزمون هاي شخصيتي، کتاب هاي خود انگيختگي و تمرين هاي ساخت گروه و تيم است. فرهنگ عام بر اين باور است که افراد منطقي، روش مند و تحليلي افرادي هستند که مغز سمت چپ آنها غلبه دارد و افراد خلاق و هنري سمت راست آنها فعال تر است. مشکل اين است که علم اين باور را تأييد نمي کند. امروزه دانشمندان در دانشگاه يوتا با انجام تحليلي بر روي بيش از هزار مغز به بررسي اين فکر عاميه پرداخته اند. آنها هيچ گونه شاهدي مبني بر اين که مردم به اين شکل از مغزشان استفاده مي کنند نيافتند. همه ي کساني که در اين آزمون شرکت کرده بودند از کل مغزشان به صورت يکسان در طي آزمون استفاده کردند و نتايج اين پژوهش هيچ شکي براي پژوهشگران باقي نگذاشت. مقاله اي که کل نتايج اين پژوهش در آن منعکس شده در شماره ي آگوست مجله PLOS ONE منتشر مي شود. دکتر جف اندرسون مدير خدمات بصري سازي اِم آر آي جراحي عصبي در دانشگاه يوتا در اين رابطه مي گويد:" ترجيح استفاده از يک بخش مغز بيش از بخش ديگر در هنگام انجام يک فعاليت خاص که پژوهشگران آن را "برتري جانبي" مي خوانند در واقع وجود دارد.
براي نمونه صحبت کردن افراد راست دست از بخش چپ مغز سرچشمه مي گيرد . البته اين واقعيت به اين معنا نيست که نويسندگان و سخنرانان متبحر و بزرگ از سمت چپ مغز بيش از نيمه ي راست استفاده مي کنند و يا بخشي از مغز قوي تر و توانمند تر از بخش ديگري است. اين عقيده ي اشتباه وجود دارد که هر چيزي که تحليلي است مربوط به يک بخش مغز و هر چيزي که مربوط به خلاقيت است کارکرد سمت مخالف آن است." در واقع ارتباط ميان همه ي بخش هاي مغز است که انسان ها را قادر مي سازد هم تفکر خلاقانه و هم تفکر تحليلي داشته باشند. موضوع اين نيست که نيمکره ي چپ مغز با منطق و استدلال بيش از نيم کره ي راست در ارتباط است و همين طور براي نيم کره ي راست.
گروه پژوهشي اندرسون اسکن هاي مغزي شرکت کنندگان 7 تا 29 ساله را که در هنگام استراحت بوده اند بررسي کردند. آنها به فعاليت بخش هاي مختلف مغز در بيش از هفت هزار نقطه ي آن پرداختند و ارتباطات عصبي ميان اين بخش ها را مطالعه کردند. اگر چه آنها پاکت هايي از ترافيک سنگين عصبي را در نقاط کليدي خاص مغز مشاهده کردند اما به طور متوسط هر دو بخش مغز در اين شبکه هاي عصبي به طور مساوي فعاليت مي کردند. اندرسون در ادامه مي گويد : " ما هيچ الگويي را در جايي که کل شبکه ي مغزي نيم کره ي چپ بيشترين ارتباط را دارد و يا در کل شبکه ي مغزي نيم کره ي راست_ که در اکثر افراد هست_ نديديم ."

اين افسانه يا بهتر است بگوييم اين خرافه که افراد راست دست و چپ دست متفاوت اند؛ ممکن است از مطالعه ي راجر اسپري که بر روي برندگان جايزه ي نوبل در دهه ي شصت قرن گذشته نشأت مي گيرد. البته اسپري در مطالعه ي ديگري بر روي بيماران صرع که با جراحي کالوزوم مغز تحت درمان بودند _ زيرا که کالوزوم دو نيم کره ي مغز را به هم مرتبط مي کند و با اين جراحي دو بخش مغز اين بيماران ديگر ارتباطي با هم نداشتند _ نيز انجام داد. اسپري و ساير پژوهشگران اين حوزه با مطالعه هاي بيشتر به اين نتايج رسيدند که کدام بخش هاي مغز در زبان، رياضي رسم و نقاشي و ساير کارکردها در اين بيماران دخيل است و اما بخش هيجاني جامعه و مطالعات رواني که در پي انتشار اين نتايج و بر پايه ي نتايج آنها انجام شد، اين عقيده ي نادرست را به وجود آورد که تيپ هاي شخصيتي و ساير ويژگي هاي انسان ها به اين علت رخ مي دهد که يک نيم کره ي مغز بيش از بخش ديگر فعال است. اما علم عصب شناسي هرگز اين ايده را نپذيرفت. اندرسون مي گويد:" حال ما بيش از هزار اسکن مغزي داريم که غلبه ي يک نيم کره بر نيم کره ي ديگر را تأييد نمي کند " هدف اين گروه پژوهشي فهم بهتر شرايط خاص مغزي مانند افرادي با مشکلات و بيماري هايي همچون سندروم داون، اوتيسم يا جنون است که در اين بيماري ها نيم کره هاي مغزي به شکل نابهنجار عمل مي کنند. بنابراين بايد اين عقيده را کنار گذاشت که اگر شما راست دست يا چپ دست هستيد فلان ويژگي ها را داريد ! هر دو نيم کره ي مغز شما و نيز عصب شناسان شاهد اين ادعا هستند که اين دليل درستي براي بروز اين ويژگي ها در شما نيست!