همه‌چیز درباره سریال «معمای شاه»

مشرق/ پخش سریال تلویزیونی «معمای شاه» جدیدترین محصول سیمای جمهوری اسلامی ایران با موضوع «تاریخ معاصر» از روز گذشته درشبکه یک سیما آغازشد. این سریال تلویزیونی در 80 قسمت شصت‌دقیقه‌ای به کارگردانی «محمدرضا ورزی» و تهیه‌کنندگی «علی لدنی» تولیدشده است. مراحل تحقیق و پژوهش این سریال تاریخی از اواخر سال 1389 زیر نظر «دکتر موسی حقانی» به‌عنوان مشاور پژوهشی و تاریخی آغاز گردید. سریال از دی‌ماه 1391 مقابل دوربین «فرشاد خالقی» رفته و تصویربرداری آن همچنان ادامه دارد. کاخ سعد آباد،کاخ نیاوران، دکورهای اختصاصی ساخته‌شده در شهرک غزالی،کاخ‌موزه گلستان،موزه عبرت، بناهای تاریخی شهر تهران و... برخی از لوکیشن های این سریال است. معمای شاه با همراهی بیش از 560 نفر از عوامل سینما، تئاتر و تلویزیون در مسئولیت‌های پشت‌صحنه تولیدشده و 80 بازیگر اصلی در کنار 520 بازیگر نقش فرعی تاکنون در آن حضورداشته‌اند که با توجه به ادامه تصویربرداری سریال، در مراحل بعدی هنرمندان بیشتری به این ترکیب اضافه خواهند شد.
وقایع و رویدادهای این سریال در فاصله سال‌های 1317 تا 1357 رخ می‌دهد. سریال با ازدواج محمدرضا پهلوی و فوزیه و بازگشت آن‌ها به ایران آغاز و با مرگ محمدرضا در قاهره به پایان می‌رسد. در این مقطع زمانی چهل ساله رویدادهای مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران نیز به تصویر کشیده می‌شود.
در این سریال تلویزیونی «حسین نورعلی» در نقش جوانی محمدرضاشاه و «امیرمهدی کیا» در نقش میان‌سالی این شخصیت حضور یافته است. بازیگران مختلفی در نقش شخصیت‌های تاریخی در این سریال مقابل دوربین رفته‌اند که به کمک گریم خلاقانه «شهرام خلج» طراح چهره‌پردازی، به تصاویر تاریخی نزدیک شده و در دکورهای طراحی شده توسط «داریوش پیرو» و لباس های طراحی شده «مارال جیرانی» هنرنمایی کرده اند.
1. تاکنون سریال های مختلفی درباره تاریخ پهلوی اول و دوم ساخته شده است. در اغلب این آثار، مقاطعی از این تاریخ انتخاب و به صورت خلاصه به این دوره پرداخته شده است. در هیچ سریالی مانند معمای شاه به صورت مبسوط به این دوره پرداخته نشده است.
2. فهرستی طولانی از شخصیت های سیاسی در این سریال حضور دارند. برخی شخصیت های فرهنگی همچون: دکتر علی شریعتی،جلال آل احمد،حبیب ثابت پاسال صاحب اولین شبکه تلویزیونی،مهرداد پهلبد وزیر فرهنگ و هنر، رضا قطبی رییس رادیو و تلویزیون ایران،حسین گل گلاب سراینده شعر ای ایران ای مرز پُرگهر،داریوش رفیعی،روح الله خالقی و... از آن جمله اند.
3. سریال معمای شاه رویدادهای اواخر دوره پهلوی اول تا پایان پهلوی دوم در فاصله سال های از 1317 تا 1357 را بررسی و تحلیل می کند. برای روایت سریال، رویدادهایی انتخاب شده که مورد وثوق جامعه، محققان،استاتید دانشگاه و مورخان بوده است. چنین روشی کمتر مورد توجه سازندگان سریال های تاریخی این دوره بوده است.
