سوادآموزی ضرورت جامعه ای پویا

امیرکبیر با تشکیل مدرسه دارالفنون، آموزش سواد را از شکل سنتی به صورت عمومی درآورد. پیش از آن آموزش در مکتب خانه ها و تنها برای گروه خاصی از افراد جامعه صورت می گرفت که با این اقدام، همگان توانستند از سودآموزی بهره مند شوند.اما یادگیری خواندن و نوشتن برای بزرگسالان با برپایی رسمی نخستین سازمان سواد آموزی با نام اکابر در 1315 خورشیدی آغاز و بدین شکل به افراد بی سواد آموزش داده شد.سپاه دانش در این راستا از 1341 خورشیدی با هدف توسعه و آبادانی کشور شکل گرفت. پس از آن کمیته بین المللی پیکار جهانی با بی سوادی به فعالیت پرداخت که موفقیت چندانی را به همراه نداشت.پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در 22 بهمن 1357 خورشیدی، امام خمینی(ره) به منظور رشد و توسعه روز افزون کشور، فرمان تشکیل نهضت سواد آموزی را در هفتم دی 1358 خورشیدی صادر کردند و برای تقویت برنامه های سوادآموزی، حجت الاسلام محسن قرائتی را به عنوان نماینده خویش در این سازمان برگزیدند.اساسنامه سازمان نهضت سواد آموزی با هدف تقویت و توسعه برنامه های مبارزه با بی سوادی در 1363 خورشیدی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در آن وظیفه اصلی این سازمان، آموزش خواندن و نوشتن به بزرگسالان و آموختن حساب با استفاده از ابزارهای هنری و تشویق بی سوادان و کم سوادان به امر یادگیری عنوان شد.برنامه های مختلفی از هنگام شکل گیری نهضت سواد آموزی برای کاهش جمعیت بی سواد کشور انجام شده است که از آن جمله می توان به طرح «بسیج سواد آموزی» اشاره کرد؛ در این برنامه بسیاری از افراد باسواد به صورت بسیج عمومی با حضور در منطقه های مختلف کشور به امر آموزش هموطنان خویش پرداختند.سازمان نهضت سواد آموزی به دلیل رشد نرخ با سوادی از 1390 خورشیدی به وزارت آموزش و پرورش پیوست و اکنون فعالیت های خود را به عنوان یکی از معاونت های این وزارتخانه ادامه می دهد.**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به بهانه سالروز تشکیل نهضت سواد آموزی به فرمان امام خمینی(ره) به گفت و گو با «آیت جعفری» معاون سوادآموزی آموزش و پرورش شهر تهران پرداخت.آیت جعفری با اشاره به اهمیت آموزش های پایه، گفت: اکنون پرداختن به آموزش پایه یکی از عنصرهایی است که می تواند در حوزه توانمندی های انسان مورد توجه قرار گیرد و برای حرکت در مسیر توسعه، گذر از مسیر آموزش پایه، ضروری به نظر می رسد. هر چه افراد یک جامعه در برابر انواع آموزش ها از جمله آموزش های پایه قرار بگیرند و در راه ارتقای یادگیری آنها حرکت شود؛ کشور در مسیر توسعه پیش خواهد رفت.وی درباره شکل گیری سازمان نهضت سواد آموزی، تصریح کرد: دوراندیشی امام خمینی(ره) نسبت به اهمیت سواد آموزی سبب شد کمتر از یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سازمان نهضت سوادآموزی با فرمان ایشان تشکیل شود و بخش بزرگی از مردم کشور مورد آموزش های این سازمان قرار گیرند. یکی از منطقه هایی که در حوزه توسعه نهضت سوادآموزی تلاش کرد؛ شهر تهران بود.