مبنای تربیت اثربخش در مدرسه تعلیم اندیشه‌ورزی است

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان با بیان این که هدف از تربیت تلاش آگاهانه و اختیاری دانش‌آموز برای رسیدن به مراتبی از حیات طیبه است برگزاری همایش‌هایی مانند پرسش مهر را در راستای ایجاد فرصت اندیشیدن در مدرسه دانست و گفت: آن تربیتی اثربخش خواهد بود که مبنای آن اندیشه‌ورزی باشد و شیوه‌های حفظ‌محوری را کنار بگذارد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خوزستان، مهدی رفیعی ‌دهکردی در همایش استانی پرسش مهر رییس‌جمهور که روز گذشته(26 بهمن ماه) در تالار طلائیه اداره آموزش‌وپرورش ناحیه چهار اهواز برگزار شد، ضمن تبریک ایام دهه فجر و میلاد حضرت زینب(س)، اظهار کرد: آموزش‌وپرورش رسالت‌های مختلفی بر عهده دارد و هر بخش از فعالیت‌ها تکمیل‌کننده این پازل تربیتی است؛ آنچه که امروز به‌عنوان بخشی از کار تعلیم و تربیت با عنوان "همایش فصل حضور" برگزار می‌شود، در راستای سؤال هر ساله ریاست جمهوری با عنوان پرسش مهر است.

وی با بیان این‌که پرسش مهر بهانه‌ای برای گردهم‌آمدن و بازگشت به رسالت‌های آموزش‌و‌پرورش است، گفت: آن چیزی که در پرسش مهر وجود دارد این است که دانش‌آموز و معلم با طرح پرسش بیندیشند و دانش‌آموز فرصت اندیشیدن در مدرسه پیدا کند.

دین از عقلانیت جدا نیست

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان با اشاره به آیاتی از قرآن در خصوص اهمیت علم و خرد، عنوان کرد: در قرآن کریم حدود 300 آیه در این رابطه وجود دارد اما اکثر آیاتی که در ارتباط با علم، تعقل و تفکر است، نشان‌دهنده این است که اسلام دینی عقلایی و درصدد آن است ضمن آن‌که انسان را به خدا ‌نزدیک کند، در بعد دل، روح و جان انسان را تعالی بخشد؛ این دین از عقلانیت جدا نیست و این پیام قرآن است.

رفیعی دهکردی افزود: بسیاری دروغ‌پردازی می‌کنند که مذهب مخرب افکار است در حالی‌که نزول وحی و آیات قران به پیامبر با توجه‌دادن به اهمیت علم شروع می‌شود، هنگامی که به پیامبر (ص) می‌گوید "بخوان." آن‌چنان که علامه طباطبایی در جمله‌ای می‌فرماید "جایگاه عقل و تعقل در اسلام تا بدان حد بالاست که خداوند حتی در یک آیه بندگانش را به نفهمیدن یا کورکورانه اطاعت کردن دعوت نکرده است."

وی با بیان حدیثی از امام علی(ع) با مضمون "خداوند پیامبران را به سوی مردم فرستاد تا خردهای به گور خفته آنان را بیدار کند"، تصریح کرد: امام علی(ع) هدف از رسالت پیامبران را این‌گونه تبیین می‌کند و این نکته بسیار مهمی است.

هدف تربیت تلاش آگاهانه و اختیاری برای رسیدن به حیات طیبه است

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان با اشاره به رسالت آموزش‌و‌پرورش، گفت: این همایش‌ها و مراسم‌ها در راستای تربیت دانش‌آموز و نوجوان است. ما معلم هستیم و می‌خواهیم زمینه مناسبی برای تربیت نسل جدید فراهم کنیم. در تعاریف تربیت نکته بسیار برجسته‌ای وجود دارد که در سند تحول نیز آمده است؛ در اهداف تربیت چند نکته قابل توجه مسئولان بوده که در سند تحول دو مورد مدنظر قرار گرفته است که هدف از تربیت تلاش آگاهانه و اختیاری دانش‌آموز برای رسیدن به مراتبی از حیات طیبه است.