4. اشغال ایران توسط متفقین،قیام 30 تیر ، ملی شدن صنعت نفت، کودتای 28 مرداد،قیام پانزده خرداد 42،کاپیتولاسیون،واقعه هفده شهریو یا جمعه سیاه،دوران تبعید امام در نجف،حضور لهستانی ها در ایران در جنگ جهانی دوم،وقایع آذربایجان و فرقه پیشه وری، حضور نیروهای بیگانه در کشور،ترور هژیر، ترور رزم آرا،ماجراهای مربوط به کنسرسیوم نفت و... برخی از رخدادهای این سریال است.
5. در سریال معمای شاه در کنار روایت زندگی محمد رضا پهلوی و دیگر درباریان، زندگی خانواده «دکتر وزیری» نیز روایت می شود. دکتر وزیری که نقش او توسط سعید نیکپور ایفاء می شود، وجود خارجی ندارد و صرفا بار دراماتیکی داستان را به عهده دارد. پسر او محمود معادل محمد رضا پهلوی است که در داستان طراحی شده و درست هم سن او در همان جایی که او درس خوانده درس خوانده است. از نگاه محمود و جاممعه را مشاهده و با رویدادهای اجتماعی همراه می شویم.
6. سریال تلاش خواهد کرد مخاطبان را با علمکرد پهلوی دوم آشنا کند و از همین حیث بخش عمده ای از سریال ـ به دوره پهلوی اول اختصاص دارد. البته در پنج قسمت ابتدایی، هم محمد رضا و هم رضا شاه در داستان حضور دارند. این پنج قسمت روایت سه سال حکومت رضاشاه از نگاه محمد رضا است.
7. این سریال تلاش کرده تا از جذابیت های بصری برای جذب مخاطبان بهره بگیرد. انتخاب بازیگران نزدیک به شخصیت ها، همچنین گریم های شبیه سازی شده، پرداختن به جنبه های داستانی و از همه مهم تر روایت قصه ای پُرفراز و نشیب برخی از جنبه های این فعالیت است.
8. برخلاف برخی سریال های تاریخی که مخاطب میان خود و شخصیت تاریخی فاصله قائل است، در این سریال حداکثر واقع گرایی لحاظ و تلاش شده کار به گونه ای پیش برود که مخاطب شخصیت تاریخی را مقابل دوربین احساس کند و تصور نکند یک بازیگر نقش آن شخصیت را ایفاء می کند.
9. توجه جدی به «مستندات تاریخی» مهم ترین ویژگی سریال معمای شاه است. بر همین اساس در مراحل مختلف از حضور محققان و پژوهشگران بهره گرفته شده است. در مرحله پیش از نگارش فیلم نامه گروهی پنج نفره مسوولیت پژوهش و تحقیق تاریخی را به عهده داشتند. دکتر موسی حقانی به عنوان «مشاور پژوهشی و تاریخی» در طول نگارش فیلم نامه و ساخت اثر معمای شاه را همراهی کرده است. همچنین در مراحل مختلف ساخت از حضور «خسرو معتضد» به عنوان کارشناس تاریخی و نیز «محمدرضا کائینی» بهره گرفته شده است.
10. سازندگان سریال در مقاطع مختلف تولید و در گروه های گوناگون همچون: صحنه و لباس نیز به صورت مستقل کار پژوهشی و تحقیقی انجام داده اند و حتی این کار همزمان با تولید نیز ادامه داشته است.
11. رویدادها و اتفاقاتی که در سریال معمای شاه مورد استفاده قرار گرفته، از چند وجه متفاوت مورد بررسی تاریخی قرار گرفته اند و اگر اصالت رویدادی در چند منبع مورد توجه واقع شده، از آن بهره گرفته شده و در غیر این صورت کنار گذاشته شده است.
