نگاهی به فیلم «ارغوان»/ کسی برای صف‌های دیروز گریه می‌کند؟

نگاهی به فیلم «ارغوان»/ کسی برای صف‌های دیروز گریه می‌کند؟

تسنیم/ «ارغوان» آخرین ساخته کیوان علی‌محمدی و امید بنکدار چندان به مذاق مخاطبان عمومی خوش نیامده است. اگرچه مسعود فراستی با ملایمت از فیلم یاد کرده است و فیلم اثری است زیبا در شکل و فرم و قاب؛ ولی فقدان یک داستان قوی همچون «شبانه‌روز» مخاطب را پس می‌زند.
این ترکیب هنری مرا به یاد لارس لاگربک؛ تامی سودربرگ می‌اندازد، دو مربی که میان سال‌های 2000 تا 2004 هدایت تیم ملی سوئد را به‌عهده داشتند، تیمی که پس از نیمه‌نهایی جام جهامی 94 نتوانسته بود دیگر خودی نشان دهد. دو سرمربی روی یک نیمکت، تیم خاصی در جام جهانی 2002 ساخته بودند و در گروه موسوم به گروه مرگ به‌عنوان تیم اول صعود کردند. تیم سوئد آن سال، تیم غیرهجومی بود که بازی‌اش چندان دلچسب نبود. خبری از آن سرعت برزیل و تکنیک آرژانتینی نبود، شکل خاصی از فوتبال بود که آرژانتین را در خود غرق کرد. چیدمان تیم لاگربک و سودربرگ یک معماری بود، نوعی معماری که کسی یارای عبور از آن را نداشت. حتی هلند 2004 هم به‌ضرب ضربات پنالتی آن را در هم شکست.
کیوان علی‌محمدی؛ امید بنکدار چهار بار با هم روی نیمکت پشت دوربین کنار هم نشسته‌اند: سه فیلم و یک سریال. «ارغوان» آخرین ساخته این دو کارگردان، چیزی است شبیه همان تیم سوئد. قرار نیست در آن ژانگولربازی چند بازیگر سرزبان‌دار را ببینید یا جولان دادن اغراق شده بازیگری که داد و بیداد می‌کند و سرش را در یک صحنه به دیوار می‌کوبد. اینجا یک معماری حاکم است که کسی را یارای عدول از آن نیست.
«ارغوان» داستان موازی سه رویداد است؛ در روایت نخست، منفرد، پدر ارغوان، زنی مبتلا به MS دارد. در کلاس موسیقی دخترش، دل به مربی ویلون‌سل می‌بازد. ارغوان متوجه عشق پدر می‌شود و تا لحظه مرگ از پدر رو برمی‌گرداند.
در روایت دوم، یگانه، همسر ارغوان پس از مرگ او در اتریش، ویلون‌سلش را برای خانواده او می‌آورد به‌همراه نامه‌ای که در آن ارغوان پدرش را بخشیده است.

در روایت سوم، یگانه با زنی به‌نام آوا آشنا می‌شود که همسرش او را طلاق داده است. همسر آوا همانند یگانه موزیسین است. آنان دو بار یکدیگر را ملاقات می‌کنند. یک بار زیر باران هنگام خریدن اثری از سوریانا و بار بعد زیر برف پس از اتمام اجرایی در تالار وحدت.

«ارغوان» همانند دو ساخته پیشین کیوان علی‌محمدی؛ امید بنکدار، درگیر خلق فرم است و این فرم نه در ساختار که بیشتر در قاب تجلی پیدا می‌کند، به‌خلاف آنکه بر آثار این دو برچسب ساختارگرایی زده می‌شود؛ آنچه کمتر در فیلم دیده می‌شود ساختار است. «ارغوان» شبیه یک ساختمان با معماری هنرمندانه است، مملو از تزیینات که نمای آن را جلوه‌گر کند. مشکل آن است که وقت نیست به تمام این تزیینات دقت کرد و این حداقل برای یک مخاطب عادی تبدیل به یک دردسر هم خواهد شد. او از یک طرف زیبایی را حس می‌کند؛ ولی از درک چرایی آن عاجز است.

این اتفاق شبیه وضعیتی است که مارچلو بیلسا در برابر تیم لارس لاگربک ؛ تامی سودربرگ داشت. او یک معماری در چینش یک تیم زردپوش می‌دید؛ اما وقت نداشت تصمیم بگیرد با این معماری چه کند. در نهایت این آرژانتین پرستاره بود که با اورتگا و ورون و ساموئل و زانتی و آیمار و سورین و باتیستوتا از گروه مرگ صعود نکرد.

«ارغوان» یک سر و گردن از «شبانه‌روز» قوی‌تر است. از آن در هم ریختگی موضوع و فرم به‌دور است و داستان حداقل بر یک محور پیش می‌رود. هرچند این محور شبیه پاسکاری‌های کوتاه مرسوم همان سال‌ها مدام به عقب و جلو پیش می‌رود؛ ولی مخاطب می‌تواند از دلش یک قصه بیرون بکشد و ضعف هم دقیقاً همین جاست، داستانی که از دل فیلم بیرون کشیده می‌شود، توانایی جلب یک مخاطب ساده را ندارد. شاید در گروه هنر و تجربه وضعیت به‌شکل دیگری تعبیر می‌شد؛ ولی در پردیس‌های شیک کنار یک عالمه فست‌فود وضعیت شکل دیگری است.

در فیلم «ارغوان» یگانه در گفتگو با آوا از روزگار خوش سینما می‌گوید؛ زمانی که برای دیدن یک فیلم باید در صفی طولانی می‌ایستادیم تا شاید آن سانس صاحب بلیتی می‌شدیم. بدون شک این یکی از آرزوهای قلبی کیوان علی‌محمدی؛ امید بنکدار است که برای فیلمی حتی فیلمی غیر از آثار آنان مردم صفی طولانی پشت باجه سینما تشکیل دهند؛ ولی نه با فیلمی همچون «ارغوان».

وقتی تیم لارس لاگربک؛ تامی سودربرگ به سنگال عجیب و غریب جام جهانی 2002 باخت کسی دلش برای سوئد نسوخت؛ ولی وقتی سنگال پرطراوت حذف شد، همه در یک شک فرو رفتند. سوئد 2002 همانند آن فیلم‌هایی است که این سال‌ها بر سردر پردیس‌ها می‌درخشند. برای بازگشت مخاطبان پرشور تیم دیگری نیاز است.

پی‌نوشت: در تیم سوئد سال 2002 بازیکنی چون هنریک لارسن حضور داشت که در منچستریونایتد و بارسلونا به هیچ عنوان به‌شیوه تیم سوئد بازی نمی‌کرد. بازی او پرطراوت بود و انتظار گل زدن در هر بازی برای او محتمل بود. فیلم «ارغوان» به‌خلاف برخی نظرها که بازیگران فیلم متهم به بد بازی کردن شده‌اند؛ وضعیتی همانند موقعیت بالا دارد. بازیگران در کلّیت فیلم «ارغوان» تابع نظر کارگردانان بوده و این مهم قابل تشخیص است.

ویدیو مرتبط :
جشنواره فیلم فجر 33 : تیزر فیلم سینمایی «ارغوان»