سنگ‌ نوشته‌های کوه‌های مکه و طائف

پایگاه خبری سازمان حج و زیارت/ قدمت این سنگ‌های معدنی و گرانیتی که در کوه‌های منطقه النعمان از مسجد تنعیم به طرف مدینه منوره یا به طرف جعرانه یافت شده است به پیش از اسلام بر می‌گردد.
عقیق:سنگ نبشته؛ سنگ نوشته یا کتیبه به تخته سنگ، کاشیکاری یا سطح دیگری گفته می‌شود که معمولاً واقعه‌ای تاریخی بر روی آن کنده‌کاری یا نوشته شده باشد. معمولاً کتیبه به‌نوشته‌ای اطلاق می‌شود که بر روی سنگ، در حاشیه سردر ساختمان‌ها؛ یا گوشه‌های پارچه‌های خاص نظیر پرده، سفره، و بیرق؛ و یا بر صفحه‌های کتاب نگارش می‌یابد.
سنگ‌نوشته‌های یافت شده در مصر و بین‌النهرین و مواردی مانند آن به هزاره چهارم پیش از میلاد برمی‌گردد. این کتیبه‌ها بیشتر فرمان شاهان و فرمانروایان و توصیف وقایع و تاریخ جنگ‌ها بوده‌اند.
در جهان اسلام کتیبه‌نگاری در بناهای یادبود، مقبره‌ها، مساجد، مدارس علمیه، بقعه‌ها، عمارات باشکوه، ستون‌ها، و جاهای مناسب دیگر به‌کار می‌رفته‌است و به این ترتیب در این مکان‌ها آثار ارزشمندی از هنر خوشنویسی و کتیبه‌نگاری به اشکال عمودی یا افقی خلق شده و به یادگار مانده‌است. تجزیه و تحلیل این آثار از منظرهای گوناگونِ هنری و موضوعی می‌تواند دریچه‌هایی فراسوی تاریخ، تمدن، و فرهنگ اسلامی بر دیدگان پژوهندگان معاصر بگشاید.
انواع مختلف خطوط شامل کوفی، نسخ، ثلث، طغرا، ریحان، محقق، نستعلیق، و جز آن در کتیبه‌نگاری‌های اسلامی از صدر اسلام تاکنون مورد استفاده قرار گرفته‌اند و از جدیدترین شیوه های خطی کتیبه نویسی در عصر معاصر می توان به خط سبحان ابداع شده توسط سبحان مهرداد محمدپور اشاره کرد.
از میان خطوط یاد شده، خط ثلث به سبب دور و تموج آن و نیز به جهت حرکات نرم قلم، درشتی و برجستگی حروف، و قابلیت تزیین و ایجاد نقش و نگار در کتیبه‌نویسی بیشتر مورد استفاده قرار گرفته‌است.
مضمون کتیبه‌ها در بناهای ایران شامل آیات قرآن، احادیث، شعر، ماده تاریخ، تاریخ بناها یا نام بنیان‌گذارانشان، و مواردی جز آن است.
سنگ‌نبشته بیستون، گنجنامه همدان، سنگ‌نوشته‌های هخامنشی، سنگ‌نبشته غار شاپور، سنگ نگاره‌های غرغاب گلپایگان، کتیبه داریوش بزرگ در کاخ آپادانای شوش و کتیبه سه زبانه خشایارشا در ترکیه برخی از سنگ‌نوشته‌های مشهور پیش از اسلام هستند.
سنگ‌های معدنی و گرانیتی فراوانی در کوه‌های شهر مکه و طائف موجود بوده و یا در کوه‌های منطقه النعمان از مسجد تنعیم به طرف مدینه منوره یا به طرف جعرانه یافت شده که برخی از آنها در موزه شهر مکه موجود است.
این سنگ نوشته‌ها (کتیبه‌ها) که نمونه‌هایی از آنها در تصاویر زیر مشاهده می‌شود و خطوط قبل از اسلام بر روی آنها نقاشی شده، در مکه مکرمه و منطقه طائف و عرفات فراوان است.



منبع: پایگاه خبری سازمان حج و زیارت