از نمایش بن‌بست‌ها تا آثار فرمالیستی بدون مفهوم و پوچ‌گرا+تصاویر

خبرگزاری فارس ـ گروه هنرهای تجسمی: فرم و فرمالیسم چیست؟ فرمالیسم اصطلاحی عام در تاریخ هنر و نقد هنری است. این نظریه در اروپا و مبتنی بر هنر مدرن شکل گرفت. اگر از برداشت‏‌های سطحیِ از این اصطلاح بگذریم، فرمالیسم آموزه‏‌ خاصی بود که به طور همزمان در دو نقطه از اروپا بروز پیدا کرد، یکی در روسیه که به ادبیات می‏‌پرداخت و دیگری در انگلستان که سبقه نقاشی داشت.

اما در حکایت جشنواره تجسمی فجر، بحث اصلی حتی به نگاه فرمالیستی که به تعریف آن در ابتدای سخن اشاره شد، هم نمی‌رسیم. چرا که معتقدیم نگاه به بحث فرمالیسم نیز با یک منطق مشخص و از پیش تعیین شده می‌تواند مؤثر باشد.

مشهور است که نقاشی اروپا از نیمه قرن نوزدهم، واقع ‏نمایی (به مفهوم عام) را وانهاد و به فرم‏گرایی (به مفهوم عام) روی آورد. حال این سؤال پیش می‏‌آید که نظریه‏‌ای که حتی در تحلیل هنر ما قبل مدرن اروپا نیز نامشخص است، چگونه می‏‌تواند به بحث درباره مفاهیمی بپردازد که در مقطعی خاص (پیروزی انقلاب)، اساساً نظریه‏‌ای بر مبنای صورت و قالب ارائه کند؟ یعنی حتی اگر به دنبال مدرنیته با توسل به فرمالیسم باشیم، به جواب مشخصی در این باره نمی‌رسیم.
به نظر می‌رسد در برپایی جشنواره تجسمی فجر سیاست‌ها مشخص نیست، عملاً تکلیف روشن نیست. چارچوب‌ها تعریف نشده‌اند. در انتخاب کارها، روش به کار گرفته شده بیش از حد آزاد است و این اتفاق جالبی در این حوزه از هنر نیست.

اگر نگاهی دغدغه‌مند به آثار این دوره از جشنواره فجر داشته باشیم، نگاه اسلامی و حتی نگاه بومی و ایرانی بسیار کمرنگ است. به نظر می‌رسد جشنواره فجر متناسب با عنوانش باید ارتباطی با مفاهیم ارزشی این نظام و انقلاب داشته باشد و دارای هویتی مشخص باشد.

در این دوره از جشنواره تجسمی فجر شاهد یک اتفاق کاملا پراکنده هستیم، بررسی این موضوع نیاز به بحث و تحلیل دارد که با ارائه طرح‌های این دوره به تدریج این مبحث را مورد کنکاش قرار خواهیم داد.

 

در این اثر، بن بست در پس و پیش دیده می‌شود؛ اثری که نه تنها در شکل و قالب به نتیجه نرسیده است، بلکه در موضوع نیز نگاهی کاملا ناامیدانه در معنا به ذهن مخاطب متبادر می‌کند.

 

این اثر کاری فرمالیستی بوده که در شیوه اجرا موفق است اما حاوی نکته‌ای مشخص در بیان موضوع نیست.

 

این اثر نیز فاقد پیام مشخص است و چنانچه اشاره شد حتی نسبتی با فرهنگ این مرز و بوم هم ندارد. استفاده از نوشتار لاتین در این کار چه تعریفی به دنبال دارد؟

اثر فوق، مربوط به «محمد ربیعی» است؛ در شرح این اثر آمده است: «خطوطی مورب و قرمز خشن از سر تا سر قاب به یک هدف به شکل نقطه نستعلیق به رنگ سبز هجوم آورده‌؛ این اثر مظلومیت هدف را نشان می‌دهد».

تکنیک نقطه قوت این اثر است اما همانند بسیاری از طرح‌های ارائه شده در جشنواره تجسمی فجر فاقد بیان مفهومی مشخص است و مخاطب بدون مراجعه به شرح اثر نمی‌تواند تشخیص دهد این اثر چه مفهومی به دنبال دارد.

 

 اثری دیگر که در نمایشگاه هنرهای تجسمی فجر مشاهده می‌شود، مربوط به «قباد شیوا» است؛ این اثر کفش‌های زنانه را نشان می‌دهد که در بخش کف داخلی و خارجی این اثر، پرتره‌ای از یک زن دیده می‌شود و به ظاهر خونی که روی آینه پخش شده است؛ این اثر هم مفهوم خاصی را دنبال نمی‌کند و مخاطب را سرگشته می‌کند.

این هم اثری از «حامد بزاز زادگان» که وی در این اثر تدبیری برای نمایش هیچ را به جشنواره فجر ارسال کرده است؛ به جز کاربرد فرم خلاقانه در این اثر، چه مفهومی به جز مکتب پوچ‌گرایی را می‌تواند به همراه داشته باشد؟! هیچی که در امتداد کارهای هنری پرویز تناولی است.

انتهای پیام/ن

http://fna.ir/ASD49F

ویدیو مرتبط :
آهنگ بن بست(آلبوم جدید بن بست: اسفند92-فوریه2014)