ناظر کیفی سریال «معمای شاه»: حق مخاطب است که به روایت تاریخی شک کند

ناظر کیفی سریال «معمای شاه»: حق مخاطب است که به روایت تاریخی شک کند

آی سینما/ چندی پیش خبری درباره رد شدن فیلم نامه سریال «معمای شاه» در شورای تصویب فیلم نامه در مدیریت طرح و برنامه معاونت سیما، از سوی سایت هفت راه منتشر شد. بر اساس این گزارش دلیل رد شدن فیلم نامه در دوره ریاست عزت الله ضرغامی ضعف ساختاری آن بوده است، اما بر اساس آن گزارش، مدیران وقت صدا و سیما مستقیما دستور تولید این سریال را داده بودند. همین موضوع بهانه‌ای شد تا با بهروز مفید ناظر کیفی این سریال گفت و گو کنیم.
بهروز مفید در سال های دهه هشتاد مدیریت شبکه پنج سیما را به عهده داشته و تهیه فیلم هایی سینمایی و مستند را در کارنامه دارد. البته او در گفت و گو با آی سینما می گوید پس از آغاز روند تولید «معمای شاه» به عنوان ناظر کیفی در این پروژه حضور یافته و ترجیح می دهد درباره صحت خبر رد شدن فیلم نامه این سریال صحبت نکند و پاسخ رسمی به این موضوع را به مدیران صدا و سیما محول می کند.
از او با توجه به سمتش، درباره انتقادات وارد شده به «معمای شاه» مانند یادداشت عبدالحسین مختاباد درباره تحریف چهره روح الله خالقی، یادداشت خسرو سینایی درباره تصویر دختران لهستانی یا آمدن شعر «یا علی گفتیم و عشق آغاز شد» سال ها پیش از سروده شدن این شعر می پرسیم، که پاسخ می دهد: «بله این ایرادات وارد است و مثلا شاید خود من هم نمی دانستم که زمان سروده شدن این شعر با زمان روایت سریال مطابقت ندارد. اما فکر می کنم می‌توانست نقدهای عمیق تری به این سریال وارد شود. چون مقطع تاریخی مهمی از کشور ما را در فاصله 1317 تا 1357 مطرح می کند.»
البته او این انتقادات را می پذیرد و با توجه به دفاع محمدرضا ورزی کارگردان سریال، درباره این که کارگردان اختیار دارد شخصیتی را مسن تر نشان دهد، می گوید اگر سریال توسط او ساخته می شد شاید هیچ وقت سمت چنین تصمیماتی نمی رفت.
در ادامه با توجه به این که انتخاب خانواده سلطنتی پهلوی در سریال «معمای شاه» به عنوان محور اصلی، برای مخاطب سوالاتی به وجود می آورد که سریال پاسخ دقیقی به آن نمی‌دهد، نظر مفید را درباره این نکته نیز جویا می شویم که پاسخ می دهد: «این را می توان از این زاویه دید که خیلی خوب است که یک سریال در مخاطب ایجاد سوال می کند، بالاخره نسل جوان ما هم نسل باهوشی است. شاید می توان این نقد را مطرح کرد که هنوز زمان زیادی از حکومت پهلوی نگذشته است که قابل تامل است. اما این که می تواند در مخاطب سوال ایجاد کند اتفاقا یک مزیت است.»
ناظر کیفی «معمای شاه»، ادامه می دهد: «فکر می کنم مرور اتفاقات گذشته در این مقطع تاریخی مهم، لازم بوده و یکی از ایرادهای ما این است که به سراغ منابع مکتوب نمی رویم و اگر این سریال باعث شود که مخاطب به سراغ این منابع برود، اتفاق خوبی افتاده است. چون خیلی از جوانان ما به دنبال این که چه اتفاقی افتاده نمی روند و از آن اطلاع ندارند. تاریخ وقتی روایت می شود از نگاه یک شخص گفته و روایت می شود و این به معنی درست یا غلط بودن آن نیست. حتی در فیلم های دیگر مثل مستندهای شبکه بی بی سی هم همین اتفاق می افتد و ممکن است ما با سوالاتی مواجه شویم که درباره آن ها مطالعه کنیم. البته من قبول دارم که با توجه به این نقدها می توان به سریال نمره منفی هم داد. اما ایرادهای عمیق تری باید به این سریال گرفته می شد.»
با توجه به این نکته می پرسیم، امتیاز و نمره این سریال از نظر او چقدر است؟: «اصلا من به دنبال نمره دادن در این باره نیستم. به دنبال این هستم که در حال حاضر ظرفیتی ایجاد شده که می شود درباره این بخش از تاریخ صحبت کرد. با توجه به این که نسل حاضر دوران پیش از انقلاب را درک نکرده است، به واسطه این سریال می توانیم اتفاقات را کمی بهتر ببینیم. از طرفی فکر می کنم، رسانه های ما هم به جای این که به بحث اساسی در این باره بپردازند بیشتر به حواشی پرداخته اند.»
