پشت پرده سفر بازیگر ماهر دیپلماسی آمریکا به تهران

گروهی که مدتی پیش از این به ریاست الن گودمن، رئیس مؤسسه بین‌المللی تعلیم و تربیت به ایران آمد و با مسئولان چندین دانشگاه ایران دیدار داشت، احتمالا بزرگ‌ترین هیأت دانشگاهی آمریکاست که بعد از انقلاب اسلامی به ایران آمده است. سفر این هیأت تنها بخشی از واقعیاتی است که روز به روز بیشتر هویدا می‌شود، ولی عده زیادی به خصوص در میان مخالفان مذاکرات هسته‌ای تا حد زیادی از آن عقب مانده‌اند.‌به گزارش تابناک، سفر این هیأت آمریکایی در حالی در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفت که رسانه‌های غربی از این فرصت برای مرور روابط اکادمیک بین ایران و آمریکا در دوره پیش از انقلاب اسلامی استفاده کرده‌اند. به نوشته بی‌بی‌سی در حالی که ایران پیش از انقلاب، اصلی‌ترین کشور فرستنده دانشجو به ایالات متحده بوده است، اکنون در حالی که یازده هزار دانشجوی ایرانی در دانشگاه‌های آمریکا مشغول تحصیل هستند، تعداد دانشجویان چینی در آمریکا به ۲۷۰ هزار نفر رسیده است، حال آنکه تقریبا هیچ دانشجوی امریکایی در دانشگاه‌های ایران حضور ندارد.گودمن آمریکایی در حالی از شروع دیپلماسی دانشگاهی بین دو کشور خبر داده و احتمال سفر هیأتی ایرانی برای بازدید از دانشگاه‌های امریکا را مطرح کرد که نگاهی به مؤسسه‌ای که وی ریاست آن را بر عهده دارد، نشان می‌دهد ‌در زیر پوست روابط ایران و آمریکا چه روندهایی وجود دارد.گودمن عضو شورای روابط خارجی آمریکاست و مؤسسه بین‌المللی تعلیم و تربیت که وی ریاست آن را بر عهده دارد، مجری برنامه فولبرایت و نیز اعطای بورسیه گیلمن است که اصلی‌ترین برنامه‌های حوزه آموزش عالی مورد حمایت وزارت خارجه امریکا هستند.برنامه فولبرایت در دنیای خارج از ایران می‌تواند نماد یک برنامه با پرستیژ بالا در حوزه اعطای بورسیه و فرصت‌های علمی و آموزشی باشد که ضمن امکان ایجاد مبادلات علمی و فنی، جمعیت زیادی از نخبگان جهانی را ‌حمایت کرده است. در بین ۱۲۲هزار آمریکایی و حدود ۲۲۰هزار غیرآمریکایی که از این برنامه بهره برده‌اند، ۵۳ نفر به جایزه نوبل رسیده‌اند، ۷۸ نفر جایزه مهم ادبی پولیترز را دریافت کرده‌اند و ۱۸ نفر در کشور خودشان به حکومت رسیده‌اند.در مقابل می‌توان به عنوان مثال ‌به نظریات حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور روحانی اشاره کرد که در سال ۸۸ در مقاله‌ای در فصل‌نامه علوم اجتماعی با عنوان «بورس رهبران فولبرایت و نخبگان حاکم در دهه آخر دوران پهلوی» مدعی شده است، ‌«بررسی و تحلیل اسناد دست اول نشان می‌دهد که برنامه فولبرایت کاملا با سیاست خارجی آمریکا در ایران برای پیشبرد پروژه نوسازی از بالا و آمریکامحور و اهداف روانی دیپلماسی این کشور پیوند خورده بود. حاصل فعالیت سی ساله این کمیسیون، ظهور موج آمریکاگرایی در دهه آخر سلطنت پهلوی بود که در میان نخبگان مسلط در محیط‌های دانشگاهی و تخصصی و رهبران دولتی و مدیران عالی بروز داشت‌».برای مقامات و رسانه‌هایی که برای موضوع کم‌اهمیتی مانند حضور یک ورزشکار آمریکایی آن هیاهوی عجیب و غریب و برنامه نامتناسب حضور وی در بهشت زهرای تهران را اجرا کردند، غفلت از مسأله به مراتب مهم‌تری مانند سفر گودمن و هیأت همراه وی به تهران، تنها غفلت این روزها نیست.در سیاست خارجی و اقتصاد نیز تحولات مهمی در جریان است که به ویژه منتقدان و مخالفان مذاکرات هسته‌ای تا حد زیادی از آن عقب مانده‌اند.تجربه سال‌های اخیر نشان داده که غرب توانایی واقعی برای اجرایی کردن تهدید نظامی علیه ایران را ندارد و پس از گذشته بیش از ۳۵ سال از انقلاب اسلامی، ایران در حال تحمیل موقعیت خود در منطقه به آمریکاست.همزمان در حالی که مخالفان نظام از مریم رجوی گرفته تا پسر شاه پهلوی و بنی‌صدر با توافق هسته‌ای مخالف بودند، چون آن را سبب تثبیت موقعیت نظام اسلامی می‌دانند، عده‌ای در داخل با توافق هسته‌ای مخالفت می‌کردند، زیرا آن را مقدمه استحاله یا تغییر نظام می‌دانستند؛ اما واقعیت احتمالا چیزی متفاوت از این دو است.یک مرحله از چالش عمیق ایران و آمریکا در حال حل شدن و یا حداقل فروکش کردن است و چالش‌های بزرگ منطقه‌ای و یا موضوعی دیگر در راه هستند ولی جمع بزرگی از فعالان سیاسی در ایران هنوز در مرحله حمله به مذاکرات هسته‌ای گرفتار هستند.در حوزه اقتصاد دور ماندن از تغییراتی با همین درجه اهمیت و حتی بیشتر در جریان است. همان گونه که بسیاری، از نتایج و عواقب سفر گودمن و هیأت آکادمیک آمریکایی به ایران غافل‌اند، سفر مقامات اقتصادی و سرمایه‌گذاری غربی به ایران نیز چندان مورد مداقه قرار نمی‌گیرد.آیا نوع جدید قراردادهای پیشنهادی نفت و گاز ایران برای جذب سرمایه‌گذاران غربی ـ که ارزشی چند صد میلیارد دلاری خواهند داشت ـ از ده هزار سانتریفیوژی که قیمت آنها روی هم رفته به صدمیلیارد تومان هم نمی‌رسد، کم‌اهمیت‌تر هستند؟ این غفلت وقتی تلخ‌تر و زیان بارتر خواهد شد که نوع واکنش نشان دادن به این تحولات مهم از جنس واکنش به سفر رونی کلمن بدنساز به تهران باشد!