چرایی نامیدنِ امیرالمومنین علی (ع) به قَسیم الجنة وَ النار

قدس آنلاین/ در این باره آمده است که روزی مأمون از امام رضا (ع) درباره این که چرا امیرالمؤمنین علی (ع) به «قسیم الجنة و النار» (قسمت کننده بهشت و دوزخ) نامیده شده پرسش کرد. پس حضرت در پاسخ او فرمودند: آیا ندیده‌ای که پدرت از پدرانش از عبدالله بن عباس نقل کرده که گفته است از پیامبر خدا (ص) شنیدم که می‌گفت: «حُبُّ عَلِیٍّ إِیمَانٌ وَ بُغْضُهُ کفر؛ دوستی علی (ع) ایمان و دشمنی او کفر است».
مأمون گفت: آری. حضرت فرمودند: بنابراین اگر تقسیم بهشت و دوزخ بر اساس دوستی و دشمنی با وی باشد، او قسمت کننده بهشت و دوزخ است. مأمون گفت: ای ابوالحسن! خداوند مرا پس از تو زنده نگذارد، گواهی می‌دهم که تو وارث علم پیامبر خدایی.
اباصلت هروی گفته است: هنگامی که امام رضا (ع) به منزل خویش بازگشت نزد او رفتم و عرض کردم: ای فرزند پیامبر خدا چه پاسخ نیکویی به مامون دادی. پس حضرت فرمودند: ای اباصلت من به طریقه خودش با او سخن گفتم، همانا من از پدرم شنیدم که او از پدرانش از علی (ع) نقل می‌کرد که فرموده است: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَا عَلِیُّ أَنْتَ قَسِیمُ الْجَنَّةِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ تَقُولُ لِلنَّارِ هَذَا لِی وَ هَذَا لَک؛ پیامبر خدا فرمود: ای علی تو در روز رستاخیز قسمت کننده بهشتی، به دوزخ می‌گویی این (شخص) از آنِ من و این (شخص) از آنِ تو.
شاید مأمون از نظر فکری نتوانسته بود بپذیرد که امیرالمؤمنین علی (ع) بی‌واسطه قسمت کننده بهشت و دوزخ باشد، چنان که اسلوب سؤال او از امام رضا (ع) حکایت از همین داردو از این رو به حضرت عرض می‌کند: ای ابوالحسن! مرا آگاه کن که جدت امیرالمؤمنین، چگونه قسمت کننده بهشت و دوزخ است و معنای این چیست، من در این باره زیاد اندیشیده‌ام.
پاسخ امام رضا (ع) به مأمون حقیقت واقعی بوده و با آنچه برای اباصلت بیان فرموده مبنی بر این که تقسیم به صورت مباشر و مستقیم خواهد بود و تنها معنوی نیست، منافات ندارد. همچنان که امام رضا (ع) در پاسخ خود به مأمون تصریح نفرموده است که این تقسیم به صورت غیر مباشر خواهد بود، زیرا پاسخ آن حضرت به مأمون منحصر به بیان علت اتصاف امیرالمؤمنین علی (ع) به این صفت است.

علاوه بر این صفت تقسیم کنندگی بهشت از سوی امیرالمومنین علی (ع) در روایات شیعه به کررات ذکر شده است، چنانکه از مفضل بن عمر نقل شده است که گفت به امام صادق (ع)، عرض کردم به چه علت امیرالمومنین علی (ع)، «قسیم الجنة و النار» گفته شده است؟ حضرت فرمودند: به دلیل این که دوستی با حضرت، ایمان و دشمنی با ایشان، کفر است. همانا بهشت برای اهل ایمان آفریده شده است و جهنم برای اهل کفر خلق شده است. بنابر این حضرت علی (ع) به این علت قسیم الجنة و النار است. پس در بهشت وارد نمی شود؛ مگر اهل محبت و دوستی با او و وارد آتش و جهنم نمی شود مگر اهل دشمنی با علی (ع).

منابع:
1-شیخ صدوق، علل الشرایع، ج1: 162.
2-شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج1: 30.
3-فضل الله محمدجواد، تحلیلی از زندگانی امام رضا (ع): 258.

منبع: قدس آنلاین