نگاهی به انیمیشن‌های کوتاه ایرانی که در سکوت خبری جوایز بین‌المللی را درو می‌کنند

جیم/ این روزها موفقیت «شاهزاده روم» در گیشه و رقابت 7 انیمیشن برای کسب (شاید) سیمرغ جشنواره سی و چهارم فیلم فجر، تمام توجهات را به سوی انیمیشن بلند سینمایی جلب کرده است. عرصه‌ای که به دلیل زمان بر بودن و نیاز به سرمایه‌گذاری و نبود تیم کارآمد، تاکنون امکان بروز و ظهور نداشت و حالا به لطف ذوق برخی علاقمندان این عرصه و البته پیشرفت ابزارهای دیجیتال فرصتی برای عرض اندام پیدا کرده است. با این همه نباید پویانمایی را در ایران هنر نوظهوری پنداشت. ما در حوزه انیمیشن‌های هنری از عروسکی و استاپ موشن گرفته تا تکنیک‌های 3 بعدی و تلفیقی فیلم و شخصیت‌های کارتونی از دیرباز ید طولایی داشته‌ایم و داریم.

از هنرمندان قدیمی مانند نورالدین زرین‌کلک که در سال 1347 برای فیلم «وظیفه اول» جایزه اول فستیوال بین المللی فیلم انسی فرانسه را گرفت و سال‌ها رئیس انجمن بین المللی فیلمسازان انیمیشن دنیا (آسیفا) بود، بگیرید، تا نمونه‌های متأخرتری چون سهراب خوشینی که با ساخت «نگه دار پیاده میشم» در سال 1384 انواع و اقسام جوایز جهانی چون برترین کارگردان جوان سونی 2003 (بهترین پویانمایی)/ انیفسیت، جمهوری چک 2004 (بهترین پویانمایی دانشجویی)/ هیروشیما، ژاپن 2004 بخش ستاره‌های دانشجویی/ پیساف، کره‌ی جنوبی 2004 (جایزه‌ی دین)/ موزه‌ی هنرهای زیبای بوستون، آمریکا و ... را درو کرد. این افتخارات تا جایی است که سال 2009 موزه هنرهای مدرن استرالیا، ویژه برنامه‌ای را با عنوان «50 سال انیمیشن ایران» به بررسی آثار سه نسل از انیماتورهای ایرانی اختصاص داد.

این هنرمندان عرصه انیمیشن کوتاه همچنان در گمنامی به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند و افتخارات بزرگ کسب می‌کنند. در ادامه به معرفی چند اثر از این انیماتورهای جوان و بی‌ادعا می‌پردازیم:

دخترک آت آشغالی
سال تولید: ۱۳۹۲
کارگردان: محمد زارع و شلاله خیری
مدت زمان: 16 دقیقه

انیمیشن کوتاه دخترک آت‌آشغالی اقتباسی است از یک شعر سروده تیم برتون که فیلمنامه آن توسط شلاله خیری نوشته شده و روایتگر داستان دخترکی است که غرق در دنیای ذهنی خویش است و محیط پیرامونش آن را بر نمی‌تابد. در بی رحمی دنیای بزرگترها و در روزمرگی زندگی ماشینی به او به چشم موجودی اضافه نگاه می‌شود و دست‌های انسانی برایش تصمیماتی غیر انسانی می‌گیرند. این انیمیشن قصه غمگینی دارد که هر بیننده‌ی اهل دردی را برای مدت‌ها به فکر فرو می‌برد.

این انیمیشن استاپ موشن که سومین ساخته محمد زارع بعد از انیمیشن‌های «سرزمین شادی» و «دو دی دا» و نخستین ساخته شلاله خیری در مقام کارگردان است، تا کنون بیش از 100 حضور بین‌المللی و 30 جایزه مختلف داخلی و خارجی را در کلکسیون افتخارات خودش گرد آورده است.



استریپی (راه راه)
سال تولید: ۱۳۹۴
کارگردان: بابک و بهنود نکویی
مدت زمان: 3 دقیقه و 35 ثانیه

این انیمیشن که براساس موسیقی کلاسیک «رقص‌ مجار شماره ۵» اثر «یوهانس برامس» ساخته شده، درباره کارگر یک کارخانه بزرگ است که تصمیم می‌گیرد در کار ملال‌آور راه راه کردن بسته‌های کارخانه خلاقیتی ایجاد کند. فیلم فضای تک رنگی دارد و در آن از رنگ قرمز استفاده خلاقانه‌ای شده است.

استریپی اولین انیمیشن ایرانی است که به جمعshort list نامزدهای اسکار 2016 راه پیدا کرده است. البته این فیلم جزو 10 نامزد نهایی قرار نگرفت اما «لس‌آنجلس مگزین» آن را در میان11 انیمیشن برتر سال قرار داد.



وقتی بچه بودم
سال تولید: ۱۳۹۴
کارگردان: مریم کشکولی نیا
مدت زمان: 8 دقیقه و 30 ثانیه

این انیمیشن که با استفاده از شن ساخته شده روایتگر داستان زنی است که به کودکی خود می‌رود و خاطرات آن دوره را مرور می‌کند.

«وقتی بچه بودم» که حضور آن در جشنواره‌های متعددی ادامه دارد، شهریورماه امسال، عنوان بهترین پویانمایی جشنواره بین المللی کازان روسیه را به دست آورد.


منبع: جیم