رفیعی دهکردی بیان کرد: تلاش آگاهانه به این معنی است که تحصیل در مدرسه باید موجب شود که دانش‌آموز از روی آگاهی حرکت کند؛ پایه آگاهی شناخت و پایه شناخت اندیشه‌ورزی است. اگر مدرسه نتواند دانش‌آموز را به آگاهی و اندیشه‌ورزی سوق دهد، کار تعلیم و تربیت را انجام نداده است. اگر اندیشه‌ورزی در کنار عشق به دین نباشد و درک عقلانی از دین وجود نداشته باشد و همچنین در کنار تربیت سیاسی، عقل سیاسی و در کنار آموزش‌های اجتماعی عقلانیت اجتماعی تبلور نکند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آن تربیتی اثربخش خواهد بود که مبنای آن اندیشه‌ورزی باشد و شیوه‌های حفظ‌محوری را کنار بگذارد.

دانش‌آموزان بدون دانستن دلیل، سال‌ها ادبیات، تاریخ و ... می‌خوانند!

وی با بیان این‌که دانش‌آموزان بدون دانستن دلیل فراگیری آموزه‌های درسی، سال‌ها ادبیات، تاریخ و ریاضی می‌خوانند، گفت: مگر این نیست که تاریخ باید هویت تاریخی را در دانش‌آموز زنده کند، یا دانش‌آموزی که 12 سال تاریخ می‌خواند باید به هویت ایرانی خود افتخار کند و تمدن خود را به‌خوبی بشناسد که با اندک کششی جذب تمدن‌های دیگر نشود؟

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان افزود: مگر این نیست که دانش‌آموز ادبیات می‌خواند تا حس آزاد‌اندیشی و زیبایی‌پرستی در او تقویت شود؟ در کجا، ادبیات به این رسالت خود عمل کرده است؟ مگر این نیست که دانش‌آموز ریاضی می‌خواند که شیوه‌های حل مسئله را بیاموزد؟ در زمان دانش‌آموزی چندین روش برای حل یک معادله گفته می‌شود اما جای این معادله در زندگی کجاست؟ آیا دانش‌آموز قادر است در زندگی شیوه‌های حل مسأله را به کار گیرد؟

رفیعی دهکردی ادامه داد: چرا در میانگین کشور 22 درصد طلاق وجود دارد؟ آیا بخشی از دلیل آن، این نیست که زوج‌های جوان نمی‌توانند مسائل خود را به‌خوبی حل کنند و قبل از ازدواج راه درست را انتخاب کنند؟ از معاون وزیر کشور شنیده‌ام که 70 درصد زندانیان کشور 2 جرم عمده دارند؛ جرم اول مصف مواد مخدر و دومین جرم سرقت است. علت اعتیاد فقر نیست بلکه درست‌نیندیشیدن در کنار فقر است.

وی با بیان این‌که دروس شیمی و فیزیک نیز باید به دانش‌آموز کمک کند تا بهتر ببیند، تحلیل کند، استقرایی فکر کند و به جزئیات دقت کند، گفت: آیا اکنون واقعا همین‌طور است؟ وظیفه اصلی مدرسه و هدف تربیت این است که اندیشه‌ورزی و خردمندانه عمل کردن را به دانش‌آموزان یاد دهد، آن‌چنان که جوانی در روز عاشورا عزاداری می‌کند، اما هنگامی که از محفل امام حسین(ع) باز می‌گردد نماز ایشان را نمی‌خواهد چرا که پیام امام (ع) را به‌درستی درک نکرده است؛ ما باید پیام امام حسین(ع) را عقلایی و در کنار حس خوب به دانش‌آموزان منتقل کنیم.

پیام مدرسه باید عقلانیت در دین و باورها باید باشد

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان ادامه داد: عقلانیت در دین و باورها باید پیام مدرسه باشد. یکی از نشانه‌های آموزش‌و‌پرورش مترقی در دنیا اندیشه‌ورزی است. آن‌چنان که چندی پیش از یکی از دوستانم در فرانسه شنیدم که نعریف می‌کرد مدتی بود که معلم ریاضی مسائل ریاضی را پای تخته حل نمی‌کرد و دانش‌آموزان این کار را انجام می‌دادند؛ هنگامی که به او گفتم باید به‌عنوان معلم مسائل را سر کلاس حل کند، پاسخ داد که این‌گونه نیست و در اینجا گروه‌های دانش‌آموزی تشکیل می‌شود و دانش‌آموزان باید به صورت گروهی مطالعه و بحث کنند و مسأله را در کلاس حل کنند.

رفیعی دهکردی افزود: در این کار چند نکته وجود دارد؛ ما ساعت‌ها از کتابخانه و سالن مطالعه صحبت می‌کنیم اما در کار آنان دانش‌آموز ناگزیر به استفاده از کتابخانه است و استفاده از کتاب، گروهی کار کردن، فکر کردن بر روی مسائل، صبر و حوصله و احترام به نظرات دیگران را این‌گونه می‌آموزد. اتفاق خوبی در مدارس نمی‌افتد!

