یک استاد دانشگاه: عادی‌سازی روابط ایران و عربستان در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست

یک عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: تدابیر بین‌المللی توان این را ندارد که روابط عربستان و ایران را به حالت قبل برگرداند.

دکتر مهدی نجف‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) - منطقه خراسان، درباره قطع روابط عربستان با ایران خاطرنشان کرد: این مساله را در دو سطح می‌توان تحلیل کرد. یکی زمینه‌ی داخلی و دیگری زمینه‌ی منطقه‌یی و بین‌المللی.

او افزود: در زمینه‌ی داخلی، با توجه به اتفاقاتی که در حادثه منا رخ داد و برخی از جابه‌جایی‌های سیاسی که در منطقه به وقوع پیوست، جامعه ایران مستعد این بود که یک نوع واکنش‌هایی نشان دهد، در این حال اعدام شیخ نمر این فرصت را فراهم کرد.

نجف‌زاده با انتقاد از عملکرد برخی افراد در حمله به سفارت عربستان، اظهار کرد: بخشی از جامعه ما از این احساسات سو استفاده کردند و به یک سری کارهای ناشایست در محیط بین‌المللی دامن زدند. چراکه آسیب‌زدن و اشغال سفارت یک کشور به منزله‌ی این است که به آن کشور حمله می‌کنید.

استاد دانشگاه فردوسی با بیان این که از لحاظ بین‌المللی، این موضوع را باید در قضایای هسته‌ای دید، خاطرنشان کرد: مساله‌ی هسته‌ای، عربستان را تا حدی ناراحت کرده بود و سعی می‌کردند در مسیر این اقدام سنگ‌اندازی کنند و در حقیقت روی کار‌ آمدن نسل جدیدی از رهبران سیاسی در عربستان باعث شد این کشور نوع مناسباتش با ایران را تغییر دهد و به سمت تندتر شدن فضا رود.

وی با بیان این که عربستانی‌ها از این مساله برای تحت فشار قرار دادن مساله هسته‌ای ایران و برجام سوء استفاده کردند، ادامه داد: اگر این تحلیل‌ها را به هم پیوند دهیم، به این نتیجه می‌رسیم‌ که بخشی از جریان تندرو در ایران زمینه مساعدی را فراهم کردند که عربستان به این سمت پیش رود و قطع مناسبات دیپلماتیکش با ایران را اعلام کند.

نجف‌زاده با بیان این که از لحاظ منطقه‌یی ایران و عربستان دو برادر بزرگ‌تر برای کشورهای دیگر محسوب می‌شوند، تصریح کرد: هرگونه مناسبات آن‌ها چه مثبت و چه منفی، به شدت بر محیط منطقه‌یی تاثیر می‌گذارد. یعنی می‌تواند یک جناح بندی از این قضایا درست شود تا توازن منطقه‌یی را بر هم زده و توازن جدیدی به وجود آورد.

او در ادامه خاطرنشان کرد: عربستان از این مسائل استفاده می‌کند تا ایران نتواند بعد از حل و فصل و اجرایی کردن مساله هسته‌ای، دست بالا را در منطقه داشته باشد. لذا عربستان به قطع روابط روی می‌آورد چرا که می‌داند اگر ایران بتواند مساله هسته‌ای را پشت سر بگذارد، قدرت منطقه‌یی‌اش به شدت افزایش پیدا خواهد کرد و تیم جدیدی که در عربستان روی کار آماده احساس می‌کند این موضوع باعث خواهد شد که مشکلاتی برای عربستان شکل بگیرد.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل عنوان کرد: با توجه به این که زمینه اقتصادی و سیاسی خاورمیانه نیز اصلا مساعد نیست و قیمت نفت پایین آمده بنابراین همه این‌ها دست به دست هم دادند که عربستان بخواهد مساله توازن منطقه‌یی را به همان حالتی که در این سال‌ها بوده برگرداند و ایران درگیر مساله هسته‌ای و هم‌چنین منازعاتش با کشورهای غربی و آمریکا باشد که خود این موضوع پتانسیل ایران را می‌گیرد، لذا عربستان در شرایط کنونی تلاش می‌کند تا از طریق ابزار نفت برای ضربه زدن به ایران و برخی دیگر کشورها استفاده کند، چراکه با پایین نگاه داشتن قیمت نفت تصور عربستان این است که ایران توانایی نفوذ خود بر منطقه و حمایت از گروه‌های مخالف عربستان را از دست خواهد داد.

وی با بیان این که عربستان به خاطر فشار اقتصادی با ایران قطع رابطه نکرده است، تصریح کرد: روابط تجاری بین ایران و عربستان به نفع عربستان بود. یعنی قبل از این که این قضایا پیش بیاید از این روابط، عربستان بیش‌تر سود می برد و در ذهنیت عربستان مساله اقتصادی چندان مطرح نیست و روی آن تاکیدی ندارند و آن‌ها بیش‌تر تاکیدشان روی منازعه سیاسی است.