معاون سوادآموزی آموزش و پرورش شهر تهران، اظهار داشت: این آمار نشان می دهد که در این سال ها پیشرفت های قابل توجهی در زمینه سواد آموزی صورت گرفته است و می توان ادعا کرد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، قدرمطلق بی سوادی در کشور شکسته شده است. این پیشرفت ها سبب شد تا نهاد نهضت سواد آموزی پنج مدال افتخار را به وسیله مجمع های مختلف بین المللی در این زمینه، کسب کند.وی در ادامه عنوان کرد: بسیاری از افراد بی سواد کشور توانسته اند با بهره گیری از آموزش های نهضت سواد آموزی نه تنها خواندن و نوشتن بیاموزند بلکه به مدارج بالای علمی دست یابند و در نهادهای دولتی و در سطح دانشگاه به مردم کشور خدمت کنند.آیت جعفری با اشاره به برخی از فعالیت های سواد آموزی، گفت: اینک آموزش سواد در کشور به صورت کامل رایگان است و دولت نیز وسائل لازم آموزشی را به صورت رایگان در اختیار افراد جامعه قرار می دهد تا از جمعیت بی سواد کشور بکاهد و جامعه را به سمت پیشرفت روزافزون سوق دهد. به دلیل وجود مشکل برای برخی افراد به منظور حضور در کلاس های نهضت سواد آموزی، صدا و سیما در روزهای خاصی از هفته در شبکه آموزش و پنج سیما به ارائه برنامه های نهضت سوادآموزی و آموزش رسانه ای بی سوادان اقدام می کند که این امر خود کمک بزرگی برای کاهش بی سوادی جامعه به شمار می آید.او در ادامه افزود: بنابراین سازمان نهضت سواد آموزی در تلاش است تا از راه های مختلف اهرم های لازم را برای افزایش انگیزه این افراد به منظور آموزش سواد ایجاد و با ارائه آموزش به روش های مختلف آنان را به امر یادگیری تشویق کند.وی درباره طرح های دولت یازدهم برای افزایش سواد آموزی یادآور شد: در تمام دولت ها به ویژه در دولت تدبیر و امید برنامه های متفاوتی برای افزایش انگیزه یادگیری در میان سوادآموزان انجام شده است؛ از آن جمله می توان به طرح دولت در ارائه 20درصد از سرانه آموزشی به عنوان پاداش به افرادی که سواد می آموزند، اشاره کرد. امری که در بیش از سه دهه پس از انقلاب اسلامی تا کنون رخ نداده بود.معاون سوادآموزی آموزش و پرورش شهر تهران، تصریح کرد: سازمان نهضت سواد آموزی توانسته است با کمک دولت به یاری افرادی بشتابد که به صورت خود محور به امر آموزش همت می گمارند و به وسیله اعضای خانواده خویش مورد آموزش قرار می گیرند. در این طرح انگیزشی که از سال جاری آغاز شده است، سرانه آموزش این دسته از افراد به خانواده آنها پرداخت می شود. این گونه افراد می توانند پس از احراز سطح مطلق بی سوادی و ثبت در سامانه هوشمند سوادآموزی نسبت به بهره مندی از این طرح اقدام کنند. رسانه ها می توانند این طرح های تشویقی را به اطلاع افراد بی سواد برسانند تا از این راه شاهد حضور بیشتر افراد بی سواد و کم سواد در کلاس های آموزشی باشیم.وی با اشاره به ظرفیت های شهر تهران برای آموزش سواد، بیان داشت: در تمام منطقه های این کلانشهر از نظر اعتبار و فضای آموزشی مناسب، آمادگی کامل برای پذیرش و آموزش این افراد وجود دارد. تنها مشکل این نهاد مشارکت دستگاه ها و نهادهای مختلف در این امر است که انتظار می رود به منظور توسعه هر چه بیشتر کشور، همکاری های لازم انجام شود.آیت جعفری گفت: با تمام تلاش های صورت گرفته مهمترین و موثرترین مانع برای آموزش بی سوادان شهر تهران، نبود انگیزه کافی در میان آنان برای یادگیری عنوان شده که در این راستا سازمان نهضت سواد آموزی، آموزش اولیای دانش آموزان بی سواد را به عنوان سیاست تازه خود برگزیده است و برپایه آن از این افراد دعوت شد تا در دوره های آموزشی حضور یابند.