تربیت در بسیاری از مدارس فراموش شده است

وی با اشاره به بازدید اخیر خود از یکی از مدارس، بیان کرد: اتفاق خوبی در مدارس نمی‌افتد. در آن بازدید 10 تقویم اجرایی و جلسات معلمان را نشان دادند که حتی یک از آن جلسات تربیتی نبود. هنگامی که فردی نزد پزشک می‌رود، پزشک فشار خون، قد و وزن فرد را اندازه‌گیری می‌کند، تربیت نیز همین‌طور است. اصل همان انسان است و مواردی مانند نمرات و رتبه کنکور و ... شاخص‌هایی برای سلامت بدن هستند. متأسفانه در بسیاری از مدارس این بدن فراموش شده است و تربیت جای خود را به نمره و پوسترهای بزرگی از دانش‌آموزانی داده است که تنها معدل خوبی دارند.

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان اضافه کرد: به‌عنوان کسی که 23 سال کارشناس آموزش استان و منطقه بوده‌ام می‌گویم که این بسیار خطرناک است چرا که جامعه ما چیز دیگری می‌طلبد. بیاییم و شیوه‌های مدرسه‌داری خود را بر پرورش تفکر و عقلانیت بنا کنیم و اگر این کار را کردیم دیگر نیازی نیست نگران بسیاری از مسائل مانند ماهواره، دوستان ناباب، فضای مجازی و ... باشیم.

رفیعی دهکردی با طرح ان سؤال‌ که آیا به اندازه نگرانی از این ابرازها به راهکار آن فکر کرده‌ایم، گفت: پاسخ این است که در کنار دین‌باوری، عقلانیت و تفکر را یاد دهیم تا فرزندان خودشان انتخاب کنند؛ برای فردی که اندیشه زیبایی دارد دیگر ماهواره وسیله خطرناکی نیست، اگر ما فرزند خوبی را از نظر فکری تربیت کردیم دیگر نیازی نیست نگران این‌گونه مسائل باشیم؛ چنین فردی ایمان قشنگ‌تر و رفتار اجتماعی زیباتری نیز دارد.

باید دانش‌آموز "فردی‌کنترل" باشد و "دیگر‌کنترلی" به پایان برسد

وی با بیان این‌که قسمت دوم هدف از تربیت حرکت اختیاری است، خاطرنشان کرد: این بدان معنی است که روزی ما از تربیت خود نتیجه خواهیم گرفت که دانش‌آموز "فردی‌کنترل" باشد و "دیگر‌کنترلی" به پایان برسد. مگر این نیست که یکی از راه‌های پرورش عقلانیت، ایجاد همبستگی اجتماعی، رفتار و آموزش درست ایفای نقش است؟

رفیعی دهکردی با اشاره به سخنی از مقام معظم رهبری با این مضمون که به تعداد دانش‌آموزان نقش طرحی کنید، گفت: قدم دومی که باید برداریم این است که آموزش‌های ما منجر به خودکنترلی در جامعه شود. زمانی که رفتاری را آموزش می‌دهیم باید مجموعه‌ای کارهای جانبی را نیز انجام دهیم اما موضوع این است که تا نتوانیم روی نگرش افراد تغییر ایجاد کنیم موفق نخواهیم شد.

43 درصد از دانش‌آموزان خوزستان از مدرسه خود راضی نیستند

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان با اشاره به آزمون مشابهی که سال گذشته در استان انجام شده است، افزود: نتیجه این آزمون نیز که از حدود 64 هزار دانش‌آموز خوزستان گرفته شد، این بود که 43 درصد از دانش‌آموزان از مدرسه خود راضی نیستند، آیا در چنین شرایطی که دانش‌آموزان در مدرسه خود احساس لذت نمی‌کنند، می‌توانیم نگرش مثبت ایجاد کنیم.

رفیعی دهکردی با بیان این‌که دو هویت بسیار مهم برای ما وجود دارد، اظهار کرد: یکی از آن‌ها هویت دینی و دیگری هویت ملی است. بارها دیده‌ام که هنگام مراسم صبحگاهی سرود ملی را با گرفتن تلفن همراه جلوی میکروفون پخش می‌کنند و وقتی تلفن زنگ می‌خورد، به جای احساس غرور در دانش آموزان احساس تمسخر به وجود می‌آید.

