غفلت از آسیب‌های اجتماعی در بودجه

سلامت نیوز: هم‌اكنون در فصل تخصیص بودجه به سر می‌بریم. بودجه‌ای كه هر وزارتخانه برای افزایش میزان آن بسیار چانه‌زنی می‌كند تا به این ترتیب بتواند به برنامه‌های خود بپردازد. هر چند در سال‌های اخیر تخصیص بودجه در بخش آسیب‌های اجتماعی به نسبت گذشته بیشتر شده است، اما نباید فقط به این حد قانع بود، آن هم به این دلیل كه بخش آسیب‌های اجتماعی و توجه به این مهم یكی از اولویت‌های دولت‌ها محسو ب می‌شود و توجه به آن نه تنها از میزان بروز دیگر آسیب‌ها در جامعه می‌كاهد، بلكه باعث تقویت جامعه می‌شود. كارشناسان می‌گویند هرقدر كه در زمینه آسیب‌های اجتماعی در كشور هزینه شود به نسبت از شدت فعالیت‌های نهادهای انتظامی در كشور كاسته می‌شود.

به گزارش سلامت نیوز، سیدحسن موسوی‌چلك، رئیس انجمن مددكاران اجتماعی ایران در گفت‌وگو با روزنامه آرمان، بروز هرگونه مشكل و افزایش آسیب‌های اجتماعی در جامعه را تاوان بی‌توجهی به نیازهای كشور در سال‌های گذشته می‌داند و معتقد است: «هرگونه بی‌توجهی در این زمینه افزایش هزینه در بخش‌های انتظامی كشور را به همراه دارد. در ضمن نخستین گام در این راستا كاهش آسیب‌های اجتماعی و ناهنجاری‌های رفتاری است.»

هم‌اكنون در فصل تعیین بودجه به سر می‌بریم. به نظر شما تعیین میزان بودجه در حوزه اجتماعی باید با چه تغییراتی همراه باشد؟

بودجه باید با توجه به نیازهای بودجه در حوزه‌های مختلف و متناسب با شرایط تخصیص داده شود. برای مثال همیشه حوزه آسیب‌های اجتماعی یكی از ضعیف‌ترین بخش‌های بودجه‌ای كشور محسوب می‌شود. این بینش نسبت به بودجه بخش آسیب‌های اجتماعی به امسال و پارسال محدود نمی‌شود، بلكه در دولت‌های گذشته نیز، این بخش در زمینه نحوه تخصص بودجه مورد بی‌مهری دست‌اندر‌كاران، تدوین‌كنندگان و تصویب‌كنندگان بودجه قرار گرفته است. با وجود اینكه وضعیت آسیب‌های اجتماعی كشور از شرایط مطلوبی برخوردار نیست انتظار می‌رود تا در روند نظام بودجه سر فصلی به نام سلامت اجتماعی باز شود. متاسفانه گوش مسئولان در این امر چندان شنوا نیست و همین موضوع باعث شده تا در قوانین بودجه كشور غفلت غیرقابل‌گذشتی در حوزه آسیب‌های اجتماعی و سلامت روانی صورت گیرد. اگر امروز در كشور شاهد افزایش آسیب‌های اجتماعی هستیم به دلیل غفلت مسئولان در این امر است. این در حالی است كه اگر امروز مساله آسیب‌های اجتماعی در كشور مدیریت نشود به نسبت فردا باید حوزه امنیت اجتماعی ما تاوان این بی‌مهری را پرداخت كند. انتظار می‌رود با توجه به شرایط موجود در قانون برای یك بار هم كه شده سر فصل سلامت اجتماعی در بودجه سال 95مورد پیش بینی قرار گیرد تا به این ترتیب برای فراگیر كردن آموزش‌ها و اثر بخش بودن فعالیت‌ها در این زمینه بودجه مناسب در زمینه آسیب‌های اجتماعی لحاظ شود. در ضمن هرگونه هزینه كردن در بخش اجتماعی به عنوان مصرف در نظر گرفته نمی‌شود، بلكه یك سرمایه‌گذاری بلندمدت است. آن هم به این دلیل كه امور اجتماعی امور مصرفی نیست. انتظار می‌رود تصمیم عاقلانه‌ای در این زمینه گرفته شود و به تناسب اولویت‌ها و نیازهای بودجه تخصیص داده شود.

شما بیان کردید وضعیت بودجه بخش آسیب‌های اجتماعی در سال‌های اخیر به نحوی بوده است كه الان در این زمینه با چالش جدی روبه‌رو شده‌ایم. در این زمینه توضیح دهید.

متاسفانه در بخش آسیب‌های اجتماعی غفلت كرده‌ایم. اگر امروز همگان نگران وضعیت آسیب‌های اجتماعی هستند به دلیل عقب‌ماندگی و كمبودها در گذشته است. اگر امروز برای حل و فصل این كاستی اقدامی لحاظ نشود به نسبت در آینده نزدیك باید تاوان بیشتری در این حوزه پرداخت كرد، آن هم به این دلیل كه آسیب‌های اجتماعی هرقدر كه عمق پیدا كند به نسبت مداخله در آن بخش سخت‌تر می‌شود.

