کارگاه‌های صنعتی ۵ هزارساله شهر سوخته کشف شد

باستان‌شناس‌ها در کاوش‌های اخیر تپه دشت، یکی از تپه‌های اقماری شهر سوخته که تنها ۳کیلومتر با این محوطه ثبت جهانی شده فاصله دارد به کارگاه‌های صنعتی باستانی تولید سفال دست یافتند.به گزارش همشهری، كشفیات به‌دست‌آمده از «تپه دشت» شهر سوخته نشان داده است كه این تپه یكی از كانون‌های اصلی تولید سفال در منطقه سیستان از حدود ۵هزار سال پیش تا دوره صفویه است. فعالیت‌های باستان‌شناسی در تپه دشت سیستان در سال ۷۶و با كشف یك كوره افقی پخت سفال با معماری نعلی شكل آغاز شد.با كشف این كوره باستان‌شناس‌ها موفق به یافتن ۶۰ شیء سفالین و پیكرك‌های گلی شدند. پیكرك‌ها شامل چند گاو كوهاندار سیستان و یك مرد تنومند و یك زن باردار نیز می‌شدند. باستان‌شناس‌ها در بررسی‌ این محوطه باستانی و همچنین بررسی پیكرك‌ها و ظروف سفالین از دوره دوم تا پایان دوره سوم از ادوار ۴گانه استقرار در شهر سوخته به آثاری از حدود ۵هزار سال‌پیش در دشت سیستان رسیدند. تپه دشت با كاربری كاملا صنعتی، كارگاه‌های متعدد تولید سفال و پیكرك‌های گلی و ظروف سفالین و منقوش را در خود جای داده است.تپه دشت به لحاظ موقعیت جغرافیایی در مسیر وزش بادهای تند قرار دارد و مهدی مرتضوی سرپرست هیأت باستان‌شناسی تپه دشت بر بالای این تپه می‌گوید كه انتخاب محل ایجاد كارگاه‌های تولید سفال شهر سوخته در حدود ۵هزار سال قبل نشان از انتخاب دقیق ساكنان شهر سوخته و برنامه‌ریزی صحیح آنها برای انتقال جریان باد به داخل كوره‌هاست. بهره‌گیری از انرژی‌های پاكیافته‌های باستان‌شناس‌ها با اعتبار بودجه‌ای دانشگاه زابل همچنین مشخص كرده است كه به‌رغم سرسبز بودن دشت سیستان در هزاره‌های گذشته وقبل از متروكه‌شدن این شهر، مالكین كارگاه‌های ساخت سفال در تپه دشت از فضولات حیوانی برای گرم كردن كوره‌ها استفاده كرده‌اند و نشانی از سوزاندن وسیع چوب برای گرما‌بخشی به كوره‌های ساخت سفال یافت نشده است.صاحبان كوره‌های ساخت سفال شهر سوخته از نیروی باد برای دمیدن بر كوره‌ها استفاده می‌كردند. آنها محیط‌زیست را تخریب نمی‌كردند و درهای كوره‌ها را رو به وزش باد ایجاد می‌كردند تا گرمای كوره‌ها با میزان وزش باد در منطقه تپه دشت آسان شود.مهدی مرتضوی، سرپرست هیأت باستان‌شناسی تپه دشت می‌گوید: تاكنون هیچ نشانی از وجود معماری مسكونی در تپه دشت در اطراف شهر سوخته دیده نشده و هرچه هست كارگاه‌های ساخت سفال است.به گفته او، تپه دشت كاربری كاملا صنعتی داشت و محصولات تولیدشده در این منطقه تنها برای استفاده در شهر سوخته بود.در كاوش‌های فصل سوم تپه دشت یك ترانشه ۱۰در۱۰ ایجاد شد كه یك كوره سفالگری و ۶خمره، ۲اجاق و ۲فضای ذخیره مواد غذایی و مقادیری پیكرك و یك اثر انگشت از یك سفالگر باستانی به‌دست آمده است.تاكنون در تپه دشت ۲كوره سفالگری ۲قسمتی و یك كوره نعلی شكل تك قسمتی به‌دست آمده كه تصور می‌شود برای پخت پیكرك‌ها بود.پیش‌بینی می‌شود تنها در محدوده كشف این كارگاه‌ها ۲۵كارگاه دیگر نیز وجود داشته باشد كه كاوش آنها نیازمند زمان و هزینه است. باستان‌شناس‌ها در جست‌وجوی ابزار تولید سفالآنطور كه سرپرست هیأت باستان‌شناسی تپه دشت می‌گوید: مساحت این تپه باستانی ۵/۵هكتار و درست در جنوب غرب شهر سوخته واقع شده است.رئیس پژوهشكده علوم باستان‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان همچنین از كشف روند و شیوه تولید سفال در تپه دشت خبر می‌دهد و می‌گوید كه باستان‌شناس‌ها هنوز نتوانسته‌اند ابزار تولید سفال در این منطقه صنعتی باستانی كشور را در كاوش‌های خود بیابند.پیشنهاد ایجاد پارك باستان‌شناسی در «تپه دشت» سیستان برای آشنایی علاقه‌مندان با چگونگی تولید سفال در منطقه صنعتی شهر سوخته و همچنین احیای سفال تولیدشده شهر سوخته با خاك بمپور و به همان شیوه كهن تولید از دیگر تلاش‌های تیم باستان‌شناسی تپه دشت شهر سوخته برای حفاظت از میراث صنعتی شهر سوخته است. شهر سوخته نزدیك به ۳۵۰تپه اقماری دارد كه هر یك از آنها كاربری خاص خود را داشتند.شهر سوخته همچنین وسیع‌ترین محوطه گورستان باستانی ایران با ۲۵هكتار مساحت را در خود جای داده است. باستان‌شناس‌ها تخمین زده‌اند كه ۳۵تا ۴۰هزار گور باستانی مملو از اشیای تاریخی و سفالینه‌های ساده و منقوش در گورهای شهر سوخته وجود داشته باشد. جدیدترین گور شكافته شده توسط باستان‌شناس‌ها در شهر سوخته نیز كه دو روزپیش جمع‌آوری شد متعلق به یك زن ۳۸ساله از طبقه اجتماعی ثروتمند این شهر بود كه نزدیك به ۶هزار سال پیش در این شهر دفن شد و گزارش‌های مرتبط با آن هفته آینده در همشهری منتشر می‌شود.