چرا دانش‌آموزان انگیزه لازم را ندارند؟

وی با اشاره به نقد یکی از روانشناسان تربیتی بیان کرد: این روانشناس می‌گوید یادگیری باید از سه حیطه اتفاق بیافتد که حیطه شناختی، حیطه عاطفی و حیطه روان‌حرکتی هستند. سؤالی که بسیاری از ما داریم این است که چرا دانش‌آموزان انگیزه لازم را ندارند. روانشناسان پاسخ این سؤال را این‌طور داده‌اند که انگیزه در حیطه عاطفی قرار دارد اما کاری که ما در مدارس انجام می‌دهیم این است که برای دانش‌آموزان ضعیف کلاس تقویتی برگزار و بر حیطه دانش کار می‌کنیم در صورتی که باید روی نگرش افراد کار کرد.

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان عنوان کرد: هدف تربیت بر اساس نظرات و دیدگاه‌ها و همچنین نظریه‌ای در سند تحول، تلاش آگاهانه اختیاری است که پایه آگاهی اندیشه‌ورزی در مدارس و پایه تلاش، اختیار خودکنترلی است. پرسش مهر بهانه‌ای است که به بهانه برجام دور هم جمع شویم؛ در این راستا برجام هم مانند هر معادله اجتماعی نقاط قوت و ضعفی خواهد داشت اما مهم این است که نظام ما موفق شد ادبیات خود را به گونه‌ای دیگر مطرح و به زبان دیگر به حقوق خود دست پیدا کند.

رفیعی دهکردی ادامه داد: جامعه‌شناسان می‌گویند وقتی می‌خواهید جامعه‌ای را تهدید کنید اول یک خانواده را تهدید کنید چرا که خانواده سلول جامعه است. اگر تصور تهدیدها و تحریم‌ها را داشته باشیم حداقل این است که لغو تحریم‌ها، تهدیدها را کم می‌کند. شرایط منطقه‌ای ما شرایط خوبی نیست؛ تمام کشورهای اطراف ما دچار مشکلات زیادی هستند و این موضوع هزینه‌های زیادی را برای ما ایجاد کرده است اما حداقل شرایطی وجود دارد که به ما اجازه می‌دهد از میزان تهدیدها کم کنیم و کاهش تهدیدها نیز یک فرصت است.

برجام همه‌چیز نیست اما فضای جدیدی برای کشور ایجاد کرد

وی با اشاره به این‌که عقلانیت دو موضوع را عنوان می‌کند، تصریح کرد: دین حجت بیرونی و عقل حجت درونی است؛ عقلانیت به ما می‌گوید که واقعیت را درک کنیم اما دین ما نیز مطابقت واقعیت ما نیست. نظام جمهوری اسلامی نظام قدرتمندی است اما این کشور نیز مانند کشورهای دیگر مشکلاتی در درون دارد. آنچنان که سال گذشته یک میلیون و 500 هزار پرونده قضایی در کشور تشکیل شد و بنا بر نظر معاون وزیر کشور تا سال آینده میزان بیکاری در ایران به 7 میلیون نفر خواهد رسید.

6 وظیفه مهم آموزش‌وپرورش/لزوم توجه به حوزه ارتباطی و اخلاقی

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان افزود: ما قوت‌ها را دیده‌ایم اما مشکلات را نیز باید ببینیم. نمی‌توانیم چشم خود را به واقعیت‌ها ببندیم اما آنچه مقام معظم رهبری و رییس‌جمهور گفته‌اند این است که برجام همه چیز نیست و ما باید بسیار هوشمندانه منافع ملی خود را در نظر بگیریم. به نظرم برجام اقدام خوبی است که تهدیدها را کاهش داد و فضای جدیدی را در برابر کشور ایجاد کرد.

رفیعی دهکردی با بیان این‌که آموزش‌و‌پرورش 6 وظیفه مهم را بر عهده دارد، با درخواست از مدیران برای انتقال این پیام در جلسات خود، گفت: اولین حوزه‌ای که باید در آن کار شود، حوزه ارتباطی و اخلاقی است و مبنای تربیت ما باید تربیت اسلامی باشد. هیچ دینی بدون اخلاق به کار جامعه نمی‌آید. بسیار پسندیده است که در کنار پوسترهای دانش‌آموزان ممتاز درسی پوستر دانش‌آموان بااخلاق را نیز نصب کنیم.

