دمیدن در «صور اسرافیل» چیست؟

آوینی/ دمیدن در «صور اسرافیل» چیست و فرق بین صور اول و دوم کدام است و چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا نام دیگری هم در قرآن دارد؟

در قرآن کریم از «صور» با عناوین دیگری چون: «صیحه»، «زجرة»، «صاخه» و «قارعة» نیز یاد شده است به ذکر یک آیه بسنده می‌گردد:

«فَإِذَا جَاءَتِ الصَّاخَّةُ * یَوْمَ یَفِرُّ المَْرْءُ مِنْ أَخِیهِ * وَ أُمِّهِ وَ أَبِیهِ * وَ صَحِبَتِهِ وَ بَنِیهِ * لِکلُ‏ِّ امْرِىٍ مِّنهُْمْ یَوْمَئذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ» (عبس – 33 تا 37)
ترجمه: چون بانگ گوش فرسا در آید * روزى که انسان از برادرش بگریزد * و از مادرش و پدرش * و همسرش و پسرانش *

براى هر کس از آنان در چنین روز کارى باشد که او را از همه باز دارد.

مرحوم آیت‌الله علامه طباطبایی در المیزان و ذیل این آیه می‌فرماید: «کلمه" صاخه" به معناى صیحه شدیدى است که از شدتش گوشها کر شود، و منظور از آن نفخه صور است.»
الف – معنای کلمه‌ی «صور»، به همان معنای شیپوری است که جهت خبر دادن یا آماده‌باش در آن می‌دمند. مثل شیپور آماده‌باش، شیپور جنگ یا شیپور آتش‌بس. «بنابراین، نفخ صور عبارت است از دعوت یا «ندای ویژه» که گاهی جهت میراندن موجودات از آن بهره می‌گیرند و گاهی با آن به موجودات فرمان بعث و نشور می‌دهند.» (تفسیر موضوعی قرآن کریم، جلد 4، معاد در قرآن، ص 293، علامه آیت‌الله جوادی آملی)

عالم خلقت، همه بر اساس حکمت و علم الهی آفریده شده و استوار است و برای پیدایش هر چیز و انجام هر امری نیز علت و اسبابی در نظر گرفته شده است. چنان چه خداوند رازق، به وسیله‌ی خورشید نور و حرارت و انرژی می‌دهد، به وسیله‌ی لایه‌های جوی ضرر آن را می‌گیرد، به وسیله‌ی جانوران و گیاهان، ارتزاق حیوانی بشر و حیوان را تأمین می‌نماید ... و به وسیله انبیاء هدایت می‌نماید. برای اعلام پایان دنیا و نیز آغاز زندگی اخروی نیز ندایی در نظر گرفته شده است که «صور» نام دارد و توسط ملکی به نام «اسرافیل» علیه‌السلام در آن دمیده می‌شود. و از آیات فهمیده می‌شود که دوبار در این «صور» دمیده می‌شود. صور اول برای اعلام پایان دنیا و صور دوم برای اعلام برپایی معاد و آغاز زندگی اخروی.

ب – از مضمون آیات و احادیث بر می‌آید که صور اول به صورت ناگهانی دمیده می‌شود. یعنی از قبل خبر نمی‌دهند که در فلان تاریخ یا فلان روز، دنیا به اتمام رسیده و قیامت برپا خواهد شد. بلکه این اعلام ناگهانی است. خداوند متعال می‌فرماید، مردم مانند همیشه به کارها و امور دنیوی خود که متسلزم بحث و جدل با یک‌دیگر است مشغول هستند که به نگاه در صور اول دمیده می‌شود و پایان دنیا فرا می‌رسد:

«ما یَنْظُرُونَ إِلاَّ صَیْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ یَخِصِّمُونَ» (یس - 49)
ترجمه: آنان منتظر جز یک صیحه نیستند صیحه‏اى که ایشان را بگیرد در حالى که سرگرم مخاصمه باشند.

بنا بر این، هنگامی که نخستین‌بار در صور دمیده می‌شود، همه‌ی جانداران می‌میرند. کوه‌ها صاف می‌شوند و حیاتی در زمین باقی نمی‌ماند.

ج – مدتی از این وضعیت می‌گذرد که برای دومین بار در صور دمیده می‌شود. این صدا اعلام برپایی قیامت است. با این صدا همه مجدد زنده می‌شوند، از گورها خارج و فوج فوج به سوی محشر و قیام در برابر خالق خود رهسپار می‌گردند تا پس از محشر و محاکمه، هر کس زندگی اخروی خود را بر اساس نتایج و آثار عملکرد خود در دنیا شروع می‌کند.

آیات بسیاری نیز دال بر صورت دوم است که در ذیل به سه نمونه‌ی آن بسنده می‌گردد:

«یَوْمَ یُنْفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً» (النبأ - 18)
ترجمه: روزى که در «صور» دمیده شود، و [مردمان‏] گروه گروه [به پیشگاه خدا] بیایند.

«إِنْ کانَتْ إِلاَّ صَیْحَةً واحِدَةً فَإِذا هُمْ جَمیعٌ لَدَیْنا مُحْضَرُونَ» (یس - 53)
ترجمه: که این جز «یک بانگ» نبود و آن گاه همه پیش ما حاضر آیند.

«وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى‏ رَبِّهِمْ یَنْسِلُونَ» (یس – 51)
ترجمه: و صور [اسرافیل‏] به صدا در آید، پس ناگهان آنها از گورها به سوى پروردگارشان بشتابند.

ملاحظه: در سوره‌ی مبارکه‌ی «یس» به هر دو صور اول و دوم اشاره و تصریح شده است.

با کانال تلگرامی آخرین خبر همراه شوید telegram.me/akharinkhabar