جشنواره جهانی فیلم فجر به دنبال چیست؟

شرق/ بالاخره سی‌وچهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر به دبیری رضا میرکریمی پایان یافت. نکته جالب این بود که امسال برای نخستین‌بار در تاریخ برگزاری جشنواره فیلم فجر، فضایی بین‌المللی را شاهد بودیم؛ یعنی میهمانان خارجی از نقاط مختلف دنیا به این جشنواره دعوت شده بودند و با وجود بضاعت و قدرتی که رئیس سازمان سینمایی داشت، ‌توانست تعدادی از میهمانان مرتبط و البته کاربلد را دعوت کند. آن تعداد هم که نیامدند، به دلیل ندادن ویزا از سوی مراجع مرتبط، از حضور در این گردهمایی فرهنگی بازماندند که طبعا از یدِ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خارج بود و حرجی هم بر آن نیست! بااین‌حال با وجود فشارهایی که روی حجت‌الله ایوبی، ‌رضا میرکریمی و امیر اسفندیاری در پشت‌پرده وجود داشت، آنها تمام مدت سعی کردند با روی گشوده از میهمانان، خبرنگاران و هنرمندان استقبال کنند و چهره‌های خندان خود را از مخاطبان دریغ نکردند؛ اما با همه تلاش‌ها این جشنواره کاستی‌هایی هم داشت. بخشی از سخنان رضا میرکریمی در اختتامیه جشنواره در سالن تالار وحدت گواه این مدعاست: «با توجه به مسئولیتی که به من داده شده، به جشنواره ۳۵ سلام می‌کنم. خوشحالم که جشنواره‌ای منظم برگزار شد؛ اما اگر کاستی‌ای وجود داشت به‌ این دلیل بود که من تجربه‌ای در این زمینه نداشتم؛ اما قول می‌دهم سال بعد جشنواره با‌شکوه‌تری داشته باشیم.»
نبود کاخ جشنواره
همین ‌تجربه‌نداشتن و البته فرصت اندک برای تدارکات جشنواره، پیامدهایی داشت. نکته‌ای که علیرضا شجاع‌نوری، رئیس اسبق بخش بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی دهه ٦٠ و دبیر نشست‌های تحلیل فیلم این دوره، آن را تأیید کرد. او معتقد بود: ‌«این دوره جشنواره جهانی فیلم فجر اتفاق میمون و مبارکی بود که آن را باید به فال نیک گرفت. تلاش شد به استانداردهای بین‌المللی نزدیک شود؛ اما به این معنی نیست که این جشنواره به استاندارد مطلوب رسیده است».
او در ادامه، برخی از این نقایص را برشمرد: ‌«اولین مسئله این بود که زمان کافی برای اجرای جشنواره نداشتیم. همه جشنواره‌های معتبر دنیا دست‌کم یک سال وقت صرف می‌کنند تا فیلم‌ها را انتخاب کنند و کارها را به سروسامان برسانند. همچنین در جلسات نقد و بررسی، حجم سؤال‌ها زیاد بود و زمان برای پاسخ‌ها کم. فضای برگزاری جشنواره هم کوچک بود. مشکل اصلی این است که کاخ جشنواره به معنای واقعی نداریم».
شجاع‌نوری در ادامه در برابر این پرسش که در همه‌جای دنیا مدیران فرهنگی – هنری، خارج از نظام سیاسی و تغییر دولت‌ها به کارشان مشغول می‌شوند؛ ولی در ایران متغیر فرهنگی بازتابی از تغییرات سیاسی است، گفت: «کاملا با نظر شما موافقم. اصلا مدیران فرهنگی نباید تابع تغییرات دولت‌ها باشند. چون نمی‌توان در درازمدت سرمایه‌گذاری فکری و برنامه‌ریزی کرد. پس یک‌سری از رویدادها باید از حوادث سیاسی، بری باشند. همان‌گونه که هر دولتی بودجه واکسیناسیون را تغییر نمی‌دهد، ‌برخورد با رویداد فرهنگی فیلم فجر هم باید این‌گونه باشد.»
نداشتن مدیر هنری و سفیران قاره‌ای
یکی دیگر از مشکلات جشنواره فیلم فجر وجود هیأت انتخاب آن است. جشنواره‌های مطرح دنیا مدیران هنری ثابتی دارند که انتخاب فیلم‌ها را به نمایندگان یا سفیران قاره‌ای خود می‌سپارند و هریک موظفند فیلم‌هایی را از پنج قاره جهان انتخاب کنند. در حقیقت جشنواره هنری و سینمایی شأنی در حد موزه‌های بزرگ دنیا دارد. برای مثال موزه لوور در پاریس سال‌هاست مدیریتی ثابت دارد و اصلا کاری به تغییرات رؤسای‌جمهوری فرانسه ندارد. توجه به این نکته در هرچه تخصصی‌تر ‌شدن جشنواره جهانی فیلم فجر کمک می کند.
آیا FIAPF جشنواره را به رسمیت شناخته؟
فدراسیون بین‌المللی انجمن تهیه‌کنندگان فیلم (Fédération Internationale des Associations de Producteurs de Films) سازمانی غیرانتفاعی است و دبیرخانه آن در شهر پاریس قرار دارد که مهم‌ترین مسئولیتش نظارت، تنظیم و کنترل‌ جشنواره‌های بین‌المللی فیلم در دنیاست. امیر اسفندیاری، معاون امور بین‌الملل جشنواره، دراین‌باره گفت: «نکته مهم این است که ما هنوز درخواستی به این کمیته نداده‌ایم تا آنها ما را به رسمیت بشناسند. البته منظورم این نیست که برای ما این موضوع مهم نیست، بلکه ما با آنها تعامل و دیدار داشتیم و مهم هم هست، اما از آنجا که هدف ویژه ای را دنبال می کنیم ، می‌کوشیم جشنواره جهانی فیلم فجر، ‌به جشنواره‌ای منحصربه‌فرد تبدیل شود. حتی برخی از جشنوار‌های الف دنیا عضو این فدراسیون نیستند. البته دراین‌باره باید مفصل صحبت کرد».
گلاب آدینه، ‌بازیگر سینما و یکی از داوران بخش «جلوه‌گاه شرق» این دوره جشنواره، ارزیابی خود را از کیفیت فیلم‌های این دوره، چنین بیان کرد: «من فقط درباره داوری‌ها می‌توانم نظر بدهم. در این جشنواره هم مانند هر جشنواره‌ای تعدادی فیلم خیلی خوب، ‌متوسط و زیر متوسط به نمایش درآمد. من خودم فیلم‌هایی از کشورهای قرقیزستان، ‌کره‌جنوبی و ژاپن را دوست داشتم؛ اما درنهایت با توجه به نظر جمع داوران، ‌تعدادی از فیلم‌های مورد علاقه‌ام رأی آورد و تعدادی هم نه؛ اما با توجه به اینکه در ایران در جشنواره‌های متعدد به‌عنوان داور حضور داشته‌ام و همین‌طور فیلم‌ها را درجشنواره‌های خارجی دنبال کرده‌ام معتقدم فیلم‌های ما در داخل خیلی باکیفیت‌تر هستند.»

