یک حادثه، یک درس! ‌

محمد طالب حیدری - مدیرکل هواشناسی کردستان

بارندگی‌های شنبه هفتم فروردین تا صبح سه‌شنبه، دهم فروردین ماه در نیمه غربی استان کردستان غالبا بیشتر از 100 میلی متر بود. اگر فرض کنیم که منطقه 100 میلی متر بارش، پنجاه در پنجاه کیلومتر باشد مجموع روان‌آب ناشی از این بارندگی با یک حساب ساده حجمی برابر 250 میلیون متر مکعب می شود که 50 میلیون بیشتر از ظرفیت سد سنندج است.

نیمه غربی استان کردستان بسیار بیشتر از 2500 کیلومتر مربع است؛ یعنی حجم سیلاب‌های ناشی از بارندگی‌های سه روزه هفتم تا دهم فروردین به فرض عدم تبخیر و نفوذ به زمین، صدها میلیون متر مکعب بوده است.

توان تخریب روان‌آب‌های سیلابی خانمان‌براندازند و به قول مثل مشهوری که می‌گوید آب و آتش امان ندارند، سیلاب‌های افسارگسیخته را هیج قدرتی نمی‌تواند مهار کند.

امروزه مهمترین و کم‌هزینه‌ترین روش مدیریتی برای کاهش خسارات بلایای طبیعی ناشی از طغیان عوامل جوی مانند سیل و سرمازدگی و توفان باد و ... استفاده موثر از پیش‌بینی هواشناسی این عوامل است.

باید گفت که طی 20 سال اخیر انقلابی در توانایی انسان برای پیش‌بینی هوا صورت گرفته است. این دستاورد مشارکت دسته‌جمعی همه کشورهای دنیا و همه سازمان‌های هواشناسی است که در قالب فعالیت‌های هماهنگ در چارچوب سازمان جهانی هواشناسی انجام می‌گیرد.

میلیاردها دلار هزینه انجام یک پیش‌بینی هواست، هزاران ایستگاه زمینی و دریایی و ماهواره‌ای در حال اندازه‌گیری عوامل جوی در ژرفای جو گسترده زمین هستند که هزینه‌های کلانی را لازم دارد، هزینه مخابره انبوه داده‌ها و هزینه پردازش داده‌ها نیز به این لیست اضافه می‌شود.

سرویس هواشناسی کشور ما هم به مثابه عضوی از یک کار هماهنگ جهانی از نتایج پردازش‌های جهانی منتفع می‌شود اما انطباق اطلاعات منطقه‌ای بر شرایط محلی بر عهده هواشناسی استان‌ها و مرکز پیش‌بینی سازمان هواشناسی است.

منظور از این بحث جلب توجه خواننده به ارزشمندبودن اطلاعات پیش‌بینی هواست؛ اینکه به طور ساده هواشناسی اعلام می‌کند که بارش در یک ناحیه از صد میلی متر فراتر می‌رود بخودی خود دارای صدها میلیون تومان ارزش مادی هم هست؛ البته به شرطی که این یک سطر اطلاعات پیش‌بینی به یک تصمیم اجرایی و عملیاتی تبدیل شود.

در بازدیدی که روز سه‌شنبه، دهم فروردین از مسیر سقز به بانه داشتم، به حادثه آبگرفتگی جاده بسیار پرترافیک سقز – بانه از نزدیک دقیق شدم؛ سد چراغ ویس در حال احداث است و هنوز آبگیری نشده است، هر سد در حال احداثی برای خلاص‌شدن از آب رودخانه دارای یک تونل انحرافی است؛ تونل انحراف سد در دست احداث چراغ ویس خیلی ساده بوسیله درخت‌های بریده شده و در واقع آشغال‌های کارگاهی در شروع سیلاب بسته می‌شود و پس از آن طی مدت کوتاهی حجم عظیمی از آب پشت سد جمع می‌شود. مسئولان شهرستان‌های درگیر عملا قادر به تحلیل مشکل نبودند، در حالی که مسئولان کارگاه سد طبیعتا می‌دانستند که دسته گل را کجا به آب داده‌اند و یک سهل‌انگاری در عدم پاک‌کردن اطراف دریچه نسبتا تنگ تونل، انحراف و جمع‌شدن تنه دهها درخت در اطراف دریچه سبب جمع‌شدن آب و آبگرفتگی و قطع جاده و سرگردان شدن صدها خودرو از مسافران نوروزی در یک شب بارانی شد.

درسی که از این حادثه باید گرفت آن است که اعلام یک پیش‌بینی صحیح به خودی خود کافی نیست، اگر مسئولان کارگاه سد مزبور به عامل بارش شدید حساس می‌بودند و فکر نمی‌کردند حالا در این تعطیلات ان‌شاءالله مشکلی پیش نخواهد آمد، استان را در آستانه یک بحران جدی انسانی قرار نمی‌دادند آن هم برای مسافران نوروزی که اعتماد کرده و به این استان قدم رنجه نموده‌اند.

اینکه گفته می‌شود باید سواد تبدیل اطلاعات پیش‌بینی هوا را به تصمیم‌های اجرایی داشت، یعنی مدیریت ریسک والا حضور یک مدیر در ساعات بامداد یا نصف شب در یک محل بحرانی دلیل مناسبی برای تلاشگری و نیز مدیریت صحیح نیست.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
حادثه سقوط هواپیما حادثه تلخی بود دل ما را به معنای حقیقی کلمه سوزاند