شب «مادر کشی» در جشنواره سینما حقیقت

فارس/ گرچه به دلیل یک پلان اضافه در مستند«مادر کشی» انتقاد از دولت احمدی نژاد بوی تمسخر هم می گیرد و دو سه پلانی در تمجید از عدم ادامه برخی روندهای غلط گذشته در دولت فعلی سخن گفته می شود. ولی بازهم بیان اثر سیاست زده نمی شود.
در سومین شب جشنواره حقیقت، همه چیز متاثر بود از پخش مستند مادرکشی ساخته کمیل سوهانی. مستندی که با نگاهی کل نگر به دنبال به تصویر کشیدن ابعاد محتلف خشکسالی، دلایل مختلف آن و اشاره ای به راهکارهای برون رفت از آن است. گرچه سفارش دهنده کار ریاست جمهوری است اما حامد شکیبانیا (تهیه کننده) و کمیل سوهانی (کارگردان) تمام تلاششان را کرده اند که کار ظاهر یک کار سفارشی نیابد و تا حد زیادی هم موفق بوده اند.

سوهانی برعکس بسیاری از مستندهای مساله محور توانسته است از پس ابعاد ناتمام مساله اش تا حد خوبی بربیاید و در پیچ و خم پرداختن به مساله گم نشود و بتواند مهار پژوهشهای فراوانش را در دست بگیرد. سوهانی ابتدا به دهه 30 و اجرای اصل 4 ترومن می رود و ریشه بسیاری از مشکلات آبی امروز را در توسعه و مدرن شدن نامتناسبی جستجو می کند که از دوران پهلوی پایه هایش گذاشته شد. سپس ماجرای مرگ کارگردان امریکایی مستند بادصبا در سدکرج را تعریف میکند و بعد از آن به ریشه های امروزی ماجرا می پردازد. ریشه هایی همچون: سدسازی و مهار بی رویه آبهای تجدیدپذیر، سیاست زدگی در تصمیمگیریهای کلان، اجرای پروژه محکوم به شکست انتقال آب و ضعف فرهنگ مصرف. در این بین هم با کارشناسان همراه می شود، هم با مستندسازان و هم با مردم و بویژه کشاورزان آسیب دیده از کم آبی. به اصفهان و همدان و چهارمحال و ارومیه و هرمزگان هم سفر میکند و به هیچ وجه از مرکز نمیخواهد تمام مشکلات را حل کند و اتفاقا از مرکز نشینان هم بابت بی خیالیشان نسبت به بحران انتقاد میکند.
در فیلم تمام مسولان و دولتهای پس از جنگ مورد انتقاد قرار میگیرند، گرچه به دلیل یک پلان اضافه، انتقاد از دولت احمدی نژاد بوی تمسخر هم میگیرد و دو سه پلانی در تمجید از عدم ادامه برخی روندهای غلط گذشته در دولت فعلی سخن گفته می شود. ولی بازهم نمیشود گفت فیلمساز تلاشی برای رعایت انصاف نکرده است و بیان اثر سیاست زده نمی شود.
فیلم ملقمه ای است از انواع ابزارهای روایتگری، ولی کنار هم قرار گرفتن این اجزاء به زیباتر شدن کار کمک کرده است: نریشن رسمی که گاه اول شخص جمع است و همراه کننده و گاه سوم شخص است و گزارش دهنده، آرشیو، دوربین مشاهده گر، مصاحبه اختصاصی و میدانی، دیزالوهای نشان دهنده گذر زمان، تصاویر هوایی کمک کننده و راوی درون قاب. گرچه این آخری قدری اضافه بنظر می رسید و مستند بدون حضور راوی درون قاب هم آسیب چندانی نمیدید. چون تا آخر تعریفی از مستندساز درون قاب نمی شود و پیوند چندانی بین او و مستند برقرار نمی شود و صرفا به تولیدی بودن تصاویر تاکید میکند و بس.
نقد مفصل مستند زمان بیشتری می طلبد، چرا که از سر انصاف تولید و تدوین آن زمان و رنج بسیاری برده است. ولی یکی از راه های احیای سینمای مستند ایران حرکت به سمت تولید این چنین مستندهای کل نگر و مساله محور است. مستندهایی که مکمل مستندهای جزء نگر و سوژه محورند و با نگاهی از بالا به دنبال طرح کردن مسایل و یافتن ریشه ها و راه های برون رفت از آنند. و چه بهتر است که این گونه مستندها را مستندسازانی بسازند که خود و آینده شان را در همین خاک تعریف کرده اند و مشتاقند تمام مشکلات کشورشان به دست خود مردم، حکومت و انقلاب حل شود. جالب است که سوهانی به سیاق مستند پیشینش 《جای خالی》 پایان بندی خود را به جای خارج از مرزها، روی گذشته نه چندان دور خودمان متمرکز کرده است و به جای پیشنهاد به مدرن شدن و غربی شدن، راه حل بحران آب را در مهربانی با طبیعت همچون مقنیان دیرین ایرانی معرفی نموده است. مادرکشی را بایست از بختهای اصلی جوایز جشنواره امسال دانست، البته اگر مذاق سوژه محور و جزء نگر داوران، مجالی برای برجسته شدن چنین مستندهایی بیافریند.

با کانال تلگرامی آخرین خبر همراه شوید telegram.me/akharinkhabar