بانوی 66 ساله از فراموشی پارچه‌‌های گیاهی می‌گوید

مهر/ متقال بافی هنر زنان بختیاری است که پنبه را تبدیل به پارچه و پوشش های گیاهی تابستانی برای اعضای خانواده می‌کرد که ورود پلاستیک برای تولید پارچه‌ها موجب فراموشی این هنر دستی شده است.

 متقال بافی یکی از هنرهای دستی استان چهارمحال و بختیاری بوده که توسط زنان این استان انجام می‌شده است.

پنبه خام گیاهی ماده اصلی این صنعت دستی بوده که از استان اصفهان به استان چهارمحال و بختیاری آورده می‌شده است و زنان ابتدا پنبه را به‌صورت نخ می‌ریسیدند و سپس با استفاده از دار یا دستگاه متقال بافی آن را به شکل پارچه درمی‌آوردند. این هنر حدود پنج تا شش دهه بوده که در این استان منسوخ‌شده است.

نام هنر: متقال بافی

شهر زادگاه هنر: روستاها وشهر های استان چهارمحال و بختیاری

معرفی کوتاه هنر: متقال بافی هنری است که پنبه طبیعی به دست زنان این استان تبدیل به پارچه می شود.

بیشترین کاربری: این صنعت دستی برای دوختن لباس های تابستانی و بهاری مردم چهارمحال و بختیاری کاربرد داشته است.

هنرمندان به نام این عرصه: زنان بختیاری

هنرمندان بازمانده: عشرت منافیان

وضعیت فعلی این هنر در استان: به صورت کامل این هنر منسوخ شده است.

علل رکود و مهم‌ترین چالش‌های پیش روی احیا: ورود پارچه های صنعتی، ارزان قیمت و وارداتی

ارائه راهکارهای حفظ و احیاء: جلوگیری از واردات، سرمایه گذاری و معرفی این صنعت دستی و بیان مزایای پارچه های پنبه ای طبیعی

عشرت منافیان یکی از بازماندگان این هنر دستی است که در شهر فرخ شهر استان چهارمحال و بختیاری سکونت دارد. این بانوی چهارمحالی در این هنر دستی به همراه مادرش که هم‌اکنون نیز در قید حیات است برای تهیه و تولید پارچه متقال فعالیت می‌کرده است.

این بانوی صنعت‌کار چهارمحالی هم‌اکنون حدود ۶۶ سالش است و مادرش نیز حدود ۸۴ سال دارد که از دیرباز در تولید پارچه‌های متقالی فعالیت داشته‌اند.

این هنرمند صنایع‌دستی در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص متقال بافی اظهار داشت: درگذشته استان چهارمحال و بختیاری زنان توانمند، زنانی بوده‌اند که در تولید نیازهای خانواده و آشپزی مهارت داشتند و همه خانواده‌ها نیازهای غذایی و پوشیدنی خانواده را، خود تأمین می‌کرده‌اند.

منافیان در ادامه با اشاره به اینکه خانواده‌ها درگذشته نیازهای پوشاکی خود را نیز خودشان تأمین می‌کردند، عنوان کرد: از پشم گوسفندان خود نمد تولید می‌کردند که از این نمد لباس‌های زمستانی و زیرانداز تهیه می‌کردند.

وی افزود: در مزارع استان اصفهان که نزدیک استان چهارمحال و بختیاری بوده پنبه کشت و باقیمت بسیار کم خریداری و به استان آورده می‌شده است، زنان با ریسیدن پنبه و تولید نخ اقدام به تولید پارچه متقال می‌کردند و لباس‌های تابستانی خود را با متقال می‌دوختند.

متقال پارچه‌ای بسیار طبیعی است که از پنبه خام گیاهی تولید می‌شود و مردم گذشته این استان برای دوختن پوشش‌های خود از این نوع پارچه استفاده می‌کردندوی اظهار داشت: متقال پارچه‌ای بسیار طبیعی است که از پنبه خام گیاهی تولید می‌شود و مردم این استان در گذشته برای دوختن پوشش‌های خود از این نوع پارچه استفاده می‌کردند.

