آبخیزداری به دنبال ساماندهی آبخیزنشین ها

معاون آبخیزداری استان مرکزی گفت: استفاده و بهره‌برداری از هرزآب‌های سطحی در دامنه‌ها و رودخانه‌ها، مقابله با خشکسالی، کاهش اثرات کم‌آبی و افزایش آبدهی منابع آبی(چشمه‌ها، قنوات و چاه‌ها)، جلوگیری از فرسایش خاک حاصلخیز اراضی، افزایش رطوبت خاک و تقویت پوشش‌گیاهی طبیعی همراه با حفظ و افزایش ارزش تفرجگاهی طبیعت و ایجاد، بهبود و تثبیت اشتغال در مناطق روستایی و آبخیزنشینی از اهداف کلی آبخیزداری است.

رحمت عظیمی معاون آبخیزداری اداره کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) - منطقه مرکزی - با اشاره به اینکه حفاظت آب در اکثر مواقع منجر به حفاظت خاک نیز می‌شود، افزود: اقدامات آبخیزداری چند منظوره است و علاوه بر حفاظت آب و خاک می‌تواند سبب تقویت پوشش گیاهی منطقه(جنگل ومرتع)، اشتغالزایی و افزایش درآمد بهره‌برداران محل و ایجاد زیرساخت‌های توسعه پایدار در حیطه منابع طبیعی و انسانی شود.

وی با اشاره به اثرات مثبت اجرای طرح‌های آبخیزداری در عرصه‌ها و دوره‌های مختلف اظهار کرد: از دهه هفتاد عواملی همچون مخاطب‌محوری، مشارکت‌پذیری و اصل قرار دادن خواست و معیشت مردم و بهره‌برداران و ذینفعان، سیستم اداری نهادینه‌شده فنی، جوان و عاری از بروکراسی دست و پا گیر ادارات و سازمان‌های سنتی و تاکید بر حرکت پائین به بالا و مشارکتی و تضعیف اقدامات شکلی و ظاهرسازی و توانمندسازی و همراهی‌ بهره‌برداران و ذینفعان منجر به موفقیت طرح‌های آبخیزداری شده است.

عظیمی با اشاره به دریافت طرح‌ها و اولویت‌ها بصورت موردی از مردم براساس درخواست و نیاز اعلام شده و متناسب با فرهنگ بومی و طبیعت و قابلیت محلی و تلفیق با علوم جدید، طراحی به کمک تکنیک‌های فنی و مهندسی و اجرای بدون واسطه‌گری و عدم تحمیل هزینه‌های گزاف و اجرا در زمان بسیار کم با کمک مردم و متقاضیان به عنوان عوامل موثر در اثربخشی عملیات‌های آبخیزداری، افزود: اجرای این طرح‌ها باعث شده است که از کلیه ظرفیت‌های بوجود آمده برای ارتباط با مردم، اعتمادسازی، توانمندسازی و ظرفیت‌سازی، واگذاری کارهای غیرحاکمیتی و اقتصادی برای نگهداری و بهره‌برداری مردم محلی و دیگر بهره‌برداران استفاده شود.

وی تصریح کرد: با توجه به شرایط خاص اقلیمی کشور، کم‌آبی، فرسایش، سیل و اثربخشی و بازدهی سریع پروژه‌ها به دلیل تناسب با نیازهای هر منطقه، به عنوان مثال در مناطقی که کار بیولوژیک و اصلاح و احیای منابع طبیعی قابل توسعه است و طبیعت بصورت بالقوه امکان توسعه دارد، اجرای پروژه‌ها به دست مردم محلی و با تسهیل‌گری کارشناسان آبخیزداری و تقویت بخش خصوصی مدنظر است.

به گفته وی، با این روش بخش حاکمیتی و دولتی بدون دلیل گسترده نشده و مدیریت مراحل بعدی توسط ذینفع، انگیزه لازم را برای تداوم و پایداری طرح فراهم می‌آورد.

معاون آبخیزداری استان مرکزی هدف اصلی آبخیزداری و آبخوان‌داری را اعمال مدیریت جامع، هماهنگ و یکپارچه بر کلیه آبخیزها برای بهره‌برداری مناسب و بهینه از منابع‌طبیعی، کشاورزی و انسانی با در نظر گرفتن اصول خاص عنوان کرد.

وی با اشاره به ایجاد حرکت به سمت توسعه پایدار با حفظ محیط‌زیست و عرصه‌های منابع‌طبیعی، حفاظت و تقویت ظرفیت‌های بالقوه تولیدات(آب و خاک وگیاه) در حوضه‌های آبخیز و افرایش بازده ملی سرمایه‌گذاری‌ها در بخش دولتی و خصوصی به عنوان اصول بهره‌برداری مناسب، اضافه کرد: حداکثر بهره‌برداری از منابع اقتصادی آبخیزها از طریق بهبود و توسعه شرایط اقتصادی و اجتماعی آبخیزنشینان، بکارگیری و مشارکت ساکنین حوضه‌ها در طرح‌های مورد نیاز و جلوگیری از مهاجرت بی‌رویه روستائیان، پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سیل بویژه در حوضه‌های شهری با همکاری دستگاه‌های مرتبط از دیگر اصول بهره‌داری صحیح از منابع‌طبیعی و انسانی است.

عظیمی افزود: هدف نهایی آبخیزداری در کشور اعمال مدیریت منابع و هماهنگی و یکپارچه‌سازی کلیه منابع یک آبخیز به نحوی است که ضمن بهره‌برداری متناسب و منطقی از منابع طبیعی، اراضی کشاورزی و سرمایه‌های انسانی این منابع برای نسل‌های آینده حفظ شود.

ویدیو مرتبط :
آبخیزداری یعنی چه؟