اصلاح خاک‌های آلوده جنگلی با ضایعات مرکبات در کشور

پژوهشگران دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به منظور اصلاح خاک‌های آلوده جنگلی با کمک عصاره ضایعات مرکبات موفق به طراحی و تولید نیمه‌صنعتی نانوساختارهای قابل برگشت به محیط زیست با کمترین اثرات سوء برای انسان و محیط زیست شدند.

به گزارش سرویس علمی ایسنا منطقه مازندران، محیا تفضلی، دانشجوی دوره دکتری رشته جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری که در رساله دکتری خود با راهنمایی دکتر سید محمد حجتی و دکتر پوریا بی‌پروا موفق به این مهم شده است، اظهار کرد: این نانوساختارها که به منظور حذف آلودگی‌های خاک عرصه‌های طبیعی ساخته شده‌اند، غیر از پاکسازی خاک می‌توانند با تنش مثبت، زندگی دوباره به گیاهان موجود در جنگل و منابع طبیعی ببخشند.

وی افزود: در این تحقیق از نانوساختارهای پایدار شده با کمک عصاره ضایعات مرکبات برای حذف آلاینده‌هایی چون سرب و کادمیوم از خاک استفاده شده است.

تفضلی خاطرنشان کرد: پدیده جالب این پژوهش بازگشت زندگی دوباره نهال درختان بعد از استفاده از این نانوساختارها بود؛ به طوری که نهال‌های در معرض آلودگی بعد از توقف رشد و خزان کردن برگ‌های آنها مجددا رشد کردند که حتی میزان رشد آنها از نمونه‌­های شاهد - بدون استفاده از نانوساختارها - افزایش چشمگیری داشت.

پوریا بی پروا، عضو هیات علمی گروه علوم پایه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در این باره اظهار کرد: فناوری نانو دانش نوظهوری است که همانند یک شمشیر دولبه دارای اثرات مفید و مضر است و با توسعه روزافزون توجه پژوهشگران و صاحبنظران را به خود جلب کرده است؛ اما در کنار آن، خطرات زیست محیطی این فناوری همیشه بخشی از دغدغه‌ها و نگرانی‌ها را به خود اختصاص می‌دهد.

وی افزود: ویژگی وابسته به سطح و اندازه بسیار کوچک نانوذرات و نانومواد سبب جابجایی آسان و ویژگی‌های جدیدی در آنها می‌شود که آثار مخرب احتمالی را بر سلامت انسان، سایر جانداران و همچنین محیط زیست وارد می‌کند.

به گزارش ایسنا، حجتی ،عضو هیات علمی گروه علوم جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری نیز اضافه کرد: امروزه آلودگی فلزات سنگین یکی از مشکلات جدی در حوزه‌ محیط زیست طبیعی و انسانی محسوب می‌شود.

وی بیان کرد: تثبیت، غیر فعال سازی، کاهش قابلیت دسترسی زیستی و یا حذف آنها از محیط زیست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

حجتی با تاکید بر اینکه سطح قابل توجهی از جنگل­‌های منحصر به فرد شمال کشور تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی از جمله استخراج و بهره‌برداری غیر اصولی از معادن زغال­ سنگ قرار دارند که متاسفانه به علت عدم نظارت صحیح علاوه بر تخریب شدید مناطق مورد بهره برداری، مقادیر زیادی از فلزات سنگین در سطح خاک رها شده و یا به منابع آب انتقال می‌یابند، افزود: نظر به اینکه امکان استقرار و رویش پوشش گیاهی در چنین مناطقی به علت غلظت بالای فلزات سنگین تقریبا غیر ممکن است، از این رو ایجاد بستر مناسب برای استقرار مجدد درختان بومی به منظور احیای مناطق جنگلی آلوده و کاهش اثرات سوء زیست محیطی امری ضروری است.

عضو هیات علمی گروه علوم جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با اشاره به اینکه در واقع اگر به نحوی دسترسی زیستی آلاینده­‌ها برای درختان کم شود، امکان استقرار و رویش مطلوب پوشش درختی در خاک­های آلوده افزایش یافته و در عین حال مقدار آبشویی و انتقال فلزات سنگین به منابع آب کاهش می­‌یابد، گفت: نظر به اینکه روش‌های متداول فرایند پالایش خاک‌های آلوده بسیار زمانبر و پرهزینه هستند، دستیابی به روشی کارا، ایمن، مقرون به صرفه و دوستدار محیط زیست همواره جزء چالش‌های اساسی در مسیر مدیریت خاک‌های آلوده به فلزات سنگین بود که در این راستا استفاده از نانو ساختارهای زیست تخریب پذیر جهت حذف و یا تثبیت آلاینده‌های خاک می‌تواند راهگشا باشد.

وی افزود: نکته قابل توجه این پروژه این است که ساخت این نانو ساختارها به روشی بسیار ارزان و با بازده بسیار بالا صورت گرفته است؛ در مراحل تهیه این نانو ساختارها از ضایعات مرکبات که زیست تخریب‌پذیر بوده و برای سلامت طبیعت و انسان کم خطر است، استفاده شد.

حجتی یادآور شد: طراحی ساخت این نانو مواد به گونه‌ای انجام گرفته است که بعد از استفاده در عرصه‌های طبیعی و با توجه به طول عمر محدودشان در طبیعت به صورت یون‌های فلزی قابل جذب برای گیاه تجزیه می‌شوند.

وی عنوان کرد: با توجه به ارزان و در دسترس بودن ضایعات مرکبات در شمال کشور و ساده بودن روش تولید نانو ساختار مورد نظر می‌­توان به تولید انبوه این مواد برای پاکسازی عرصه‌های آلوده به فلزات سنگین اقدام کرد.

وی گفت: نتایج اولیه حاصل از تحقیق فوق نشان‌دهنده بی خطر و ایمن بودن مواد مورد استفاده از لحاظ زیست محیطی است، از این رو به کمک این نانو ساختارها می‌توان به کاهش قابلیت دسترسی زیستی فلزات سنگین و آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از آن‌ها امیدوار بود.

عضو هیات علمی گروه علوم جنگل دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اظهار کرد:‌ با توجه به اثرات جبران‌ناپذیری که بهره برداری غیر اصولی از معادن ذغال سنگ موجود بر بوم سازگان طبیعی بجای می‌گذارد، تعیین دستورالعمل­‌های مناسب برای اصلاح خاک و استقرار گونه­‌های بومی در خاک­های آلوده، یکی از مهم­ترین راهکارهای اصولی مدیریت پایدار بوم سازگان طبیعی و همچنین بازسازی و احیای سطوح مخروبه بازمانده از معدن کاوی است.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
زهکشی و اصلاح خاک زمین کشاورزی با خاک شنی