12. در سریال معمای شاه تواتر ماه، سال و روز در فاصله مقطع تاریخی 1317 تا 1357 مورد توجه واقع شده است و حتی درخصوص برخی رویدادها مانند «کودتای 28 مرداد»، اتفاق ها به صورت ساعت به ساعت روایت شده است و مشخص است که هر سکانس از لحاظ تاریخی در چه ساعتی رخ می دهد.
13. برای راحت شدن ارتباط مخاطب با سریال و درک بهتر رویدادهای تاریخی، زمان و مقطع وقوع حوادث از طریق یک ماشین تایپ قدیمی به اطلاع مخاطب رسانده می شود.
14. «طراحی جلوه های رزمی» موضوعی است که پیش از این صرفا در چند سریال تاریخ اسلام همچون «مختارنامه» رخ داده اما در «معمای شاه» با بهره گیری از این امکان، صحنه های درگیری خیابانی همچون: وقایع 28 مرداد، 30 تیر و حمله به خانه قوام و...، بر اساس دکوپاژ کارگردان طراحی شده تا باور پذیری آن افزایش یابد.
15. لوکیش اغلب سریال های تاریخ معاصر منطقه «لاله زار» بوده است که به طور مفرط در سریال های تاریخ معاصر استفاده شده است. البته در سریال سرزمین کهن، دکور «میدان بهارستان» نیز ساخته شد اما پخش سریال به سرانجام نرسید. حالا در معمای شاه برای اولین بار دکور «خیابان منیریه»،«میدان ژاله»،«خیابان انقلاب» و «پامنار» در این سریال ساخته شده تا برای روایت داستانی تاریخی، فضایی جدید پیش چشم مخاطب فراهم نماید. این دکور از زوایای مختلفی در سریال به نمایش درمی آید و به دلیل توجه به پس زمینه ها، فضای جذابی را ایجاد می کند.
16. هدف این سریال مرور دوباره تاریخ پهلوی پس از گذشت 37 سال از پایان آن است. این سریال قرار است به پرسش های متعدد نسل جوان درباره این دوره پاسخ دهد.
17. این خانواده ساکن منیریه هستند و از طریق روایت زندگی آنها، زندگی اجتماعی و سیاسی مردم ایران در این مقطع تاریخی بررسی و تحلیل می شود. برخی تجهیزات مورد نیاز این سریال همچون: تانک ها و اتومبیل های نظامی پس از سال ها برای اولین بار از موزه های ارتش بیرون آمده است.
18. در ساخت این سریال بر مشترکات تاریخی تاکید شده است و از مطالبی استفاده شده که همگان درخصوص ان اتفاق نظر داشته اند. کتاب های منتشر شده در داخل و خارج ایران،اسناد موجود در کتابخانه ها فضای مجازی،مصاحبه های شفاهی،مطالب منتشر نشده و... برخی از این موارد است.
19. سریال معمای شاه قصد داشت با انتخاب بازیگران زن لبنانی برای نقش های شخصیت های غیر انقلابی، امکانی برای باورپذیری ایجاد کند. گروه سازنده در مراحل ابتدایی پیش تولید به کشور لبنان سفر کرده و حتی برخی بازیگران زن این کشور را نیز انتخاب کردند اما پیش از آغاز تصویربرداری سریال در دی ماه سال 1391، به دلیل افزایش شدید قیمت دلار، تمام محاسبات مالی اولیه به هم ریخت و عملا این مسئله از دستور کار خارج شد.
20. معمای شاه اولین حضور «نرگس محمدی» در اثری تاریخی است. این بازیگر که با ایفای نقش در سریال ستایش مورد توجه مخاطبان سیما قرار گرفت، در معمای شاه نقش دختری به نا «گلنار» را ایفاء می کند که با ورود به جمع خانواده ای اصیل و ثروتمند، رویدادهایی را رقم می زند.
