76 گونه جانوری در خطر انقراض

justify;padding: 10px;">

 آرمان - سندوس محمدی: انواع تهدیدهای طبیعی و انسانی دست به دست یكدیگر داده‌اند و تنوع زیستی كشور ایران را با مشكل مواجه كرده‌اند. تهدیدی را كه شكار غیرمجاز برای گونه‌های جانوری ایجاد كرده است، می‌توان شناخته‌شده‌ترین صورت آن دانست.

 رواج موشكی شكارهای غیرمجاز در كشور ما كار را به جایی رسانده است كه 76 گونه جانوری ایران در فهرست گونه‌های در خطر انقراض قرار گرفته‌اند. با اینكه تلاش شده است با اجرای برنامه‌هایی مانند افزایش جریمه شكار از آمار شكار غیرمجاز كشور كاسته شود، اما مشكلاتی كه محیط‌بانان به عنوان مهم‌ترین حافظان محیط زیست با آن مواجه هستند و به ویژه عدم حمایت‌های قانونی لازم از آنها باعث شده‌اند كه تراژدی شكار در كشور مهر «ادامه دارد» بخورد.

تنوع زیستی یك كشور به زندگی انواع گونه‌های جانوری و گیاهی در آن اشاره دارد. شرایط اقلیمی پیچیده و مختلفی كه در نقاط مختلف كشور ما حاكم است زمینه را برای زندگی گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی در ایران به وجود آورده است. سازمان محیط زیست ایران یك هزار و 140 گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب‌های داخلی را در كشور شناسایی كرده است. از این گونه‌ها می‌‌توان به ١٩٧ گونه پستاندار، 535 گونه پرنده، ٢٢٧ گونه خزنده، ٢١ گونه دوزیست و ١60 گونه ماهیان آب‌های داخلی اشاره كرد. از این تعداد حدود 76 گونه از رده‌های جانوری ایران در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند كه این گونه‌ها شامل ١٩ گونه از پستانداران، ٢5 گونه از پرندگان، ١6 گونه از خزندگان، چهار گونه از دوزیستان و 10 گونه از ماهیان آب‌های داخلی هستند، یعنی در حقیقت 8/6 از گونه‌های جانوری كشور ما در یك قدمی پرتگاه انقراض هستند. یكی از دلایل اصلی در معرض انقراض قرار گرفتن

76 گونه جانوری در كشور ما شكار غیرمجاز است كه با توجه به رشد باورنكردنی آن به نظر می‌رسد گونه‌های در حال انقراض از این هم بیشتر خواهند شد.

جریمه‌های شكار تجدید شد

شكار، روایتی به بلندای تاریخ سكونت بشر بر این كره خاكی دارد و همین پیشینه باعث شده است استدلال‌های موافقان شكار همواره در مقابل استدلال‌های مخالفان قرار گیرد، اما در شرایط عصر حاضر كه عوامل مختلفی دست به دست هم داده‌اند و بسیاری از گونه‌ها را در معرض انقراض قرار داده‌اند، دیگر نمی‌توان نگاهی تك بعدی به مساله شكار داشت. امروزه حتی بسیاری از موافقان شكار هم با اعمال محدودیت برای آن موافق هستند. با توجه به اینكه مساله شكار در كشور ما همچنان ادامه دارد و شكارچیان بی‌رحمانه به جان محیط زیست افتاده‌اند، سازمان محیط زیست مجبور به اتخاذ تصمیماتی شده است.

 یكی از این تصمیمات افزایش جریمه‌های شكار غیرمجاز است. در اواسط تابستان امسال، جرایم نقدی مربوط به شكار و صید غیرمجاز حیات وحش بعد از دو سال تغییر كرد. براساس جدول جدیدی كه سازمان حفاظت محیط زیست تدوین كرد، 

جریمه شكار پلنگ

16 برابر و جریمه شكار یوزپلنگ چهار برابر شد. جریمه شكار یوزپلنگ در سال 91، 25 میلیون تومان بوده است كه در سال 94 به 100 میلیون تومان افزایش یافته است، جریم شكار پلنگ هم كه در سال 91، پنج میلیون تومان بود به 80 میلیون تومان افزایش یافت. این مساله درباره سایر گونه‌ها و به ویژه گونه‌هایی كه بیشتر در معرض انقراض هستند هم به همین صورت بود. اما مساله به اینجا هم ختم نشد و یك ماه قبل، معصومه ابتكار، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست از افزایش پنج برابری مجازات جرایم مرتبط با شكار غیرمجاز در كشور خبر داد. یوزپلنگ ایرانی تبدیل به نماد انقراض در كشور ما شده و اقدامات ملی و بین‌المللی برای نجات آن شدت گرفته‌ است. یوزپلنگ آسیایی در رده گونه‌های جانوری شدید در معرض انقراض است كه از 100 قلاده باقیمانده آن 70 قلاده آن در ایران هستند و در معرض انواع و اقسام خطرها قرار دارند.

 شاید فرهنگ‌سازی و نظارت‌های مختلف تا حدودی وضعیت یوزپلنگ را بهبود بخشیدند، اما گونه‌های دیگر در كشور ما حال خوبی ندارند. كشف 12 لاشه پلنگ در شش ماه اول سال 94 كه با دخالت عامل انسانی كشته شده بودند نگرانی‌ها را در این زمینه افزایش داد. پلنگ در همه جای ایران وجود دارد و شكار خودش و طعمه‌هایش مشكلات بسیاری را برای این گونه ایجاد كرده است، شكار پلنگ كار را به جایی رساند كه در كمتر از چهار ماه جریمه شكار پلنگ دوباره افزایش یافت. یك ماه قبل، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: «تصمیم 20 برابر شدن جریمه شكار پلنگ ایرانی در شورای عالی محیط‌زیست كشور تصویب شده است».

