مهم ترین فیلم های هنری سال 2015

برترین ها/ در سال گذشته فیلم های مهمی با رویکرد هنری و متفاوت به نمایش درآمدند. مهم ترین فیلم «پسر شاول» لازلو نمس بود که برای اولین بار در جشنواره کن سال گذشته به نمایش درآمد و توجه منتقدان و نویسندگان سینمایی را به خود جلب کرد؛ فیلمی از سینمای مجارستان به زبان مجاری و آلمانی که با کارگردانی و ساختاری خاص درباره فجایع بزرگ هیئت داوران کن، به اسکار بهترین فیلم خارجی زبان هم دست یافت. علاوه بر فیلم نمس، انیمیشن «آنومالیزا» به کارگردانی چارلی کافمن ودوک جانسون هم دیگر عنوان مهم هنری سال بود که توجه مجلات مهم انتقادی را به خود جلب کرد و در سیاهه نامزدهای بهترین انیمیشن سال قرار گرفت و بسیاری از منتقدان آن را بهترین فیلم سال نامیدند.

دیگر فیلم مهم که در صدر فهرست های انتقادی قرار گرفت و برنده جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم کن هم شد، «آدمکش» هو سیائو سن بود. فیلمی در سنت فیلم های رزمی با رویکردی به کل متفاوت که انتظارات فرمی تماشاگر را پاسخ نمی داد و او را با چیزهایی تازه مواجه می کرد. در باره فیلم شین بحث های مختلفی بین منتقدان درگرفت و اکثر آن ها طرفدار فیلم عجیب و غیرمتعارف او بودند.

در این مطلب علاوه بر شین، پنج فیلم دیگر مهم هنری سال را مورد بررسی قرار داده ایم. آخرین فیلم ژاک اودیار با نام «دیپان» که برنده نخل طلای جشنواره کن سال گذشته شد و شرح زندگی مهاجران آسیایی در اروپای غربی است؛ یکی از مهم ترین موضوعات سیاسی/ اجتماعی روز که تبدیل به پدیده ای غریب در دنیای مدرن شده است؛ تصادم فرهنگ ها و تراژدی ای که از دل این تصادف خود را نشان می دهد.

«شب های عربی» میگوئل گومز دیگر فیلم مهمی است که به آن پرداخته ایم؛ روایت و برداشتی مدرن از قصه کهن «هزا و یک شب» که فیلم ساز مهم هنری این سال ها که پرتقالی هم هست، کارگردانی اش کرده. «لابستر»، «موستانگ» و «مادر من» نانی مورتی دیگر فیلم هایی هستند که در این پرونده به آن ها توجه کرده ایم. فیلم اول، پیامد موفقیت فیلم قبلی لانتیموس، «داگ توث» در جشنواره کن نمایش داده شد و تماشاگرانش را به دو گروه موافق و مخالف افراطی تقسیم کرد؛ برداشتی خشن و بروتال از داستان های آخرالزمانی، چون «1984» جورج اورول.

«موستانگ» که حاصل کار کارگردانی ترک تبار به نام دنیز غمزه ارغوان بود، توسط سینمای فرانسه عرضه شد و به فهرست نامزدهای اسکار بهترین فیلم خارجی زبان هم راه پیدا کرد، فیلمی درباره حساسیت های قومی و قبیله ای که می تواند منجر به فاجعه های انسانی شود و بالاخره آخرین فیلم نانی مورتی که فیلم منتخب منتقدان مجله «کایه دوسینما» شد و آن ها عنوان بهترین فیلم سال 2015 را بر آن نهادند.

خرچنگ (The Lobster)

درباره خرچنگ: یورگس لانتیموس با یک ماجرا جویی ناب دیگر به جشنواره کن بازگشت. اولین فیلم انگلیسی زبان این کارگردان ویژگی های عجیب زیادی را بسان یک فیلم کمیک سیاه دارد. داستان فیلم در فضایی غریب و مضحک شروع شده اما در ادامه آن به نظر می آید که از ایده های جذاب خالی شده و تصویر مرکزی کمیک اولیه خود را که همان دگرگونی انسان به حیوان است از دست می دهد. «خرچنگ» به همان سبک همیشگی لانتیموس باشکوه و خیره کننده است؛ جهان هتلی او به زیبایی خلق شده و فیلم به شکل هوشمندانه ای سبک زندگی عجیب در هتل ها را به همراه اثاثیه و لوازم راحتش به سخره می گیرد.

«خرچنگ» که بسیار خوش ساخت زیبا و قابل تامل است جایزه هیئت داوران جشنواره فیلم کن سال گذشته را کسب کرد. افزون بر این، طنز تلخ و لحن نسرد حاکم بر فضای فیلم اجازه نمی دهد که بیش از حد در رومانتیسم عاشقانه غرق شویم. هنرنمایی کالین فارل و راشل وایس هم برجذابیت روایی فیلم لانتیموس افزوده است.

خلاصه داستان: در آینده ای کابوس وار، افراد مجرد مجبورند ظرف مدت 45 روز یک شریک زندگی برای خود بیابند و اگر در طول این زمان در این امر موفق نشوند به حیوان بدل می شوند و آن ها را در جنگل رها می کنند. آن ها می توانند با استفاده از اسلحه بیهوش کننده و شکار «گوشه گیرها (فراری ها)» که در جنگل اطراف هتل زندگی می کنند، مدت اقامت خود را طولانی تر کنند و فرصت بیش تری برای پیدا کردن همسر داشته باشند. در این میان گروهی وضع موجود را بر نمی تابند؛ آن ها جامعه ای مخفی تشکیل داده اند که شرط اصلی حضور در آن در یک کلام این است: عشق و عاشقی ممنوع!