با اخذ بودجه ساماندهی كدام یك از بخش‌ها اجتماعی باید در اولویت قرار گیرد؟

باید در محور سلامت اجتماعی و روانی هزینه كرد. برای این كار لازم است بودجه را بر سطوح مختلف پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی متمركز كرد. این تمركز بودجه در بخش سلامت روان باید از سوی دیگر سازمان‌ها همچون آموزش و پرورش، وزارت علوم و سازمان‌های غیردولتی فعال در این بخش لحاظ شود. در ضمن فعالیت رسانه نیز در این زمینه باید با اولویت قرار دادن كودكان و نوجوانان باشد و به این ترتیب بتوان با سرمایه‌گذاری روی افراد برای آینده جامعه برنامه‌ریزی كرد. برای مثال در بودجه سال 92 مبلغ 18 میلیارد تومان برای اجرای برنامه‌های كنترل و كاهش آسیب‌های اجتماعی اختصاص یافته بود، این در حالی است كه این رقم در سال 91، 30 میلیارد تومان بوده است. در بخش پیشگیری و خدمات مشاوره و آسیب‌ها نیز هشت میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شد كه سهم دفتر آسیب‌ها از این بودجه 5/4 میلیارد تومان بود. با این تفاسیر می‌توان نحوه تخصیص بودجه در بخش آسیب‌های اجتماعی را روندی رو به پیشرفت ارزیابی كرد. این در حالی است كه برنامه‌ریزی برای كاهش آسیب‌ها و مشاوره برعهده دفتر آسیب‌های وزارت رفاه است كه با توجه به اعتبارات تخصیص یافته، طرح‌ها و برنامه‌هایی را در زمینه ایدز، توسعه خدمات مشاوره و روانشناختی، پیشگیری از اعتیاد و... ارائه خواهیم داد. همچنین در بخش كنترل كاهش آسیب‌ها نیز باید اعتبارات برای اورژانس اجتماعی، كودكان خیابانی، پایگاه خدمات اجتماعی، اجرای سند كنترل و كاهش آسیب‌های اجتماعی در استان‌ها و... اختصاص پیدا كند. مشكلی كه همیشه وجود دارد این است كه در حوزه آسیب‌ها اعتبار كافی اختصاص داده نمی‌شود. انتظار می‌رود دولت بتواند در حوزه مداخله ورود پیدا كند. برای مثال حداقل اقدامات در این زمینه می‌تواند توسعه اورژانس اجتماعی در همه شهرهای بالای 50 هزار نفر باشد. در حوزه سكونتگاه‌های غیررسمی نیز با توجه به نگرانی‌های موجود نسبت به وضعیت این‌گونه سكونتگاه‌ها باید در اولویت بررسی قرار گیرد. این‌گونه اقدام‌ها جزو حیطه وظایف دولت‌هاست و هیچ‌گونه محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.

وضعیت تخصیص بودجه امسال را چگونه ارزیابی می‌كنید؟ این در حالی است كه هرساله میزان بودجه با بررسی بودجه سال‌های قبل تعیین می‌شود، با این وضعیت احتمال كاهش مبلغ بودجه در بخش اجتماعی وجود دارد؟

باید توجه داشت كه از گذشته نسبت به این بخش بی‌توجهی شده است و دلیلی برای ادامه این اغماض در بخش اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی وجود ندارد. وضعیت امروز تاوان غفلت دیروز نسبت به بخش آسیب‌های اجتماعی كشور است. در چنین وضعیتی چرا باید این اشتباه را تكرار كرد. به نظر من دیگر نباید اجازه هیچ‌گونه كم و كاستی و كم‌توجهی به بخش اجتماعی را از سوی هیچ‌كدام از نهادها داد.

با این تفاسیر تغییرات موجود در نحوه رسیدگی به مشكلات و آسیب‌های اجتماعی را چگونه ارزیابی می‌كنید؟ با توجه به فراوانی بالای آسیب‌های اجتماعی در كشور به نظر شما دیدگاه‌ها نسبت به آسیب‌های اجتماعی چگونه است؟

با توجه به حساسیت مقام معظم رهبری در حوزه اجتماعی این احتمال می‌رود كه مسئولان با توجه بیشتری نسبت به نیازهای بخش اجتماعی كشور به تخصیص بودجه بپردازند. امروزه باید برطرف‌سازی نیازهای جامعه را در اولویت قرار داد و به این ترتیب اجازه بروز معضل‌های اجتماعی و تشدید آسیب‌ها در این حوزه را مدیریت كرد. نخستین گام در این راستا كاهش آسیب‌های اجتماعی و ناهنجاری‌های رفتاری است. در ضمن یكی از محورهای اصلی در زمینه كاهش آسیب‌های اجتماعی، توجه به حاشیه نشینی و برنامه‌ریزی برای رفع و كاهش آن است.