محمد علی سجادی: شاهنامه را با فیلم«تمرینی برای اجرا» به سینما آوردم

خراسان/ سودای سیمرغ ندارم
فیلم های سینمایی «بازجویی یک جنایت»، «گمشدگان»،«بازیگر»، «رنگ شب»، «جنایت»، «شوریده»، « اثیری»،«شیفته »،«مخمصه» و... جزو آثار مطرح این کارگردان است. جزو معدود کارگردانانی است که علاوه بر نویسندگی آثارش ،گاه طراحی لباس و تدوین فیلمش را نیز خود بر عهده می گیرد. چندی پیش نیز نمایشگاهی نقاشی با عنوان «آتش سیاوش» برگزار کردکه نشان ازعلاقه اش به شاهنامه و ادبیات دارد .محمد علی سجادی این روزها فیلم مستند «حمید هما» را در گروه سینمایی «هنر و تجربه » در حال اکران دارد ودرآن به زندگی زوج تئاتری سینما و تلویزیون زنده یادان «حمید سمندریان » و «هما روستا» پرداخته است . در فرصتی که دست داد پای صحبت هایش نشستیم و از دوری چندین ساله اش از سینما، موقعیت و شرایط سینمای دیروز و امروز و حضورش در جشنواره فجر سی و چهارم برایمان گفت و پاسخگوی پرسش هایمان شد که جای تشکر فراوان دارد.
پس از گذشت هشت سال از ساخت فیلم«مخمصه» امسال با دو فیلم مستند و یک فیلم داستانی به سینما بازگشته اید .این دوری هشت ساله باید دلیل خاصی داشته باشد وانگار هنوز محدودیت هایی برای فیلمسازی دارید.
با این که همواره سعی کردم دید گاه های شخصی و سیاسی ام را در فیلم هایم دخالت ندهم و قایم به ذات سینما باشم ولی این چند سال به دلایل مختلف فرصت چندانی برای فعالیت در سینما در اختیارم قرار نگرفت. البته این موضوع برایم تازگی خاصی ندارد چون در دوران مختلف به دلایلی چون ممیزی و مدیریت های سلیقه ای از سینما کناره گرفته ام. من سینما را با فیلم «بازجویی یک جنایت» در سال1360 آغاز کردم . سینمای دهه شصت برایم کابوسی بیش نیست چون در خصوص فعالیت بیشترکارگردانان سوء تفاهم وجود داشت. من هم چون بیشتر فیلم هایم رادر مایه های جنایی و معمایی می سازم و ذات معما و تعلیق هم با خود گمانه زنی هایی به همراه دارد از این قاعده مستثنا نبودم. البته گاه دیدگاه های شخصی ام را به نوعی در آثارم گنجانده ام و فیلم «بازجویی یک جنایت » چون برخلاف جریان رایج آن زمان بود و خط فکری متفاوتی داشت دچار سوء تفاهم سیاسی شد.من تلاش کرده ام درحاشیه سینما به نوعی از فیلمسازی برسم که شایدخیلی هم محبوبیت ندارد و باب طبع نیست اگرچه منتقد و ممیز هم خیلی به آن توجه کنند و آن را زیر ذره بین بگذارند. راه خودم را در سینما می روم وهر زمان هم فترتی در عرصه سینما برایم پیش می آیدبه نویسندگی پناه می برم و داستان می نویسم و به تازگی نیز به سمت نقاشی رفتم و نمایشگاهی از آثارم بر پا کردم. من دوران سختی را در طول فعالیت حرفه ای پشت سر گذاشته ام وممیزی بیش از حد مرا آزار داد و گاه مجبور به خانه نشینی کرد چون به هر حال برای کار خودم اصولی قائل هستم . در مجموع تا به امروزدر حد توانم و بر اساس شرایط فیلم ساختم و زمانی هم که امکان فعالیت برایم فراهم نبود، بهتر دیدم کار نکنم؛ سینمای امروز هم متاسفانه قانونمند نیست و هر مدیری که می آید می تواند سیاست های سلیقه ای پیش گیرد و عمارت از نو بسازد. امیدوارم با شرایط مناسبی که پیش آمده است بستر نیز برای فعالیت همه سینما گران فراهم شود.
چراپس از سال ها دوری از سینما در بخش «هنر و تجربه » فجر سی و چهارم حضور دارید خواست خودتان بود که فیلمتان در «سودای سیمرغ» نباشد؟
بی تردید هر کارگردانی دوست دارد اثرش دیده شود .اگرچه سال‌هاست در حوزه سینما کار می‌کنم ولی هیچگاه برای جشنواره، جایزه و سیمرغ فیلم نساخته ام برایم مهم این است فیلم «تمرینی برای اجرا» درست دیده شود، مخاطب خود را بیابد و تماشاگر بتواند باآن ارتباط برقرار کند. این فیلم را در بخش «سودای سیمرغ» نپذیرفتند و نمی توانم در این باره نظری دهم اما از این اتفاق چندان دلگیر نیستم چون روحیه فیلم سازی ام جست و جو گری و شیطنت است و آن را به سینمای «هنر و تجربه »نزدیک تر می‌دانم و به این گروه تعلق خاطر ویژه‌ای دارم. گواه این ادعا نیز فیلم مستند «حمیدهما» است که اکنون که در این گروه روی پرده رفته است . معتقدم بخش «هنر و تجربه» در دیده شدن بهتر فیلم‌های مناسب تاثیر گذاری بیشتری دارد چون مخاطب می‌داند به تماشای چه نوع آثاری می رود.
در فیلم «تمرینی برای اجرا»مانند نقاشی هایتان به سراغ شاهنامه فردوسی رفته اید جسارتی ستودنی که البته ریسک هم به شمار می آید.
علاقه ام به داستان‌های شاهنامه فردوسی به ویژه داستان «سیاوش» و دغدغه ام در زمینه تئاتر سبب شد به سراغ این سوژه بروم و اثری بسازم که در ارتباط با هردو باشد.30سال است قصد ساختن فیلمی بر اساس یکی از داستان های شاهنامه دارم اما بضاعت سینمای ایران اجازه ساخت اثری حماسی و پرهزینه رابر اساس داستان های این اثر سترگ ادبی به فیلم سازان نمی دهد. به همین خاطر تصمیم گرفتم داستان «سیاوش» را بسازم. «تمرینی برای اجرا»نخستین فیلمی است که در سه چهار دهه اخیر به یکی از داستان‌های مهم «شاهنامه» پرداخته و محور اصلی کار ادبیات کهن ایران است. در این فیلم تلاش کردم به شاهنامه نزدیک شوم چرا که جای خالی ادبیات کهن فارسی در سینما احساس می شود. بسیار مفتخر و خشنودم که سرانجام با فیلم«تمرینی برای اجرا» شاهنامه را به سینما آوردم تا به فردوسی و اثر سترگش در حد توان ادای دین کنم.این فیلم درباره یک گروه تئاتری است که قصد دارند داستان سیاوش شاهنامه فردوسی را روی صحنه ببرند ودر این مسیر اتفاقاتی برایشان رقم می خوردبه جز چند چهره سرشناس میکائیل شهرستانی، مهدی میامی بازیگران فیلم از بازیگران گمنام تئاتر هستند. و البته خودم نیز در سکانسی از فیلم مقابل دوربین رفته ام. «کارد و کلوچه» را هم برای حضور در بخش گروه «هنر و تجربه» آماده نمایش کرده ام که اثری تجربی و تلفیقی از مستند داستانی است که با حضور هنرجویان آموزشگاه سمندریان ساخته شده است.


منبع: خراسان