البته با توجه به این که این روزها بیشتر مردم هستند که از معمای شاه در فضای مجازی انتقاد می کنند و رسانه ها تنها مجموعه این اتفاقات را منعکس می کنند، مفید پاسخ می دهد: «حتی اگر در صفحات مجازی هم این اتفاقات می افتد، من می خواهم نگاه را بالاتر ببرم. البته دنبال دفاع کردن از این موضوعات نیستم و باید در برخی موارد دقت بیشتری می شده است. ما عصبانی می شویم که چرا روح الله خالقی در سن 35 سالگی 70 ساله نشان داده شده، به عنوان یک تذکر خوب است اما این فیلم باید فضای عمیق تری را ایجاد کند.»
پیش از این، محمدرضا ورزی کارگردان این سریال منتقدان سریال «معمای شاه» را علاقه مندان به حکومت پهلوی دانسته بود، نظر مفید را در این باره نیز جویا شدیم که پاسخ داد: «به نظر من قطعا کسانی که به انقلاب علاقه مندند و سریال را می بینند و نقد می کنند، این حق را دارند که انتقاد کنند و این حرف درستی نیست.»
در ادامه از بهروز مفید در این باره می پرسیم که به صورت شفاف از «معمای شاه» دفاع می کند یا خیر؟ که پاسخ می دهد: «یک روایت تصویری از اتفاقات این دوران ارائه شده که خود این را باید به فال نیک گرفت، چون باعث می شود که نسل جوان ما تامل بیشتری در این باره بکند. برخی اوقات ما نیاز داریم با نقاط ضعف و قوت خود آشنا شویم. جوانان ما باید به سراغ این مسائل بروند، به خصوص اینکه قرار است در یک سایت نیز به برخی از این سوالات پاسخ داده شود. برخی مواقع ما درگیر مشکلاتی آنی مان می شویم و همین باعث می شود که چون از مشکلات لحظه ای مان خسته شده ایم، تصوری درباره گذشته داشته باشیم که آن گذشته را به نظر مطلوب بدانیم.»
با توجه به این که این سریال حاصل برداشت کارگردان و نویسنده اثر است از بهروز مفید می پرسیم مردم حق دارند به این برداشت شک کنند؟ او در پاسخ می‌گوید: «بله حتما حق دارند شک کنند. چرا نباید این طور باشد؟ این حق طبیعی مردم است. ولی این موضوع نباید با گارد گرفتن نسبت به یک اثر همراه باشد. وظیفه رسانه این است که ببیند چیزی بر خلاف حقیقت گفته نشده باشد و دیگر مسائل به سلیقه کارگردان بر می گردد. دو چیز مهم است؛ یک این که در این روایت دروغ گفته نشده باشد و دو این که حتما اگر مخاطب دنبال جمع آوری اطلاعات بیشتر برود، این نقطه قوت کار است.»
«معمای شاه» برهه 37 ساله ای از تاریخ را به تصویر می کشد و مفید در پاسخ به این که این سریال ادعای به تصویر کشیدن تمام تاریخ در آن سال ها را دارد یا نه؟ می گوید: «اصلا نمی تواند چنین ادعایی داشته باشد. یعنی اگر بخواهید 37 سال را به طور کامل بیان کنید امکان پذیر نیست. یکی از نگرانی های من هم درباره این پروژه این است که بازه انتخاب شده برای این روایت تاریخی گسترده است و فیلم های نظیر این سریال مثلا دوران یک جنگ را انتخاب می کنند. شاید اگر من بخواهم به این سریال نقد وارد کنم گسترده بودن موضوعات دربرگیرنده این سریال است، اما در عین حال هم تلنگرهایی برای مخاطب ایجاد می کند، مثلا در یک بازه کوتاه چند نخست وزیر منصوب می شود یا ترورهایی اتفاق می افتد که باعث تحقیق بیشتر از سوی مخاطب خواهد شد.»
مفید در ادامه می گوید: «به نظرم کلیت اثر تلاش کرده به اندازه بضاعتش یک روایت تصویری به مخاطب بدهد و اطلاعات غلط هم به مخاطب داده نشود. اما این اطلاعات در برخی از قسمت ها زیاد تکرار شده که ممکن است از دید برخی درشت نمایی باشد.»
این مدیر فرهنگی در پاسخ به این که بازخوردی هم نسبت به این سریال گرفته شده یا نه؟ می گوید: «این بازخوردها نشان می دهد که کار دیده می شود و به طور طبیعی می دانستیم مقطعی که انتخاب شده بسیار ایجاد حساسیت می کند. مثلا اگر قاجاریه بود شاید این قدر حساسیت ایجاد نمی شد و من از قبل پیش بینی می کردم که این کار موقع پخش با این حساسیت ها روبرو شود. یکی به دلیل این که مقطع گسترده ای را در بر می گیرد و دیگر حساسیت سیاسی است که جامعه به این موضوع دارد.»
در پایان با توجه به اینکه این تهیه کننده پس از کلید خوردن کار برحسب وظیفه، به عنوان ناظر کیفی منصوب شده است، از او می پرسیم اگر قرار بود به عنوان تهیه کننده چنین سریالی بسازد آیا فیلم نامه محمدرضا ورزی را برای ساخت این سریال می پذیرفت یا خیر؟ که می گوید: «اجازه بدهید به این سوال پاسخ ندهم به خصوص این که این سریال در حال پخش از تلویزیون است.»
با کانال تلگرامی آخرین خبر همراه شوید telegram.me/akharinkhabar

ویدیو مرتبط :
حسام نواب صفوی در سریال تاریخی معمای شاه