چشم هند به بازار آسیای میانه؛ پاکستان 'پل دوطرفه'

'نارندرا مودی' خطاب به نمایندگان مجلس افغانستان در ساختمان جدید مجلس این کشور که با کمک مالی هند احداث شده است، این جمله مهم را گفت: هند پاکستان را به عنوان پُلی بالقوه میان افغانستان و 'جنوب آسیا' می داند.آیا دلیل علاقمندی هند به این پل، صرفا به خاطر تسهیل دسترسی افغانستان به جنوب آسیا است؟نگاهی به اندیشه هایی که دولت مودی برای دسترسی به آسیای میانه در سر می پروراند، حکایت از آن دارد که نگاه نارندرا مودی به موقعیت جغرافیایی راهبردی پاکستان، نگاهی به مراتب عمیق تر و هدفدارتر از موضوع دسترسی افغانستان به جنوب آسیا است.هند قطعا به پاکستان به عنوان یک 'پل یک طرفه' نگاه نمی کند و در عین حال که دسترسی افغانستان به جنوب آسیا از مسیر کوتاه پاکستان، از اهمیت فراوانی برای هند برخوردار است، هند به این پل راهبردی، بیشتری با هدف دستری به بازارهای 'آسیای میانه' نگاه می کند.دلیل دیگر اهمیت موقعیت جغرافیایی راهبردی پاکستان برای هند، موضوع طرح خط لوله گاز 'تاپی' است؛ طرحی که کلنگ آغاز احداث آن حدود دو هفته پیش در ترکمنستان به زمین زده شد و قرار است گاز ترکمنستان را به افغانستان، پاکستان و هند انتقال دهد.اگرچه توافق های اولیه میان چهارکشور برای احداث این خط لوله انجام شده است، اما با توجه به اینکه هند در انتهای مسیر خط لوله قرار گرفته است، هرگونه مشکل تراشی از سوی پاکستان یا تشدید ناامنی در افغانستان، می تواند مسیر خط لوله تاپی را برای هند ناهموار سازد.نفوذ آشکار پاکستان بر افغانستان و تاثیری که پاکستان می تواند بر امنیت یا ناامنی افغانستان داشته باشد، یک عامل بسیار مهم و تعیین کننده در مسیر اجرای طرح خط لوله تاپی است و اگرچه پاکستان، نیاز اساسی به انرژی دارد، اما این هند است که در انتهای مسیر خط لوله و به عنوان مقصد نهایی آن قرار گرفته است و درصورت حل نشدن اختلاف های میان دهلی نو و اسلام آباد و تشدید تنش ها در آینده، پاکستان هرلحظه می تواند گلوی تاپی را انتهای مسیر بفشارد.هند اگرچه امکان دسترسی به افغانستان را از طریق بندر چابهار و خاک ایران دارد و اتفاقا یکی از اهداف هند برای مشارکت در توسعه بندر چابهار، دسترسی به افغانستان و آسیای میانه است، اما طبق آنچه مودی اعلام کرده است، هند هم به دنبال دسترسی آبی (از طریق بندر چابهار) و هم به دنبال دسترسی زمینی به افغانستان است و قطعا مقصد هند از این دسترسی، صرفا به افغانستان محدود نمی شود و هند بازارهای آسیای میانه و گسترش تجارت و همکاری های اقتصادی با کشورهای آسیای میانه را هدف گرفته است.نخست وزیر هند جای دیگری در سخنانش گفته است: ... به این دلیل است که امیدوارم پاکستان پلی میان جنوب افغانستان و جنوب آسیا و حتی 'پلی برای ارتباط های فراتر از آن' باشد.مودی گفته است: امیدوارم به زودی روزی فرا برسد که منابع انرژی آسیای میانه به منطقه ما سرازیر شود و روزی برسد که هند بتواند از 'میوه های' عالی افغانستان بهره مند شود و افغانستان هم دیگر مجبور نباشد تا برای دسترسی به محصولات تولید هند، بهای گزاف بپردازد.شرط تمام آنچه که نارندرا مودی نسبت به تحقق آن اظهار آرزومندی و امیدواری کرده است، تبدیل شدن پاکستان به 'پل دوطرفه' میان جنوب آسیا (بطور مشخص هند) و سرزمین وسیع آسیای میانه با ظرفیت ها و پتانسیل های فراوان برای همکاری های تجاری و اقتصادی است.نخست وزیر هند در سخنانش خطاب به نمایندگان مجلس افغانستان، در حرف هایی هدفدار، آنها را به صلح با همسایگان (پاکستان تنها همسایه پاکستان است که تنش هایی با این کشور دارد) و صلح در درون افغانستان (تشویق روند مذاکرات صلح میان دولت کابل و طالبان افغانستان) تشویق کرد. دهلی نو به خوبی می داند هرگونه ادامه تنش میان پاکستان و افغانستان، تبعاتی برای هند هم خواهد داشت ضمن اینکه به نیتجه رسیدن مذاکرات صلح در افغانستان، می تواند به امنیت این کشور کمک کند و آن را به مسیری امن و در امتداد 'پل پاکستان'، برای رسیدن به آسیای میانه تبدیل کند.نارندرا مودی عصر جمعه گذشته سفری غیرمنتظره و چندساعته به لاهور پاکستان داشت که با استقبال گرم محمد نواز شریف همتای پاکستانی اش مواجه شد.یکی از مهم ترین دلایل سفر نارندرا مودی به پاکستان را ، که اولین سفر نخست وزیر هند به این کشور همسایه پس یک دهه محسوب می شود، باید در اندیشه هند برای ساختن پلی دو طرفه از پاکستان برای رونق بخشیدن به اقتصاد و تجارت خود جستجو کرد. برای تحقق این هدف، دولت دهلی نو گام های نخست را برای کاهش تنش ها و بهبود روابط با پاکستان برداشته است و قرار است این گام ها در دیدارهای آتی و برنامه ریزی شده میان مقام های عالی دو کشور، ادامه یابد.آساق**1723