یلدا، شب الله در استان سمنان

شب یلدا، یکی از ریشه دار ترین و بزرگترین جشن های ایرانیان و در متون ادبیات و اصطلاحات واژه یلدا، سریانی و به معنای ولادت است.
بنا بر باور پیشینیان ، در پایان این شب طولانی ، تاریکی شکست می خورد، روشنایی پیروز و خورشید به نام الهه میترا زاده می شود و روزها کم کم رو به بلندی می رود.
پیروزی روشنایی بر تاریکی در پایان شب یلدا ، آنقدر اهمیت دارد که در برخی مناطق ایران نظیر روستای 'بادله کوه' از توابع دامغان به یلدا، 'شب الله' می گویند.
در هر گوشه ایران پهناور ، پایان شب های تاریک و زاده شدن روشنایی را به شیوه ای خاص جشن می گیرند.
کویر نشینان استان سمنان هم از شب چله به عنوان ' یلدان یلدان' نام می برند.
شبی که در آن همه فرزندان در خانه بزرگ خاندان جمع شده و یلدا را با خواندن شاهنامه و تفأل به حافظ در جمع خانواده جشن می گیرند.
' فرزانه قلی زاده ' پژوهشگر مردم شناس به ایرنا گفت: تفال به حافظ جزء جدانشدنی شب یلداست ولی شاید شاهنامه خوانی کم رنگ شده باشد ولی در روستای افتر از توابع سمنان ، شاهنامه خوانی در بین اهالی آن از دیرباز تاکنون متداول است و بزرگ خانواده یا کسی که صدایی رسا دارد ، حتما در جمع شاهنامه می خواند.
وی افزود : 'چله نشینی' شب یلدا در استان سمنان خوراکی های خاصی دارد ، در این شب بیشتر خانواده های استان سمنان ، سبزی پلو ، ته چین اسفناج یا خورش فسنجان می پزند.
به گفته وی، آجیل مخصوص شب یلدا در این استان هم شامل این خوراکی هاست:
برگه زرد آلو، انجیر خشک و انگور ، مویز، توت خشک، نقل، سنجد، کشمش، بادام، هسته زرد آلو، تخم کدو، تخم هندوانه، شاهدانه ، شیره انگور، شیرینی پشت ، پشمک ، شیره توت، لبو پخته، مغز گردو، حلوا کنجد، حلوای آروشه، حلوای سیاه، هندوانه، خربزه، شلغم، انار، به و سیب.
این کارشناس مردم شناس یادآور شد: هر یک از این خوراکی ها نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی است، در بسیاری از روستاهای استان سمنان مرسوم است که رسم 'چله کُشی' را در شب یلدا اجرا می کنند.
بر اساس این رسم دیرین ، دامداران در شب یلدا ، گوسفند پرواری را قربانی کرده و گوشت آن را قطعه قطعه کرده و مقداری از آن را خیرات و بقیه را برای خوراک زمستانه اهل خانه خود ذخیره می کنند.
اهالی کالپوش در شمال شرق شهرستان شاهرود هم شب اول زمستان را شب آغاز چله کَلان(چله بزرگ) می نامند.
' حمید رضا حسنی ' کارشناس مردم شناس به ایرنا گفت: در 'روستای نام نیک' کالپوش خواندن دو رکعت نماز در شب چله و حاجت طلبی از خداوند متعال مرسوم است.
وی افزود : خوردن هندوانه شب یلدا در برخی مناطق استان سمنان به قدر تامین سلامتی ضروری است مثلا بیارجمندی ها بر این باورند که باید در این شب حتماً هندوانه بخورند تا گرمای تابستان سال بعد اذیتشان نکند.
شووی چله (شب چله یا شب یلدا ) به زبان سمنانی ها در سبک زندگی کهن مردم این استان ، همچون همه اقوام ایرانی پاسداری از نور و سرور و زندگی است، شبی که گرد سالمندترین عضو خانواده حلقه می زدند تا پیروزی نور بر ظلمت، شادی بر اندوه و زندگی بر مرگ را به تماشا بنشینند.
شبی که نهال امید در دل ها می کارند تا به سلامت از زمستان سخت گذر کنند.
شاید در گذر روزگار در بسیاری از خانه ها ، یلدا رنگ سنتی گذشته را نداشته و با رنگ و لعاب های امروزی در هم آمیخته باشد اما همچنان همه ایرانیان در آستانه ورود به فصل زمستان، پیروی از این آیین بزرگداشت شب یلدا را بهانه کوچکی برای خوشبختی ، شادی و تکریم بزرگان می دانند.
مدرس رشته جامعه شناسی و مردم شناسی از دانشگاه آزاد به ریشه تاریخی یلدا در فرهنگ و تاریخ ایران زمین اشاره کرد و گفت : متاسفانه یلدا یا جشن تولد خورشید که ریشه در تاریخ ایران دارد از جمله مراسمی است که نتوانستیم آن به خوبی حفظ کنیم به عبارتی رو به فراموشی است.
مهران فروزان در گفت و گو با ایرنا افزود : این داشته های فرهنگی سرزمین باید به طرق مختلف به ویژه گنجاندن آن در کتاب های درسی پیش دبستانی و ابتدایی حفظ کرد و به فرزاندانمام بیاموزیم.
وی حفظ این تار و پود هویت تاریخی و فرهنگی و آموختن آن به نسل جدید ، انجام کارهای پژوهشی و علمی و تهیه و تدوین مراسم یلدا را در جای جای ایران زمین لازم و ضروری می داند. ک/4
6026/7340/ 6075

انتهای پیام /*

ویدیو مرتبط :
شب یلدا با صدای یلدا،از دلنوشته های یلدا