نجف‌زاده یادآور شد: این موضوع همانند قضیه نفت است که با پایین آمدن قیمت نفت عربستان از موضع خودش کوتاه نیامده و حاضر نشد سطح تولیدش را کاهش دهد و دلیل این رفتارها نیز این است که عربستان به این موضوعات و به منطقه و جهان اسلام، نگاه هویتی- سیاسی دارد تا نگاه اقتصادی. اگرچه در دراز مدت تاثیرات اقتصادی‌اش را بر عربستان خواهد گذاشت.

وی با تاکید بر این که این قضیه بیشتر جنبه‌ی سیاسی دارد، ادامه داد: دولت آقای روحانی نقش خوبی در پیش گرفته و آقای ظریف طی نامه‌ای که به سازمان ملل نوشتند، در آن گفتند که ما خواهان بیش‌تر شدن منازعات نیستیم و اقدام برخی افراد را در حمله به سفارت عربستان محکوم کرده‌اند.

این استاد دانشگاه در خصوص قطع یا کاهش ارتباطات برخی کشورهای عربی با ایران گفت: همان طور که گفتم عربستان برادر بزرگ‌تر این‌ها محسوب می‌شود، اگر دقت کرده باشید بلافاصله بعد از جنگ ایران و عراق در سال 59 همین قضیه پیش آمد و بلافاصله عربستان کشورهای کوچک خلیج فارس را متحد کرد و شورای همکاری خلیج فارس ایجاد شد تا بتواند صف جدیدی در مقابل ایران برقرار کند.

او ادامه داد: در حال حاضر استراتژی عربستان نیز همین است و آن‌ها از این مساله به عنوان توازن منطقه‌یی استفاده می‌کنند. این کشورها که ذره‌ای توانایی پرتوزایی در محیط بین‌الملل را ندارند ولی درعین حال می‌توانند در محیط منطقه‌یی، بخشی از هزینه‌های رفتارهای سیاسی عربستان را بپردازند.

نجف‌زاده در ادامه تاکید کرد: بخشی از این کشورها، مانند جیبوتی کاملا به دنبال منافع اقتصادی‌شان هستند. ولی برخی کشورهای دیگر هم هستند که از نظر اقتصادی وضعیت بهتری دارند ولی در سلطه‌ی عربستان سعودی قرار دارند. بنابراین به نظر من این کشورها چاره‌ای جز حمایت از عربستان ندارند. البته واکنش‌ها، آن طور که گفته می‌شود زیاد نبوده، فقط امارات و دو کشور دیگر با ایران روابط‌شان را کاهش دادند و یا قطع کردند. این در واقع، نوعی پاسخ است که آن‌ها به عربستان به عنوان برادر بزرگ‌تر می‌دهند و این‌ها مساله مهمی نیست و به مرور زمان حل خواهد شد.

وی افزود: ایران اگر بتواند سطح روابطش را با غرب درست کند و مساله‌ی هسته‌ای را حل کند، این اقدامات بر معادلاتی که در آینده اتفاق می‌افتد چندان تاثیرگذار نخواهد بود.

این استاد دانشگاه درباره مواضع غرب در این ارتباط نیز خاطرنشان کرد: مساله غرب نه عربستان است و نه ایران، مساله آن‌ها مساله بزرگ‌تری به نام داعش و همه تحولات و ناآرامی‌هاست. بنابراین آن‌ها به جد خواهان فروکش کردن منازعات بین ایران و عربستان هستند.

او تصریح کرد: غربی‌ها خواهان زیاد شدن تنش‌ها میان ایران و عربستان نیستند، چرا که آن‌ها مسائل دیگری دارند و نمی‌خواهند با این اقدام، مساله نتواند حل و فصل گردد و این که اگر ایران و عربستان رو در روی همدیگر قرار بگیرند، مسائل سیاسی، هویتی، تمدنی و... هم برای دو طرف و هم برای کشورهای منطقه غیرقابل حل خواهد بود. بنابراین غربی‌ها نیز خواهان این نیستند.

نجف‌زاده ادامه داد: در حقیقت غربی‌ها هم به ایران و هم به عربستان نیازمندند و تلاش می‌کنند که منازعه بین این دو کشور تا حدی بالا نرود که روی مسائل دیگر منطقه تاثیر بگذارد و در این مساله، سیاست‌های اعلامی‌شان با سیاست‌های اعمالی‌شان یکی است.

وی عادی سازی روابط ایران و عربستان در کوتاه مدت را به عوامل زیادی وابسته دانست و اظهار کرد: یک مساله این است که سیستم جدیدی که در عربستان روی کار آمده، حرف شنوی‌اش از آمریکایی‌ها به شدت پایین آمده و آن‌ها سیاست تهاجمی‌تری را در پیش می‌گیرند. بنابراین تدابیر بین‌المللی شاید توان این را نداشته باشد که روابط دو کشور را به حالت قبل برگرداند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل عادی‌سازی روابط ایران و عربستان را در کوتاه مدت امکان‌پذیر ندانست و گفت: اگر تدابیر منطقه‌یی را در نظر بگیریم بستگی دارد شرایط چگونه رقم بخورد. چرا که عرصه سیاست، عرصه تحولات بسیار زیادی است و احتمال این که برخی از مسائل مانند مساله سوریه در آینده پیش آید که اینها را به بخشی از سیاست‌های‌شان نزدیک کند، وجود دارد.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
ایران:بازرسی از تاسیسات نظامی ایران امکان پذیر نیست