وی در ادامه اظهار داشت: تا کنون 30 درصد اولیای بی سواد برای شرکت در این کلاس ها اعلام آمادگی کرده اند و آموزش به آنان آغاز شده است. بسیاری از این افراد با وجود شرایط فراهم شده همچنان برای شرکت در کلاس های نهضت سوادآموزی مقاومت می کنند و مشکلات معیشتی، اقتصادی و اجتماعی را از دلیل های شرکت نکردن خود در این دوره ها عنوان می کنند.معاون سوادآموزی آموزش و پرورش شهر تهران درباره جامعه هدف نهضت سواد آموزی، عنوان کرد: برپایه مصوبه 595 شورای عالی آموزش افراد 10 تا 49 ساله، مخاطبان آموزش های نهضت سوادآموزی هستند، اما افرادی که بیش از 50 سال سن دارند، نیز می توانند از خدمات ارائه شده این سازمان استفاده کنند و در کلاس های رسمی و جاری این نهاد حضور بهم رسانند، البته به دلیل این که جزو جامعه هدف نیستند، هیچ گونه مدرکی به این افراد تعلق نخواهد گرفت.وی در تعریفی از افراد بی سواد و کم سواد گفت: افراد بی سواد مطلق توانایی خواندن و نوشتن ندارند اما کم سواد به فردی گفته می شود که میزان سواد آنها به اندازه پایان دوره ابتدایی و یا پایه پنجم قدیم است. همچنین بر پایه تعریف نهضت سوادآموزی افرادی که آموزش های پایه سوم راهنمایی را فراگرفته باشند باسواد محسوب می شوند.آیت جعفری تصریح کرد: سازمان نهضت سواد آموزی، همواره نگران بازگشت افراد کم سواد به بی سوادی است، زیرا به دلیل در معرض مطالعه قرار نداشتن ممکن است میزان کم سواد خود را فراموش کنند، بنابراین این افراد باید مورد آموزش مستمر قرار گیرند تا یادگیری های آنها به فراموشی سپرده نشود. این نهاد برای جلوگیری از بازگشت به بی سوادی به تدوین کتاب های ساده ای با بیش از 500 عنوان در زمینه های مختلف اجتماعی، ایمنی، سیاسی و اعتقادی اقدام کرده است تا افراد یک سال پس از آموزش پایه سوم با مطالعه آنها، برای حفظ میزان یادگیری های خود بکوشند.وی عنوان کرد: آموزش کودکان بازمانده از تحصیل از دیگر برنامه های این سازمان برای کاهش بی سوادی است. این گروه، افرادی هستند که به دلیل های مختلف نتوانسته اند در پوشش رسمی در مدرسه های آموزش و پرورش در دوره ابتدایی قرار بگیرند که پس از 10 سالگی از نظر قانونی باید زیر نظارت نهضت سوادآموزی مورد آموزش قرار گیرند.معاون سوادآموزی آموزش و پرورش شهر تهران درباره عملکرد نهضت سوادآموزی از هنگام شکل گیری این نهاد یاد آور شد: بررسی های صورت گرفته در بررسی آمار میزان سواد آموزی پیش از انقلاب اسلامی و پس از آن نشان می دهد که این نهاد در آموزش سواد به گروه سنی هدف خود موفق عمل کرده است. این نهاد می کوشد تا افراد مقاوم نسبت به آموزش های نهضت سوادآموزی؛ افراد آموزش ناپذیر و کودکان بازمانده از تحصیل را با انجام طرح های روزآمد و مناسب به امر آموزش تشویق کند. امید است تمام افرادی که در زمینه آموزش به گروه های مختلف مسئولیت دارند، بتوانند نقش و وظیفه خود را با پیگیری و اجرای طرح های کارآمد به انجام برسانند تا از این پس جامعه شاهد تولید افراد بی سواد در کشور نباشد و در سال هایی نه چندان دور ، جشن باسوادی در کشور برگزار شود.*گروه اطلاع رسانی(مرضیه دهقانی)پژوهشم**9165**2002**9131