شناسنامه:

کارگردان: یورگس لانتیموس/ تهیه کننده: سه سی دمپسی، اد گینی، یور گوس لانتیموس، لی ماگیدی/ فیلم نامه نویس: یورگوس لانتیموس، افتیمیس فیلیپور/ بازیگران: کالین فارل، راشل وایس، بن ویشاو، لئا سیدو، جان سی ریلی، اشلی ینسن، اولیویا کلمن
فیلم برداری: تیموس باکاتاکیس/ تدوین: یورگوس ماوروپساریدیس/ شرکت تهیه کننده: المنت پیکچرز، اسکارلت فیلمز

تاریخ اولین اکران و نمایش عمومی: 15 مه 2015 (جشنواره فیلم کن 2015)، 16 اکتبر 2015 (بریتانیا)/ مدت زمان: 118 دقیقه

محصول: ایرلند، بریتانیا، یونان، فرانسه، هلند/ زبان: انگلیسی/ بودجه: 4 میلیون یورو

نقد و بررسی فیلم

کارگردان یونانی، یورگس لانتیموس که توانست با سه فیلم قبلی اش، «کینتا»، «دندان نیش» و «آلپ» کالت تازه ای را در دنیا به راه بیندازد با آخرین فیلمش، «خرچنگ» ورود درخشانی به عرصه های بزرگ تر کرده است. داستان فیلم در آینده ای نزدیک می گذرد، در دنیایی که شهروندان آن مقید به انتخاب یک جفت شده و در غیر این صورت تبدیل به حیوان خواهندشد.

این اولین فیلم انگلیسی زبان این کارگردان با حضور ستاره های بین المللی است. نقطه هدف فیلم در ارتفاع بالایی قرار دارد اما کارگردان و همراهانش بازی خود را به اندازه ای پرشور نمایش می دهند که بعید است نمونه آن را در کارهای کارگردانانی جز وودی آلن یا وس آندرسون ببینیم.

نتیجه کاری غنی، شایسته تحسین و با این گاهی برهم زننده است و با وجود میل بالای بازیگران به در آغوش کشیدن این تاریکی، حتی تماشاگران سرسخت فیلم های هنری هم از قبول این آمیختگی عجیب طفره می روند. با این حال در آینده می توان این فیلم را نمونه ای کلاسیک در ژانر خود به حساب آورد، ژانری که به تازگی شروع به شکل گیری کرده است. پیامی ساده و قابل فهم در انتهای فیلم برای تماشاگر وجود نخواهدداشت، پایان فیلم اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم با در اوج بودن ضدیت دارد و به طور کلی مبهم است.

اما احساسی که می گوید همه افراد دخیل در ساخت این فیلم، تماما در اختیار دیدگاه وسوسه آمیز و نوپای لانتیموس بودند به خوبی قابل لمس است. فیلم تا حدی یادآور داستان بقای کابوس وار کینجی فوکوساکو، «نبرد رویال» و حتی «فرار لوگان» مایکل اندرسون است، فیلمی که در آن مردم در 30 سالگی با مرگ خود مواجه می شوند. اما به محض این که هتل را برای تماشای جنگل رها می کنیم، بخشی از انرژی، اتمسفر و کنترل فیلم تلف می شود. تماشاگران منتظر نقطه اوجی دگرگون کننده می نشینند یا حتی یک ایده نهایی خراش دهنده در مواجهه با سرنوشت نهایی خرچنگ، اما چیزی که نصیب شان می شود ناامیدی است.

لانتیموس گروه بازیگرانش را از مکان های مختلفی گرد هم آورده، اما در شیمی دیوانه وار و کمدی وار این ترکیب هیچ چیز ناقص نیست. بن ویشا و جان سی ریلی به خوبی شایسته همکاری با یکدیگر هستند. انجلیکی پاپولیا که از بازیگران فیلم های یونانی زبان «دندان نیش» و «آلپ» است نیز در کنار اشلی جنسن اجراهای چشمگیر و صاحب سبکی را از خود به نمایش گذاشته اند. هواداران کمدی کریس موریس به محض تماشای دقایق ابتدایی فیلم احساس صمیمیت می کنند. بقیه تماشاگران برای همنوایی با فیلم کمی به زمان نیاز خواهندداشت. شاید این فیلم بهترین چیزی باشد که بخواهید در یک ملاقات غیرصمیمانه با دوست خود تماشایش کنید. حتی اگر پس از تماشای آن بخواهید قید تمام روابط دوستانه را بزنید، اما اگر فردی که همراهتان است به آن بخندد می توانید متوجه شوید که تا ابد با شما می ماند.


دیپان (Dheepan)

درباره دیپان: ژاک اودیار، کارگردان مولف فرانسوی با هفتمین ساخته بلند سینمایی خود موفق شده معتبرترین جایزه سینمایی جهان را برای دیپان به دست بیاورد. او با توجه به این که قصه فیلم درباره یک مهاجر سریلانکایی است، پس از دریافت نخل طلای جشنواره کن گفت: «امیدوارم این فیلم به شرایط مهاجران در اروپا کمک کن.» اودیار پس از مراسم اهدای جوایز شصت و هشتمین جشنواره فیلم کن گفت: گرچه فیلم نامه «دیپان» را پنج سال پیش نوشتم اما مهم این است که این فیلم در حال حاضر به خوبی منعکس کننده شرایط مهاجران در فرانسه است.

چیزی که توجه مرا جلب کرد، شرایط فردی متمایز در جامعه بود، همان افرادی که وقتی در کافه و رستوران نشسته ایم برای فروختن گل به کنار ما می آیند. اگر این فیلم به بهبود شراط آن ها کمک کند خیلی بهتر خواهدبود. با این که شاید بسیاری فکر می کردند علت اهدای نخل طلا به این فیلم، تنها به علل س¡