نشان پدر باستان‌شناسی ایران به چه کسی می‌رسد؟

باب کردن یک رسم نیک در حوزه باستان‌شناسی ایران با عنوان «نشان پدر باستان‌شناسی» برای «تقدیر از باستان‌شناسان پیشکسوت» یک اتفاق خوشایند در این حوزه بود؛ حالا نیز قرار است، چهارمین نشان دکتر «عزت‌الله نگهبان» به یکی از شاگردان او برسد.

به گزارش خبرنگار سرویس میراث فرهنگی ایسنا، از سال 1391 هیات مدیره‌ی انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، یک تبصره به اساسنامه‌ی خود اضافه کرد تا براساس آن و پس از انجام بررسی‌های کامل هر سال و در اسفندماه به یکی از باستان‌شناس پیشکسوت و فعال،‌ نشانی با نام و عنوان «نشان دکتر عزت‌الله نگهبان» اهدا شود. در سال 1391 این نشان برای نخستین‌بار به «محمدیوسف کیانی» اهدا شد. 20 مهرماه 93 دومین نشان دکتر «عزت‌الله نگهبان» از سوی جامعه‌ی علمی باستان‌شناسی ایران به دومین باستان‌شناس برازنده‌ی این نشان، مرحوم «محمود موسوی» اهدا شد. سومین نشان دکتر «عزت‌الله نگهبان» نیز در 29 بهمن 93 به «محمدرحیم صراف» باستان‌شناس پیشکسوت ایران و از شاگردان زنده‌یاد عزت‌الله نگهبان اهدا شد.

و حالا چهارمین نشان زنده‌یاد دکتر عزت‌الله نگهبان چهارشنبه 12 اسفندماه به دکتر «حکمت‌الله ملاصالحی» که در سال‌های 1351 تا 1354 شاگرد دکتر عزت‌الله نگهبان در دانشگاه بوده است، داده می‌شود.

او که معتقد است، باستان‌شناسان دیگری مستحق گرفتن چنین نشانی هستند، به خبرنگار ایسنا گفت: دکتر نگهبان افزون بر حفاری‌های آموزشی دشت قزوین که هر سال یک ترم با اساتید برپا می‌کرد، دانشجویان مستعد و علاقه‌مند را نیز برای حفاری‌های «هفت تپه» برمی‌گزید. من هم این شانس را داشتم که در آن جمع حضور داشته باشم، اما به‌دلیل بیماری سنگ کلیه مجبور شدم، زودتر آن محفل علم و دوستی را ترک کنم.

او ادامه داد: آنچه برای من از آن زمان بسیار جذاب است، شخصیت شادروان دکتر نگهبان است. او شخصیتی اصیل، سنگین، متین و باوقار داشت. هیچ‌گاه یادم نمی‌رود هنگامی که به کشور بازگشتم مسوولان دانشگاه تهران از من خواستند که موسسه باستان‌شناسی را که تعطیل و محل خوابیدن کارگران افغانی شده بود و رمق و رونقی نداشت، بازگشایی کنم. دکتر رحیمیان در نامه‌ای این حکم را همراه بودجه‌ای به من ابلاغ کردند. این اتفاق رخ داد. یکی دو سال بعد دکتر نگهبان به این موسسه آمد، من آن روز در موسسه بودم و از نزدیک، خوشحالی را در چهره و چشمان او به‌خاطر بازگشایی «موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران» دیدم که قابل وصف نبود و هرگز فراموش نمی‌شود. او من را برای تداوم کار و رونق بیشتر موسسه تشویق کرد.

به گزارش ایسنا، دکتر ملاصالحی در سال 1349 موفق به دریافت دیپلم ادبی از دبیرستان پهلوی تهران شد. در همان سال در آزمون سراسری شرکت کرد و در سال 1353 در رشته باستان‌شناسی و هنر از دانشگاه تهران دانشنامه کارشناسی گرفت. در سال 1354 با تشویق و یاری استاد مهرداد بهار، دکتر سیمین دانشور و دکتر یوسف مجیدزاده به یونان رفت و در سال 1364 موفق به دریافت مدرک دکتری در رشته باستان‌شناسی و تاریخ با درجه عالی از دانشکده فلسفه دانشگاه آتن شد. «تحلیلی بر مرگ در تمدن مینوسی - مسینی بر مبنای شواهد باستان شناختی» عنوان پایان‌نامه دکتری او بود.

ملاصالحی در این‌باره نیز توضیح داد: هنگام سفرم به یونان برای ادامه تحصیل، دکتر نگهبان نیز یک نامه بسیار خوب را برای یکی از باستان‌شناسان برجسته یونانی نوشته بود، اما وقتی من به یونان رسیدم متأسفانه ایشان در یکی از حفاری‌های باستان‌شناسی، از بالای یک بنا به زمین افتاده و فوت کرده بود و این نامه هرگز به دست او نرسید. تأسف مضاعف این‌که من هم نامه را گم کرده‌ام اما نکاتی را که شادروان نگهبان در آن سفر به من گوشزد کرد، بسیار راهگشا بود.

او در بخش دیگری از خاطراتش از دکتر نگهبان، تأکید کرد: وی بسیار خویشتن‌دار بود. گاهی حوادث خیلی تلخی اتفاق می‌افتاد، اما مرحوم نگهبان با شکیبایی، صبوری و متانت خاصی با موضوع برخورد می‌کرد و به‌موقع هم تصمیم می‌گرفت. او به‌راستی در خویشتن‌داری شهره بود.