سیستم نمره‌دهی ما بد جا افتاده است

رفیعی دهکردی با اشاره به این‌که حوزه دوم تربیت سیاسی و اجتماعی است، تصریح کرد: در این همایش‌ها به دنبال تربیت سیاسی نیستیم بلکه به دنبال تربیت اجتماعی هستیم. تربیت سیاسی به این معنی است که شهروند با حقوق خود آشنا شود. دانش‌آموز باید بتواند حق خود را مطالبه کند. درخواست می‌کنم در بحث نمره انضباط و رفتار با دانش‌آموازن بیشتر دقت شود، ما دانش‌آموز صبور و مطالبه‌گر تربیت نمی‌کنیم و نمی‌خواهیم تربیت کنیم چرا که سیستم نمره‌دهی ما بد جا افتاده است. ما وظیفه داریم که شاخص نماینده خوب را به دانش‌آموز یاد دهیم.

وی افزود: قانون به معنی ریل‌گذاری مملکت است و باید به دست کسی بیافتد که فهم درست از قانون را داشته باشد؛ همچنین تربیت اجتماعی نباید فقط در چارچوب مدرسه باشد. صبح که درب مدرسه باز می‌شود مدرسه تمیز است اما ظهر همه جای حیاط زباله ریخته است؛ آیا این مدرسه آموزش اجتماعی را به دانش‌آموزان منتقل کرده است.

مدرسه پس‌انداز کردن و عملیات اقتصادی را به دانش‌آموزان آموزش دهد

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان با بیان این‌که وظیفه سوم تربیت اقتصادی و حرفه‌ای است، گفت: هفته گذشته نزد رییس آموزش‌و‌پرورش بهبهان بودم که نقل می‌کرد با فرد خیری صحبت کرده که به دانش‌آموازان محروم کمک کند و آن خیر شماره حساب دانش‌آموزان را خواست اما دو هفته با این مشکل مواجه بودم که هیچ دانش‌آموزی شماره حساب نداشت. شاید با یک تفکر عامیانه گفته شود که مردم پول ندارند اما ما به دنبال ایده اقتصادی هستیم؛ مدرسه باید پس‌انداز کردن و عملیات اقتصادی را به دانش‌آموزان آموزش دهد.

رفیعی دهکردی وظیفه چهارم و پنجم آموزش‌و‌پرورش را "تربیت عملی و فن‌آورانه" و "تربیت زیباشناسانه و هنری" عنوان کرد و افزود: در مسایل علمی دانش‌آموز باید مقداری مرتبه علمی خود را بالا ببرد و فن‌آورانه اجازه داشته باشد آثار علمی را در زندگی خود به‌کار گیرد؛ همچنین در خصوص تربیت هنری باید بگویم سال گذشته از 40 منطقه شهری خوزستان، فقط سه گروه شعر معرفی شدند، آن‌چنان که اکنون تئاتر و سرود در مدارس ما مرده است و جایگاهی برای آن‌ها وجود ندارد. فضای مدارس باید حس زیبایی را به دانش‌آموز منتقل کند.

وی وظیفه ششم را تربیت زیستی و بدنی دانست و تصریح کرد: آن قدر که در کلاس مدرسه از بهداشت می‌گوییم در بوفه‌های مدرسه غذاهای نامناسب می‌بینیم؛ دانش‌آموز نباید بین حرف و عمل ما تفاوت ببیند.

سیستم آموزشی میان دانش‌آموزان عدالت برقرار نمی‌کند

معاون پرورشی‌و‌فرهنگی اداره‌کل آموزش‌و‌پرورش خوزستان گفت: سیستم آموزشی ما متمرکز است و عدالت میان دانش‌آموزان برقرار نیست و افراد با استعداد‌های مختلف درس‌های ثابتی را می‌خوانند؛ باید متوجه فوق برنامه باشیم که اول پاسخ به این سؤال است که منابع و شیوه‌های موجود استعدادهای دانش‌آموزان را پاسخ‌گو نیست و حقوق انسانی دانش‌آموز را تکمیل نمی‌کند.

وی خواستار شد که در اوقات فراغت و فوق برنامه برای پرورش استعدادهای دانش‌آموزان و اندیشه‌ورزی وقت گذاشته شود؛ همچنین مدارس فعالیت‌های خود را مناسب طراحی کنند زیرا هر آنچه که دانش‌آموز می‌شنود و احساس و درک می‌کند محیط یادگیری است.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
چهارسوق - نشست دوم - تعلیم و تربیت در فضایی عام تر از مدرسه