ادامه‌دار بودن مساله شكار در كشور را از خلال گفته‌های مسئولان مختلف می‌توان دریافت. یك ماه قبل، فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست با اشاره به افزایش ۱۰ درصدی متخلفان دستگیر شده در شش ماهه نخست

سال ۹۴ نسبت به همین مدت در سال ۹۳، از كاهش ۱۱ درصدی پرونده‌های قضائی تخلفات زیست محیطی در این مدت خبر داد. حمیدرضا خیلدار با اشاره به اینكه در شش ماهه اول سال 94 نسبت به همین مدت در سال 93، صید غیرمجاز آبزیان 130 درصد رشد داشته‌ است، گفت: «در این بازه زمانی در شكار غیرمجاز پرندگان 42 درصد كاهش و در شكار غیرمجاز پستانداران 55 درصد افزایش داشته‌ایم».

جریمه‌ها راه به جایی نبرد

افزایش شكارها در شش ماهه اول امسال در شرایطی روی می‌دهند كه انتظار می‌رفت با افزایش جریمه‌های شكار در این بازه زمانی شاهد كاهش شكار باشیم. بی‌اعتنایی به این جریمه‌ها و اثرگذار نبودن آنها بیش از هر جایی در استان مازندران و به ویژه شهر فریدونكنار قابل مشاهده است؛ جایی كه به «بهشت شكارچیان» معروف است. شكار و صید غیرمجاز در آن تعطیل‌بردار نیست و هر چهار فصل آن برای شكارچیان متخلف «فصل شكار» به شمار می‌رود. براساس آمارهای رسمی در استان مازندران حدود 20 هزار شكارچی دارای اسلحه، مجوز فعالیت دارند كه برآورد می‌شود سالانه حدود 300 هزار قطعه پرنده توسط آنان و شكارچیان غیرمجاز شكار شود. سرد شدن هوای نیمكره شمالی كشور، پرندگان مهاجر را به قصد یافتن غذا به عرض‌های جنوبی و سرزمین‌های معتدل می‌كشاند.

 بر همین اساس، تالاب‌های ایران مامن و پناهگاه موقت و دائم برای بسیاری از پرندگان مهاجر بوده و در این میان شهرستان فریدونكنار در استان مازندران به دلیل شرایط خاص اقلیمی و منابع غذایی فراوان، منطقه‌ای ویژه و منحصر به فرد برای زمستان‌گذرانی پرندگان به شمار می‌رود، اما ما ایرانی‌ها چندان هم مهمان‌نواز نیستیم و معمولا تعداد بسیاری از این پرندگان كه گونه‌های نادری به شمار می‌آیند در كشور ما قلع و قمع می‌شوند و حتی كار به جایی رسیده است كه بعضی از كشورهای اروپایی تمهیداتی اندیشیده‌اند تا پرندگانشان به ایران مهاجرت نكنند.

حافظان بی‌حفاظ

افزایش جریمه‌ها زمانی كه محیط بان كافی برای حراست از محیط زیست كشور ما وجود ندارد و آن تعداد محیط‌بان اندكی هم كه در كشور ما وجود دارند با مشكلات بزرگی در انجام وظیفه مواجه هستند، راه به جایی نخواهد برد. كمبود محیط‌بان ساده‌ترین مشكلی است كه در این زمینه وجود دارد، كافی نبودن تعداد محیط‌بانان مشكلات دیگری را برای آنها به وجود می‌آورد كه یكی از این مشكلات كاسته شدن از وظیفه نظارتی آنهاست. برای حفاظت از محیط‌های چندین‌هزار هكتاری در نقاط مختلف كشور ما كه گونه‌های مختلفی از جانوارن كمیاب در آنها زندگی می‌كنند، تنها چند محیط‌بان وجود دارد و همین باعث می‌شود كه آنها نتوانند از نقاط مختلف حراست كافی داشته باشند و بنابراین شكارچیان ماهر از دست‌شان می‌گریزند. اما این تنها بخشی از ماجراست، نداشتن امنیت یكی دیگر از مشكلات مهمی است كه محیط‌بانان كشور با آن دست و پنجه نرم می‌كنند.

در حقیقت هر ساله تعداد زیادی از این محیط‌بانان در اثر درگیری با شكارچیان مصدوم یا كشته می‌شوند. با توجه به اینكه گرفتن مجوز شكار در كشور ما و تمدید آن كار چندان سختی نیست، زمانی كه یك شكارچی در دام محیط‌بان می‌افتد احتمال اینكه به محیط‌بان صدمه بزند زیاد است. از سوی دیگر زمانی هم كه درگیری رخ می‌دهد و محیط‌بانان برای حفاظت از جان خود یا محیط زیست مجبور به شلیك می‌شوند، قوانین حمایتی لازم از آنها وجود ندارد و همین از انگیزه آنها برای برخورد با شكارچیان می‌كاهد. به همین دلیل اگر در كشور ما درد محیط زیست درك می‌شود باید قوانین صید و شكار مورد بازنگری قرار گیرند و قوانینی به تصویب برسند كه بتوانند از حافظان محیط زیست حمایت كنند تا آنها را در انجام وظیفه‌شان توانا كنند، در غیر این صورت همان‌گونه كه تجربه نشان داده است افزایش جریمه به تنهایی راه به جایی نخواهد برد.