21. در طول ساخت سریال، برخی بازیگران درگذشتند که البته نقش آنها در سریال کامل اجرا شد. فوت آنها نه در معمای شاه بلکه در جایی دیگر رخ داد. خسرو فرخزادی،ابراهیم بحرالعلومی و مصطفی عبداللهی اسامی این افراد است.
22. معمای شاه تلاش کرده از حیث انطباق با تاریخ، اثری کاملا موثق باشد. جنبه های تطبیقی این اثر با تاریخ صد درصد رعایت شده و این اثر را به اجماعی از نظرات و منابع مختلف تبدیل کرده است.
23. توجه به پس زمینه اجتماعی و فرهنگی رویدادهای حدفاصل 1317 تا 1357 بخش مهمی از سریال معمای شاه را به خود اختصاص می دهد. بررسی تحولات خیابان منیریه و تبدیل آن به بورس فروش لوازم ورزشی یکی از این رویدادها است و سایر آنها را در طول سریال خواهید دید.
24. معمای شاه حضوری فعال در فضای مجازی دارد و از طریق سایت رسمی به نشانی «www.moamaeshah.ir» از دو سال قبل همزمان با تصویربرداری با مخاطبان خود در تعامل است. این سریال در اینستاگرام بانام moamaeshahoddical، در فیس‌بوک با نشانی www.facebook.com/moamaeshah، در توییتر با حساب کاربری @moamaeshah و در تله گرام با کانال رسمی به نشانی telegram.me/moamaeshah فعال است و محتوای موردنیاز رسانه‌ها و مخاطبان را ارائه می‌دهد.
25. معمای شاه اولین سریالی است که در سطح گسترده و به طور مستقیم با شخصیت های تاریخی در ارتباط است و در کنار روایت ماجراهای دربار، قصه ای پرافت و خیز را هم روایت کرده و ضمنا اثری مناسبتی نیست. در اغلب سریال های تاریخی گذشته، این شخصیت های تاریخی حضوری کوتاه و محدود داشته اند. در اغلب موارد در سریال های تاریخی، یا به این شخصیت ها به صورت محدود پرداخته شده یا فقط قصه روایت شده و شخصیت های تاریخی جایگاهی نداشته اند.
26. اگر حوصله نکرده اید کتاب های تاریخی بخوانید، تماشای این سریال برای شما مفید خواهد بود.
27. معمای شاه ناگفته هایی از کوچه پس کوچه های دوران پهلوی دوم را روایت می کند.
28. سه ازدواج محمد رضا شاه در این سریال به تصویر کشیده شده است.
29. نگاه سیاسی محمد رضا شاه، وابستگی وی به دولت های خارجی برخی از رویدادهای این سریال است.
30. ساخت سریال معمای شاه در مدت زمان کوتاه تری نسبت به سریال های تاریخی انجام شده است. تصویربرداری این سریال از دی ماه سال 1391 آغاز و پس از گذشت کمتر از سه سال از آغاز تصویربرداری، پخش آن همزمان با ساخت فازهای دیگر آغاز شد. این سریال در 80 قسمت تولید شده است.
31. محاکمه،کیف انگلیسی،روزگار قریب،مدار صفر درجه، در چشم باد و کلاه پهلوی آثار موضوعی سال های اخیر با موضوع تاریخ پهلوی بوده است. به نظر می رسد معمای شاه به جهت کامل بودن آن برای سال های طولانی آخرین سریالی است که در این زمینه ساخته می شود.
32. سریال معمای شاه صاحب بیش از هفت هزار متر مربع بنای ماندگار است. بنای ماندگار برخلاف دکور، با باران و گرما از بین نمی رود و می توان برای سریال های دیگر نیز از آن استفاده کرد. خیابان انقلاب (پهلوی سابق)، خیابان ولی عصر و میدان منیریه،میدان ژاله،،خانه دکتر وزیری و خیابان منتهی به آن،خانه امام خمینی (ره) در نجف،دهکده نوفل لوشاتو برخی از این بناها هستند.

با کانال تلگرامی آخرین خبر همراه شوید