دانستنی ها/ 5 اتفاقی که برای بدن شما در فضا می‌افتد

تک شات/ تیم پیک اولین فضانورد رسمی بریتانیایی است که در فضا پیاده‌روی کرده است. این فضانورد که سابق بر این یکی از تفنگداران نیروی هوایی ارتش ایالات متحده آمریکا بوده است، در تاریخ 15 دسامبر سال 2015 میلادی به فضا رفت و اکنون یک ماه است که در فضا به سر می‌برد. خسته‌کننده‌ترین آزمون این فضانورد راهپیمایی‌های فضایی است.
حضور در فضا تغییرات مختلفی را در بدن انسان به وجود می آورد و محققان سال‌هاست که در حال بررسی این تغییرات هستند تا بتوانند دستورالعمل و اطلاعات مفیدی قبل، حین و پس از سفرهای فضایی در اختیار فضانوردان قرار دهند. در ادامه می‌توانید با 5 عاملی که در فضا بر بدن شما تاثیر می‌گذارند آشنا شوید:

1. ضعیف‌تر خواهید شد
سیستم عضلانی اسکلتی بزرگترین سیستم ارگانی بدن انسان است. برای حفظ وضعیت بدن برای مثال در حالت نشسته یا ایستاده و هم چنین برای انجام طیف وسیعی از فعالیت‌ها با شرایط مختلف و تحت نیروی جاذبه زمین از صدها عضله کمک گرفته می‌شود.
عضلات اسکلتی باید بتوانند خود را با اهداف مختلف و وزن‌های مختلف که تحت فشار آنها قرار می‌گیرند مطابقت دهند. اما پرواز به فضا مانند شرایط بی تحرکی موجب کاهش توانایی و کاهش توده عضلانی بدن خواهد شد.
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که میانگین قوای ایزوکینتیک فضانوردان بین 8 تا 17 درصد دچار کاهش می‌شود. این اثرگذاری روی مردان و زنان یکسان است. این اتفاق حتی زمانی که فضانورد از یک برنامه ورزشی سخت نیز پیروی کند خواهد افتاد. مطابق با این تحقیق پس از 110 تا 237 روز حضور در شرایط جاذبه بسیار کم، انسان 30 درصد از قوای عضلانی خود را از دست خواهد داد.

2.عملکرد قلب دچار اختلال می شود
بخش عمده‌ای از اجزای سیستم قلبی و عروقی بدن انسان تحت تاثیر نیروی جاذبه هستند. برای مثال روی زمین رگ‌های پای انسان در مقابل نیروی گرانش زمین عمل می‌کنند تا بتوانند خون را مجدد به قلب بفرستند. اما در فقدان نیروی جاذبه زمین، عملکرد قلب و رگهای خونی تغییر می‌کند و هرچه مدت زمان حضور در فضا بیشتر باشد، این تغییرات نیز شدیدتر هستند.
در فضا اندازه و شکل قلب تغییر می‌کند و حجم بطن راست و چپ نیز کاهش پیدا می‌کند. این اتفاق به دلیل کاهش حجم مایع (خون) و تغییرات در توده قلبی رخ می‌دهد. ضربان قلب و فشار خون انسان نیز در فضا کمتر از زمین است.
میزان خونی که در هر دقیقه توسط قلب پمپاژ می‌شود در فضا کاهش می‌یابد. علاوه بر این در شرایط بدون گرانش توزیع مجدد خون دچار مشکل شده و خون بیشتری در پاها باقی مانده و خون کمتری به قلب باز می‌گردد و به این ترتیب خون کمتری از قلب به بیرون ارسال می‌شود.
تحلیل رفتن عضلانی نیز بر کاهش خون ارسالی به اندام‌های تحتانی اثر گذاشته و این کاهش جریان خون ارسالی به عضلات و از دست دادن توده عضلانی موجب کاهش ظرفیت هوازی انسان در فضا خواهد شد.

3. تناسب اندامتان به هم می‌ریزد
ظرفیت هوازی بدن یکی از معیارهای سنجش تناسب اندام هوازی است، به معنی حداکثر میزان اکسیژنی که بدن می‌تواند حین انجام تمرینات ورزشی استفاده کند. این ظرفیت هوازی از طریق تست‌های VO2max و VO2Peak قابل ارزیابی است. تغییرات صورت گرفته در سیستم قلبی‌عروقی و عضلانی موجب کاهش تناسب اندام هوازی خواهد شد.
برای مثال پس از 9 تا 14 روز حضور در فضا، ظرفیت هوازی بدن بین 20 تا 25 درصد کاهش پیدا می‌کند. در هر حال با گذشت زمان و پنج تا شش هفته حضور در فضا، بدن می‌تواند این کاهش ظرفیت را جبران کرده و این اعداد رو به بهبود می‌روند. در هر حال ظرفیت هوازی بدن هیچ گاه به سطوح قبل از پرواز نمی‌رسد.

4. استخوان‌های خود را از دست می‌دهید
بدن انسان برای حفظ سلامت استخوان‌های خود به نیروی جاذبه نیاز دارد. استخوان‌ها به صورت پیوسته در حال بازسازی خود هستند و در این فرآیند دو نوع سلول دخیل است: استئوبلاست‌ها (osteoblast) سلولهایی هستند که بخش ماتریکس پروتئینی استخوان مانند کلاژن را می‌سازند و استئوکلاستها که باعث تخریب استخوان بدن می‌شوند. در سفرهای فضایی تعادل عملکرد این دو سلول تغییر کرده و درنتیجه تراکم استخوان کاهش پیدا می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که پس از 16 تا 28 هفته حضور در فضا، استخوان‌های بدن به میزان 3.5 درصد تحلیل می‌روند.

5. سیستم ایمنی بدن شما آسیب می‌بیند
سیستم ایمنی که در مقابل بیماری‌ها از بدن انسان محافظت می‌کند نیز در شرایط نبود جاذبه تحت تاثیر قرار می‌گیرد. تشعشع، نبود جاذبه، استرس، تغییر در ریتم شبانه روزی و چرخه خواب و بیداری 24 ساعته همگی بر سیستم ایمنی بدن تاثیر می‌گذارند.
علاوه بر این فضانوردان با میکروب‌های شخصی خود، سایر اعضای سفینه، غذا و محیط زندگیشان در تعامل هستند و این میکروب‌ها بر ایمنی بدن آنها اثرگذار است.

منبع: