مرور داستان‌های‌ فرهاد کشوری

نشست ادبی "شب آویشن" شامل مروری بر کانامه ادبی فرهاد کشوری در حاشیه برپایی دهمین نمایشگاه کتاب بزرگ اهواز برگزار شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خوزستان، غلامرضا رضایی، داستان‌نویس، در این نشست اظهار کرد: به طور کلی کارنامه داستان‌نویسی فرهاد کشوری را می‌توان به دو دوره متفاوت تقسیم کرد. او در مجموعه‌های اولیه مانند "بوی خوش آویشن"، "دایره‌ها" و " گره کور" و در رمان "در شب طولانی موسی" به داستان نگرش مدرنیستی دارد و با استفاده از عناصر و مولفه‌های مدرن به خلق آثارش دست می‌زند. در این دوره زبان داستان‌ها ساده، روان و پاکیزه‌ و بدون شکستن نحوه مرسوم و آشفتگی‌های زبانی است. در این قبیل داستان‌ها، کشوری نویسنده‌ای است که بیشتر به قصه و محتوا گرایش دارد و برای هر نویسنده‌ای در ابتدا این امری طبیعی است و کمتر به فرم توجه می‌کند و تجربه‌گرا نیست.

او افزود: دغدغه نویسنده یا به تعبیری درون‌مایه داستان‌ها اغلب بر محور مبارزه با بیگانگان یا استعمارگران، عمال حکومتی، نظام ستم‌شاهی و عواملی مانند فقر و از این دست دور می‌زند. البته به دور از شعارزدگی و سطحی‌نگری‌های رایج و معمول در بسیاری از داستان‌ها است.

رضایی گفت: در مجموعه داستان‌های کشوری با داستان‌های بسیار خوبی مواجه‌ایم که اگر بخواهیم مصداقی به آن اشاره کنیم می‌توانیم از داستان‌های «دایره»، «گره کور»، «امتحان» یا «استخر» نام ببریم. داستان «استخر» یکی از موفق‌ترین داستان‌های دهه 60 است و از جمله داستان‌هایی بود که در زمان چاپ مجله "گردون" جزو سه داستان برتر آن به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: در حیطه رمان نیز "شب طولانی موسی" را داریم که هنوز هم یکی از موجه‌ترین کارهای کشوری محسوب می‌شود. او در "شب طولانی موسی" از حیث زبان و شخصیت‌پردازی موفق عمل کرده است و در نهایت خساست قصه را پیش می‌برد. روایت‌ها بدون حشو و زیاده‌گویی هستند و دیالوگ‌ها متناسب با جهان معرفتی و در حد و اندازه شخصیت‌ها است. به تصویرسازی و فضاسازی‌ها نیز موجز پرداخته شده است. فضای داستان به اوج‌گیری اعتراضات پیش از انقلاب برمی‌گردد و شخصیت اصلی "موسی" آدمی است که برای دانشگاه با ساواک یا عواملی جاسوسی می‌کند. فضای داستان در یک محله شرکت نفتی و با رگه طنز است. در ابتدا شخصیت موسی را در یک تنگنا قرار می‌دهد و در ادامه با وضعیت‌های دیگر رمان را پیش می‌برد.

این نویسنده اظهار کرد: در دوره دوم آثار کشوری آثار تنوع بیشتری پیدا می‌کند و در زبان پخته‌تر و معقول‌تر عمل می‌کند. در این دوره با نگرش تازه‌ای به سمت و سوی داستان‌ها می‌رود. داستان‌ها تاریخ‌نگارانه هستند که ورود و خروج نویسنده در این دوره آثار به چشم می‌خورد.

وی تصریح کرد: در داستان "مردگان جزیره موریس" با شخصیت‌های واقعی مواجه هستیم چون شخصیت رضاشاه را نیز مدنظر قرار می‌دهد. همچنین در پرداخت شخصیت‌ها منصفانه عمل می‌کند و عوامل متعددی را به کار می‌گیرد. این اثر در سال گذشته برنده جایزه مهرگان شده است. وفاداری بیش از حد نویسنده به روایت و مستندات تاریخی باعث شده که عنصر تخیل در کار کمتر باشد.

او بیان کرد: "دست‌نوشته‌ها" زبان کشوری است که عناصر دیگری مثل فراداستان را در خود دارد. فرم کار در "دست‌نوشته‌ها" ورود نویسنده در متن است. حضور نویسنده در "دست‌نوشته‌ها" خوشبختانه بر خلاف دیگر آثار داخلی که از این تمهید استفاده کرده‌اند امری تحمیلی و تصنعی نیست بلکه برآمده از شرایط درونی و بیرونی اثر است. رمان با توجه به قتلی که بهانه روایت داستان یا نوشتن آن می‌شود گرته‌ای از رمان‌های خیالی پلیسی را در خود دارد.

رضایی خاطرنشان کرد: "دست‌نوشته‌ها" به نظرم از آثار خوب و قابل توجه کشوری است. "سرود مردگان" نیز سرگذشت اکتشاف نفت در جنوب است. داستان به طریقی خصوصیات داستان‌های دوره اول را دارد؛ یعنی از لحاظ محتوا و عواملی از این دست و به یک واقعیت تاریخی اشاره می‌کند.

این داستان‌نویس گفت: عنصر بینامتنی در آثار متاخر کشوری دیده می‌شود. بینامتنی که با اشعار حافظ، فرخی‌یزدی و کتاب‌های روح دکتر ارانی و سفرنامه خوزستان و دیگر آثار دارد. همچنین بنیامتنی‌هایی که با روزنامه‌های بهار و ستاره ایران و داستان عامیانه امیرارسلان نامدار است.

در ادامه قاسم آهنین‌جان، شاعر، گفت: فرهادی کشوری به استناد آثارش از بهترین داستان‌نویسان معاصر جنوب و یکی از بهترین داستان‌نویسان ایران است. خوزستان تاکنون قصه‌نویس‌های بزرگ و اثرگزاری به خود دیده است. مانند مرحوم احمد محمود، ناصر تقوایی، منوچهر شفیانی و اکنون یکی از این تاثیرگذارها فرهاد کشوری است.

وی ادامه داد: من برای اولین بار از طریق کتاب "بوی خوش آویشن" با او آشنا شدم. شخصیت فرهاد کشوری را می‌توانم تنها با احمد محمود مقایسه کنم. او علاوه بر تبحر و شیوه خاصی که در ادبیات دارد دارای شخصیتی بسیار فروتن و بی‌ حاشیه‌های روشنفکری و ادا و اصول است. در کل باید بگویم علاوه بر تجربه‌های شخصی و اجتماعی و تعمق در ادبیات من فکر می‌کنم شخصیت او بسیار نقش و تاثیر در او داشته و چیزی است که متاسفانه امروز مدعیان ادبیات عاری از آنند.

در پایان این نشست کشوری یکی از داستان‌هایش را خواند و اظهار کرد: 31 سال بودن در خوزستان از نظر فرهنگی و اجتماعی برای من بسیار تاثیرگذار بود و مکان اکثر داستان‌هایم در ارتباط با خوزستان است. داستان‌نویسی در خوزستان از نظر کمیت و کیفیت نمونه است و با استان‌های همجوار قابل قیاس نیست.

در پایان از فرهاد کشوری و غلامرضا رضایی قدردانی شد.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
داستان زندگی فرهاد مجیدی(نود ۲۸ مهر)