فیلم «داس‌داران» استعاره‌ای برای توهین به نظام

فیلم «داس‌داران» استعاره‌ای برای توهین به نظام

روزنامه جوان/ در سکوت معناداری که در بهترین حالت ناشی از یک جهالت خود خواسته است، فیلمی در گروه «هنر و تجربه» در حال اکران است که در قالب یک داستان شبه فولکلور و فضایی سوررئال کلیت نظام و حاکمیت کشور را مورد تمسخر قرار داده است.
در سکوت معناداری که در بهترین حالت ناشی از یک جهالت خود خواسته است، فیلمی در گروه «هنر و تجربه» در حال اکران است که در قالب یک داستان شبه فولکلور و فضایی سوررئال کلیت نظام و حاکمیت کشور را مورد تمسخر قرار داده است.

فیلم سینمایی «باز هم سیب داری؟» ساخته بایرام فضلی در گروه هنر و تجربه در حال اکران است، فیلمی که 10 سال در توقیف به سر می‌برده و اکنون با سیاست‌های به اصطلاح درهای بازی که سازمان سینمایی در پیش گرفته از توقیف درآمده و اکران شده است.

در وهله اول مواجهه با این فیلم سوالی مطرح می‌شود که دلیل توقیف این فیلم چه بوده است؟!
فیلم همانطور که از نامش نیز مشخص است برداشتی از داستان فولکلور «حسن کچل» است، اما داستان آن در محیط لامکانی و لازمانی سیر می‌کند که سراسر استعاره،کنایه و طعنه است. در این فیلم با گروهی به اسم «داس‌داران» روبه‌رو هستیم، داس‌داران بر منطقه‌ای حکمفرمایی دارند، شخصیت اصلی داستان از بد حادثه به منطقه تحت کنترل داس‌داران وارد می‌شود، در این منطقه «داس‌دار»‌ها احکام خاصی را اجرا می‌کنند، هر کس «بیدار» باشد زندانی می‌شود و هر کس «خواب» باشد یا «خود را به خواب‌زده» باشد، کسی با او کار ندارد.

«داس‌دار»‌ها با کسانی که گدایی می‌کنند، کاری ندارند و همچنین با کسانی که به «گریه و زاری» می‌پردازند، اما در مقابل هر کسی که بخواهد جلوی آنها بایستد و به قول آنها «اختشاش کند» را سرکوب می‌کنند! شخصیت اصلی داستان تلاش می‌کند شرایط را تغییر دهد، پیرمرد‌ها با وی همکاری نمی‌کنند ولی «جوان‌ها»‌ به خاطر سخنان قهرمان داستان تصمیم می‌گیرند با «داس‌داران» مبارزه کنند، ولی در حمله داس‌داران همه مضروب شده و بازداشت می‌شوند.

«داس‌داران» در نهایت قهرمان ظلم‌ستیز فیلم را نیز تطمیع و جذب می‌کنند تا مهره آنها شود. بایرام فضلی، کارگردان «باز هم سیب داری؟» درباره فیلمش می‌نویسد: سعی کرده‌ام در این فیلمنامه دنیایی ابلهانه ترسیم کنم که مردمانش به شکلی ویژه زندگی می‌کنند. این ویژگی از یک پس‌زمینه فولکلوریک سرچشمه می‌گیرد ولی کاربرد خود را در دنیای امروز پیدا می‌کند و خودبه‌خود فضای نمادینی به ‌وجود می‌آورد که از واقعیت‌های امروزی جوامع پیشرفت نکرده، یا از سیر تحول یک انقلاب در یک کشور جهان سومی – که هرازچندی در یک چرخه سلسله‌وار به‌وقوع می‌پیوندد – اخذ شده است.

فیلم در سال 85 ساخته شده، فضلی در گفت‌و‌گو با «مهر» در پاسخ به این سؤال که فیلم پیشگویی سیاسی دارد، می‌گوید: من آدم سیاسی نیستم و هیچ‌گاه پیشگویی نکرده‌ام، اما فیلمساز جدا از جامعه و شرایطی که در آن می‌گذرد، نیست و آنچه در آثارش دیده می‌شود برداشتی از جامعه و دنیای پیرامون اوست و طبیعی است که از فیلم‌ها مصادیق و تعابیر سیاسی می‌شود. در واقع در چارچوب روایت هنری یا حتی غیرهنری می‌توان مصادیق سیاسی را پیدا کرد.

وی در ادامه این گفت‌و‌گو می‌گوید: «طبیعی است با شرایطی که ایران در خاورمیانه یا در حوزه مسائل سیاسی و اجتماعی دارد، برداشت‌های سیاسی از این فیلم صاحب قوت و قدرت می‌شود» و در جواب خبرنگار که می‌گوید: اما شرایط ترسیم شده تنها شامل ایران نمی‌شود، تصریح می‌کند: بله فقط ایران نیست. بلکه شرایطی که در فیلم توصیف می‌شود شامل مجموع کشورهای جهان سومی نیز می‌شود؛ کشورهایی که به نوعی دچار عقب‌ماندگی یا عقب نگه داشته شدن، شده‌اند.

با مشاهده این فیلم به خوبی می‌توان منظور «داس‌داران» را فهمید و کارگردان حتی تلاش کرده تا با استفاده از نامی هم‌آوا منظور خود را به مخاطب القا کند. این القا آنقدر صریح و روشن است که سایت «شهر» متعلق به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، طی یادداشتی درباره «باز هم سیب داری؟» می‌نویسد: «نکته جالب درباره این فیلم که علی‌الظاهر از دایره نظارت سینمای ایران قسر در رفته و فعلاً جان سالم به در برده، اشاره‌ها و کنایه‌های سیاسی آن است. فیلمی که البته بیش از یک دهه پس از تولید روی پرده رفته و برخی گزاره‌های طرح شده در آن را به نوعی پیش‌بینی یک فیلمساز از شرایط امروز می‌دانند.» حال می‌توان به دلایل توقیف این فیلم پی برد، اما هنوز دلیل اکران آن مشخص نشده، سوالی که مدیران گروه هنر و تجربه و مدیر سازمان سینمایی می‌توانند به آن پاسخ دهند.

با کانال تلگرامی آخرین خبر همراه شوید telegram.me/akharinkhabar

ویدیو مرتبط :
توهین مقام داران اسکینک