این هنرمند صنایع دستی ادامه داد: مردان پنبه را از کشاورزان استان اصفهان خریداری می‌کردند به استان می‌آورند و در اختیار زنان قرار می‌دادند که زنان با بهره‌گیری از «چله» (وسیله‌ای برای تبدیل پنبه به نخ پنبه‌ای) نخ تولید می‌کردند که این نخ سفیدرنگ بوده است.

وی اظهار داشت: برای تولید پارچه نخ را در یک دستگاه ریسندگی که دارای پدال بود قرار می‌دادند و زنان با بهره‌گیری از دست‌وپا اقدام به تولید پارچه‌ای می‌کردند که یکپارچه سفیدرنگ بود و زنان با دوختن پارچه لباس‌های موردنیاز خانواده را تهیه می‌کردند.

منافیان اظهار داشت: بسیاری از زنان با بهره‌گیری از پوست گردو و روناس و ... نخ‌های پنبه‌ای را رنگ‌آمیزی می‌کردند که نخ‌هایی که باپوست گردو رنگ‌آمیزی می‌شد رنگ سیاه به خود می‌گرفت و نخ‌هایی که با روناس رنگ‌آمیزی می‌شد رنگ قرمز به خود می‌گرفت.

بسیاری از زنان که دارای ذوق هنری بودند با بهره‌گیری از نخ‌های رنگی پارچه‌های بسیار زیبایی تولید می‌کردند که طرفداران بسیاری در خود استان و استان‌های همسایه داشتوی عنوان کرد: بسیاری از زنان که دارای ذوق هنری بودند با بهره‌گیری از نخ‌های رنگی پارچه‌های بسیار زیبایی تولید می‌کردند که طرفداران بسیاری در خود استان و استان‌های همسایه داشت.

این بازمانده هنر متقال بافی ادامه داد: تولید یک متر پارچه متقال حدود دو روز زمان می‌برد که با این‌یک متر پارچه برای کودکان لباس دوخته می‌شد و مقاومت این نوع پارچه‌ها بسیار بالابود.

وی تأکید کرد: صنعتی شدن تولید پارچه و ورود انواع مختلف پارچه با شکل‌های متنوع‌های مختلف در بازار استان اصفهان موجب کمرنگ شدن تولید پارچه در خانواده‌های استان چهارمحال و بختیاری شد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه از دیرباز مردم این استان برای خرید و تهیه بسیاری از ملزومات در تابستان و بهار به استان اصفهان سفر می‌کردند، پارچه نیز جزو مواد مصرفی و خرید آن‌ها قرار گرفت و خانواده ها با توجه به زیبا بودن پارچه‌ها و بهره‌گیری از انواع رنگ‌ها در آن‌ها کمتر به تولید پارچه‌های پنبه‌ای پرداختند و پارچه‌های صنعتی جای تولیدات محلی و سنتی را گرفت.

منافیان عنوان کرد: قیمت پایین پارچه سبب شد که مردم کمتر به سمت تولید پارچه متقال روی‌آورند و اکثر مردم در این زمینه از تولیدکننده به مصرف‌کننده تبدیل شدند.

قیمت پایین پارچه سبب شد که مردم کمتر به سمت تولید پارچه متقال روی‌آورند و اکثر مردم در این زمینه از تولیدکننده به مصرف‌کننده تبدیل شدنداین بانوی هنرمند چهارمحالی ادامه داد: درگذشته پوشش‌های مردم کاملاً طبیعی بوده است و از پنبه خام و یا پشم گوسفند تولید می‌شده است و مردم به‌ویژه زنان هیچ‌گاه به بیماری‌های پوستی و بیماری های مختلف دیگر دچار نمی‌شدند اما امروز بهره‌گیری از پلاستیک در پارچه لباس ها زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها ازجمله حساسیت‌ها شده است.

وی در جواب سؤال آیا می‌توان این صنعت دستی را احیا کرد، اظهار داشت: هر صنعتی نیازمند مشتری است و هرکسی که بخواهد در هر صنعتی وارد شود باید ببیند که مشتری آن محصول وجود دارد یا نه.

منافیان در پایان تاکید کرد: خواستن توانستن است و باید زمینه احیای این هنر توسط مسئولان مربوطه فراهم شود.

وی ادامه داد: سرمایه گذاری در این رشته و بیان مزایای پارچه های پنبه ای نقش مهمی در احیا این صنعت خواهد داشت.


منبع: مهر