نکته دیگر اینکه در دوره سی‌وپنجم، رقابت جشنواره ملی و جهانی فیلم فجر حتما هیجان زیادی خواهد داشت . هرچند که هرکدام اهداف متفاوتی را پیگیری می‌کنند؛ ولی با‌این‌حال این رقابت می‌تواند روی برگزاری کیفیت هر دو جشنواره تأثیر بگذارد. ناگفته نماند از یک زاویه کار محمد حیدری از رضا میرکریمی سخت‌تر است، چون تجربه نشان داده جلب‌‌کردن نظرات سینماگران داخلی از سوی دولت جاده پرپیچ‌وخمی است که به آسانی
نمی‌توان از آن گذر کرد. به‌دلیل پیچیدگی‌های سازوکار سینمای ایران ، معمولا هم‌گرایی‌ها کمتر تحقق پیدا می‌کند. به‌ویژه اینکه افرادی با دیدگاه‌های متنوع و حتی متغیر در سینمای ایران چندان روی خوش نشان نمی‌دهند که دور یک میز جمع شوند!

و اما مهم‌ترین بخش ارزیابی جشنواره به پیگیری اهداف کلان این جشنوار ه مربوط است که ایدئولوژی این جشنواره بعد از پوست‌اندازی و احیا چیست؟ طبعا حجت‌الله ایوبی و رضا میرکریمی باید به این دست سؤال‌ها پاسخ دهند که در هفته آینده به این موضوع مفصل خواهیم پرداخت.



با کانال تلگرامی «آخرین خبر» همراه شوید

منبع: شرق