این عضو هیئت امنای بنیاد ایران‌شناسی در پاسخ به این پرسش که پدر باستان‌شناسی ایران برای میراث فرهنگی چه می‌خواست و از نظر شما، اگر امروز زنده بود درباره وقایع رخ‌داده در میراث چه می‌گفت، اظهار کرد: مرحوم دکتر نگهبان عاشقانه در خدمت باستان‌شناسی و فرهنگ این مملکت بود و اگر امروز حضور داشت بسیار از وقایع رخ داده آزرده‌خاطر می‌شد و رنج می‌برد و مطمئنم از جان و دل تلاش می‌کرد تا از آسیب‌ها، تخریب‌ها، رنج‌ها و زخم‌هایی که امروز بر پیکر میراث فرهنگی ایران وارد شده، بکاهد، حتی اگر اطمینان داشت که در این راه، گوش شنوایی وجود ندارد. این درس کوچکی نیست.

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: میراث ما به‌شدت آسیب دیده است. زخم‌های سنگینی نه‌تنها بر پیکر مواریث مادی تاریخی و طبیعی کشور ما وارد آمده، بلکه مواریث غیرمادی و ناملموس ما هم چنین رفته است و مقصر اصلی، از یک سو مدیریت سال‌های اخیر میراث فرهنگی و انتصاب و انتخاب برخی مدیران ضعیف و بی‌تخصص و دوستدار صندلی مدیریت است و از سوی دیگر، بی‌توجهی سایر نهادهای رسمی و پر و بال بخشیدن به نوکیسه‌های بخش خصوصی کشور است.

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، آیین نکوداشت دکتر حکمت‌الله ملاصالحی و اهدای چهارمین نشان زنده‌یاد دکتر عزت‌الله نگهبان به کوشش بنیاد نخبگان استان تهران و انجمن علمی باستان‌شناسی ایران چهارشنبه 12 اسفندماه 1394در بنیاد نخبگان استان تهران به نشانی خیابان استاد نجات‌اللهی، نرسیده به خیابان کریم‌خان‌زند، کوچه شهید حقیقت‌طلب، شماره 17، از ساعت 16 تا 18 برگزار می‌شود. در این مراسم همچنین از مجله مارلیک ویژه‌نامه دکتر حکمت‌الله ملاصالحی رونمایی می‌شود.

دکتر «حکمت‌الله ملاصالحی» استاد دانشگاه‌های تهران و آتن در سال 1329 در شهرستان طالقان در خانواده‌ای مذهبی زاده شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را به تناوب در طالقان و تهران سپری کرد و در سال 1349 موفق به دریافت دیپلم ادبی از دبیرستان پهلوی تهران شد. در همان سال در آزمون سراسری شرکت کرد و در سال 1353 در رشته باستان‌شناسی و هنر از دانشگاه تهران دانشنامه کارشناسی گرفت. در سال 1354 به یونان رفت و در سال 1364 موفق به دریافت دکتری باستان‌شناسی و تاریخ با درجه عالی از دانشکده فلسفه دانشگاه آتن شد.

ملاصالحی پس از دریافت دکتری، چند ترم در دانشگاه‌های آتن و سالونیک برای سخنرانی‌های ترمی دعوت شد و به موازات آن، دو سال نیز در رایزنی فرهنگی ایران در آتن به تدریس پرداخت و سپس برای ادامه مطالعات و تحصیل در مقطع فوق دکتری باستان‌شناسی به لندن رفت. وی پس از یک سال اقامت در لندن، از سوی دانشگاه تهران برای تدریس به ایران دعوت شد. دکتر ملاصالحی در سال‌های پایانی دهه 60 به ایران آمد و ضمن تدریس و همکاری علمی و عملی با گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در مطالعات میدانی دشت قزوین، به ریاست مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران انتخاب شد. در دهه 70 همکاری چند سویه خود را با شورای برنامه‌ریزی دانشکده هنر دانشگاه شاهد و همچنین حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد و در دهه 80 به همکاری با بخش واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی پرداخت.

همکاری با بنیاد حکمت اسلامی صدرا، مشاور عالی بنیاد سینمایی فارابی، عضو هیئت تحریریه مجله علمی و پژوهشی «مطالعات باستان‌شناسی» دانشگاه تهران، سردبیری مجله «باستان‌شناسی و مطالعات میان رشته‌ای» دانشگاه تهران و جهاد دانشگاهی، عضویت در شورای سردبیری مجله ایران‌شناسی فره‌وشی، عضویت در هیئت امنای بنیاد ایران‌شناسی با حکم رئیس‌جمهوری از سال 1392، سردبیری فصلنامه «بهارستان هنر» کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ریاست پژوهشکده اندیشه و هنر اسلامی حوزه هنری در سال 1373 و عضویت در شورای موزه‌های دانشگاه تهران در سال 1384 از دیگر فعالیت‌های فرهنگی و مدیریتی او به‌شمار می‌رود.

از دکتر ملاصالحی کتاب‌ها و مقالات متعددی به زبان‌های فارسی، انگلیسی و یونانی در نشریات معتبر داخلی و خارجی در زمینه‌های متنوع فلسفه، باستان‌شناسی، دین پژوهی، هنرهای آیینی و مسایل دیگر به چاپ رسیده است.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
ایران اسلامی-ایران باستان-رایفی پور