سیاه، سفید یا خاکستری، در انتظار 24 آذر

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- با انتشار گزارش مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی شمارش معکوس برای جلسه شورای حکام یا همان هیات امنای این نهاد در 24 آذر ماه آغاز شده تا با عبور از این مرحله شاهد عملیات اجرای «برجام» از سال جدید میلادی (‌‌نیمه دی ماه) باشیم.

گزارش «آمانو» البته معطوف به گذشته است و نگاه «برجام» به آینده و حتی اگر نقاط  سیاه این متن بیشتر بود باز هم مانعی جدی بر سر موضع مثبت شورای حکام نمی‌توانست باشد چرا که توافق ایران و گروه 1+5 نه درباره «گذشته» که نقشه راهی برای سال های پیش روست.

با این حال چون گزارش مدیر کل یک سند بین المللی به حساب می‌آید نقاط  سیاه، سفید و خاکستری آن به لحاظ حقوقی اهمیت دارد.

منتقدان اما تنها نقاط منفی آن را دیده اند و ازاین گزارش به مثابه «استخوانی لای زخم برجام» یاد می‌کنند و جالب این که وزارت خارجه و تیم هسته ای را به خاطر بندهایی که منفی می دانند سرزنش می کنند در حالی که تیم ایرانی هیچ دخالتی در تنظیم این گزارش نداشته تا مسوولیتی متوجه آن باشد.

هر چند که اگر «برجام» را نه «زخم» که «‌مرهم» بدانیم طبعا تعبیر «استخوان لای زخم» هم موضوعیت ندارد اما تاکید بر نقاط سیاه را می‌توان، جست‌و‌جوی کور سویی از امید برای اجرا نشدن برجام نزد دلواپسان داخلی دانست.

ستایندگان نیز طبعا بر نقاط مثبت و سفید انگشت می‌گذارند و با نگاه واقع‌بینانه می‌توان چشم به 24 آذر داشت تا شورای حکام پرونده پی. ام. دی یا ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران را مختومه کند و دیگر بهانه ای باقی نماند.

 نقاط سیاه و منفی از نظر ایران ادعای پنهان کاری در مقاطعی است هر چند که به عکس های ماهواره ای و نه گزارش های واقعی استناد می کند و در عین حال تصریح شده است که « به قطعیت نرسیدیم» و «  ایران در این زمینه ها به بازرسان توضیحاتی ارایه داده است».

اما درباره آنچه از زبان آقای عراقچی به عنوان نقاط  سفید معرفی شد 5 محور کاملا مشخص است و دستاورد ی مهم به حساب می آید و ادعاهای دلواپسان را به چالش می کشد:

اول این که تصریح شده است: در بخش نظامی چرخه سوخت وجود ندارد.دوم: چرخه سوخت اعلام نشده ای وجود ندارد.

سوم: ماده اورانیوم وارد نشده است. مهم ترین مصداقی که می توانستند برای «انحراف» ادعا کنند.

چهارم: شواهدی در دست نداریم که ایران آزمایش هسته ای انجام داده باشد.

پنجم هم این که به لپ تاپ کذایی استنادی نشده است.

حتی اگر آمانو در گزارش خود تصریح می کرد هر آنچه در گذشته ادعا کردیم نادرست بوده باز هم دلواپسان رضایت نمی دادند و تشکیک می کردند چون آرزوی آنان این است که این گزارش سبب شود برجام از خان (‌خوان) هفتم عبور نکند و دولت روحانی نتواند از این برگ برای بهبود اقتصادی و انتخابات مجلس بهره ببرد و شاید از این رو بر نقاط سیاه انگشت می گذارند و انتظار دارند دولت موضع شداد و غلاظی بگیرد.

این در حالی است که حتی در بخش هایی که منتقدان سیاه می دانند نیز اگر ادعایی مطرح شده سوای این که مربوط به «گذشته» است، به «مطالعه» و «تحقیق» اشاره شده و نه «ساخت» حال آن که مطابق ان. پی .تی یا معاهده منع تولید سلاح های کشتار جمعی آنچه انحراف، تلقی می شود «ساخت» است نه مطالعه یا تحقیق.

این نوشته قصد ندارد گزارش آمانو را نقد کند چرا که نکات و نقاط تخصصی‌یی در آن است که اظهار نظر مقامات مربوطه را می‌طلبد اما اساسا مگر انتظار داشتیم چه اتفاقی بیفتد که نیفتاده است؟

 نهایت این است که شورای حکام ادعاهای مربوط به گذشته را تکرار یا تصدیق و در عین حال تصریح می‌کند تاثیری بر توافق نهایی و برجام ندارد و پی. ام . دی را هم می‌بندند.

اصرار دلواپسان بر یافتن نقاط سیاه در حالی است که در داخل دیگران را به سیاه نمایی متهم می کنند و اگر اعتماد داشتند که پرونده این همه به طول نمی‌انجامید.

خوش‌بینانه‌ تر اما این است که  به جای تاکید بر گزارش آمانو منظر 24 آذر باشیم که گزارش شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی نقطه پایانی می‌تواند باشد بر ماجرای پردامنه و پرهزینه هسته‌ای تا برجام، وارد فاز اجرا و ژانویه به عید اقتصادی ایرانیان بدل شود.

البته همچنان کسانی و دلواپسانی در جست و جوی نقاط سیاه هستند و تعجبی هم ندارد چرا که به تعبیر شاعر: «ازهر چه جُستنی است نجویند غیر عیب».

 دنگ شیائو پینگ می‌گوید: «‌مهم نیست گربه سیاه باشد یا سفید. مهم این است که خوب، موش بگیرد».

در مورد این گزارش هم با قدری توسّع و تسامح می‌توان گفت به جای تاکید بر نقاط  سیاه و سفید یا علاوه بر آن بهتر آن است که به جلسه شورای حکام در 24 آذر بیندیشیم تا پرونده هسته ای بسته شود و برجام از روی کاغد به صحنه دیپلماسی و اقتصاد و معیشت بیاید.

این 10 روز نیز می‌گذرد. کما این که یک روز آن گذشت. چالش بر سر سیاه، سفید یا خاکستری بودن گزارش هم دراین روزها ادامه می‌یابد و 24 آذر به نقطه پایان می‌رسد. نقطه‌ای که گربه برجام، جایی برای موش دوانیدن ها باقی نمی‌گذارد...