بررسی محتوای سریال «شهرزاد»؛ نه شیرین و نه فرهاد

رزونامه نسل فردا/ سریال شهرزاد به اسطوره شبکه خانگی ایران تبدیل شده و خوشبختانه در این مسیر مخاطبان زیادی دارد، اما وقتی به یک ابژه دراماتیک در سریال های تاریخی بر می گردیم، متوجه تغییرات نامحسوس و مخرب چنین قصه‌هایی می شویم . در ابتدا جا دارد برای بررسی بیشتر به داستان عاشقانه ای که در حال روایت است، پرداخته شود.
نه شیرین و نه فرهاد
هرجا قصه ای عاشقانه روایت می شود، خود به خود مخاطبان زیادی را جذب می‌کند و برای اینکه این قصه عاشقانه به یک نوستالژی دراماتیک تبدیل شود، نویسنده و سایر عوامل تولید همه تلاش خود را در پیچ و تاب دادن هدف داستان بیشتر می‌کنند، متاسفانه آنچه در کشور ما در حال پیشرفت است، تاثیر پذیری بالا از بازخورد‌های مخاطب است ، وظیفه یک نویسنده مشخص کردن ابتدا، میان و انتهای داستانی است که به تصویر کشیده می شود. بی شک بهترین قسمت «شهرزاد» اولین قسمت آن بود و بعد از آن فتحی نشان داد که می‌خواهد با احساسات بیننده خود بازی کند .
همان طور که دیده شد در دو قسمت گذشته داستان در حال روایت به گونه ای دچار لغزش شخصیتی می شود که حتی خبر لو رفتن انتهای آن، زیاد بر واکنش بیننده تاثیر گذار نباشد و بیننده را با دو پایان متفاوت روبه رو کند، اما دعوای اصلی من با این فیلم بر سر عاشقانه ای است که نه فرهادش فرهاد است و نه شیرین ، شیرینی یک عشق را به مخاطب می چشاند یا به تعریف دیگری شخصیت های اصلی داستان که باید و الزاما در کل قسمت های در حال روایت دو ابزار اصلی نویسنده باشند و در تمام پلان های برداشته شده حضور ناخود آگاه قهرمان در قصه احساس شود، چنین پدیده ای شکل نمی گیرد و بیننده را دچار آشفتگی می کند .
بهتر است بگویم این هیاهویی که «شهرزاد» راه انداخته که خوشبختانه در میان جوانان هم دارای مخاطبان جدی است، اصلا حرفی برای گفتن ندارد و بیشتر شبیه به یک نمایشنامه ای است که هرگز روی صحنه برده نمی شود، اما حال که از شخصیت های داستان ایراد گرفتیم، خوب است تعریفی از دو شخصیت عاشق و معشوق در ژانر درام داشته باشیم: همواره قهرمان عاشق برای رسیدن به معشوق می‌جنگد حتی اگر در این راه، جان خود را از دست بدهد. این تعریف هرچه سطحی تر باشد، بیشتر به یک عشق باور پذیر نزدیک می شود و در صحنه ای که عاشق جان خود را فدای معشوق می کند، داستان به نقطه پایان می رسد.
انفجار تخیل
کمی از این فضای عاشقانه که می تواند یک جامعه روبه مدرنیته را به عقب برگرداند، فاصله بگیریم و فرم (ساختار سینمایی ) شهرزاد را بررسی کنیم . وقتی شما می خواهید با کسی که در فاصله دوری از شما قرار دارد، ارتباط برقرار کنید (ایده آل فکر می کنیم ) با تمام توان فریاد می زنید اگر صدایتان به گوش او نرسید، از دیگر وسایل ارتباطی استفاده می کنید ( به عنوان مثال میکروفون و بلند گو) ، در ساختار سینمایی شهرزاد هم، چنین اتفاقی روی داده است . نویسنده در قسمت های ابتدایی دست خود را برای هر گونه فرافکنی در داستان باز می‌گذارد و این گونه است که داستان از یک ساختار محدود به چند شخصیت دراماتیزه شده ارتقا می یابد و به یک ابر داستان عقب افتاده تبدیل می شود . ابر داستان عقب افتاده از نظر من به داستان هایی گفته می شود که در پردازش شخصیت، توانایی بالایی دارند، اما در کنترل شخصیت های متولد شده، هیچ عکس العملی از خود بروز نمی دهند . طبیعی است هر اثری می تواند مخاطبان خاص خود را داشته باشد، هر اندازه هم که مضحک به نظر آید، اما وقتی داستانی به محبوبیت می رسد و عوامل تولید زمینه روبه‌رو شدن با چنین محبوبیتی را ایجاد کرده اند، تنها یک مسئله باقی می ماند و آن تلفیق یک اثر هنری و اقتصادی است . هر روز به آمار فروش این سریال افزوده می شود و باید اعتراف کرد مهندسی تبلیغات خوبی در این زمینه صورت گرفته است . در تحلیل ساختار باید به لوکیشن ها ، ابعاد تاریخی و سبک فیلمبرداری پرداخت که می توان گفت هیچ کدام از این عناصر رابطه ای با یکدیگر برقرار نمی کنند یا به معنای دیگر نه فیلمبرداری به ثبت تاریخی لوکیشن ها کمک کرده و نه لوکیشن ها در خلق یک تصویر رویایی تاثیر گذار هستند.
جنایات و مکافات
داستان جدیدی که به «شهرزاد» قصه گوی فتحی اضافه شده ، به کشف جنایت های درون شبکه ای یک سیستم مافیایی بیشتر شباهت دارد تا دسیسه های یک رعیت علیه ارباب و همین موضوع بهانه ای می شود تا بیننده کمی به انتهای قصه بدبین شود که چگونه شخصیت هایی که هیچ پیش زمینه ای در تاریخ این مجموعه نداشته اند، به یک باره همه خلافکار یا پرهیزکار می شوند .
به ادامه «شهرزاد» خوش بینانه نگاه کنیم یا نه هیچ تفاوتی در تاریخ این اثر هنری نداردآنچه تا به امروز مشاهده کردیم جز یک قصه به هم ریخته نبوده و جذابیت آن تنها به خاطر کمبود شدید چنین فضاهایی در آثار سینمایی و تلویزیون کشورمان است . به امید روزی که هنر بتواند آینده‌ساز نسل فردا باشد.

منبع: