آینده‌نگری یعنی شناخت مدرنیته/ قدرت و آزادی با هم نمی‌سازند/ انقلاب فکری با کتاب ممکن می‌شود نه هیاهو

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، همایش روز جهانی آینده صبح امروز (سه شنبه 11 اسفند) با حضور رضا داوری اردکانی رئیس فرهنگستان علوم، عبدالحسین گواهی مسئول گروه آینده‌نگری فرهنگستان علوم و جمعی دیگر از اساتید حوزه آینده‌نگری در فرهنگستان علوم برگزار شد.

در ابتدای این مراسم داوری اردکانی طی سخنانی عنوان کرد: من راجع‌به آینده‌نگری چیزی نمی‌دانم، کارم هم فلسفه است. کار ما این است که بگوییم چیزها چطور ممکن می‌شوند. بنابراین به حکم شغل معلمی اگر حرفی بزنم،‌ باید بگویم آینده‌نگری چیست، چه شرایطی دارد و چطور ممکن می‌شود.

وی با توضیح تفاوت بین غیب‌گویی، پیش‌گویی و آینده‌نگری عنوان کرد: امروز پیش‌بینی‌ها دقیق است؛ چرا که محاسبات دقیق شده است، اما آینده‌نگری با پیش‌بینی هم متفاوت است؛ چرا که به جامعه جدید تعلق دارد. در جوامع قدیم آینده‌نگری نبود، از زمان ساسانیان تا ابتدای دوره قاجار زندگی مردم تقریبا ثابت بود. البته نمی‌خواهم بگویم هیچ تغییری نکرده؛ چراکه جامعه انسانی بدون تغییر ممکن نیست، اما اینکه ما امروز فکر می‌کنیم همه چیز سیر تکاملی دارد متعلق به جامعه جدید است.

داوری اردکانی با اشاره به اینکه تاریخ مثل هر امر وجودی خود را می‌پوشاند، توضیح داد: وجود، میل به پوشیدگی دارد. اگر می‌خواهیم آینده‌نگری را بشناسیم باید مدرنیته را بشناسیم؛ چراکه آینده‌نگری از لوازم مدرنیته است. بشر قدیم در فکر طراحی قدیم نبود، زمانی که به زبان فیلسوف آمد که علم قدرت است، بشر به فکر طراحی آینده افتاد.

* انقلاب فکری با کتاب ممکن می‌شود نه هیاهو

رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به اینکه انقلاب فکری با سر و صدا ایجاد نمی‌شود، بلکه در کلمات و کتاب‌های کوچک ممکن است، اظهار داشت: علم در گذشته قدرت نبود، اما اکنون قدرت است. علم جدید قدرت کارسازی دارد. در تاریخ تکنولوژی نظامی ما سلاح‌های آتشین ساخته می‌شد، اما اینها در دوره جدید تکمیل شد. حتی چینی‌ها باروت را در دوره جدید تبدیل به دینامیت کردند، بنابراین تکنولوژی قدیم امروز برای ما یک حرفه و صنایع دستی است، اما تکنولوژی جدید به نوعی با تصرف در طبیعت به بهره‌برداری انسان در جهان انجامیده است.

وی همچنین عنوان کرد:‌ آینده‌نگری موکول به این است که ما توانایی و علم داشته و امکاناتی در اختیارمان باشد. آینده‌نگری یک علم نیست، اگر هم باشد، چیزی مثل فیزیک و اقتصاد نیست، بلکه دانشی برای اینجا و اکنون است.

داوری اردکانی با اشاره به اینکه آینده را هم ما می‌سازیم؛ چراکه آن را طراحی می‌کنیم و هم آن را نمی‌سازیم، افزود: اگر مهندسی اجتماعی معنا داشته باشد، معنایش در آینده‌نگری محقق می‌شود. برخی جوامع هستند که اصلا آینده‌ای ندارند، اگر تاریخی جهان توسعه‌نیافته از 100 سال پیش در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم که چرا پیشرفت نکرده است. این امر را در کنار تکنولوژی اخیر برخی کشورها قرار دهیم که همه طراحی شده است. ما امروز مصرف‌کننده وسایل تکنولوژی هستیم، بنابراین باید از خود بپرسیم که ما چه آینده‌نگری می توانستیم انجام دهیم؟

* قدرت و آزادی با هم نمی‌سازند

چهره ماندگار فلسفه در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: تجدد در قرن هجدهم، بهشتی زمینی را برای جامعه تجسم کرد، با این دید راه را آغاز کرد. ما هم باید قدم برداریم و در مسیر قرار بگیریم. من حرفی ندارم که طرح قرن هجدهم بهشتی زمینی بود، اما آن طرح برای انگیزه و تحریک مردم در یک مسیر به کار گرفته شد.

رئیس فرهنگستان علوم با تأکید بر اینکه قدرت و آزادی با هم هستند اما با هم نمی‌سازند، اظهار داشت: زمانی که این دو اصل در یک جامعه بنا می‌شود،‌باید توجه کنیم که بین این دو تعارض ایجاد می‌شود. اینها فقط مشکلات جوامع غربی نیست، جوامع دیگر هم مشکلات دیگری دارند. آینده‌نگری به ما مجال برنامه‌ریزی می‌دهد، بنابراین اگر آینده‌نگری نباشد، برنامه‌ریزی هم مفهومی ندارد. بر حسب اطلاع من جهان تا سال 1922 هیچ‌گاه برنامه اجتماعی، اقتصادی و توسعه نداشته، این پیروان مارکس بودند که خواستند بشر را به این سمت هدایت کنند. اینها بودند که در جهان توسعه‌نیافته روسیه، نخستین برنامه توسعه را طراحی کردند.

وی در ادامه افزود: پس از جنگ‌های جهانی برای بازسازی اروپا برنامه‌های تدوین شد، امروز تقریبا همه کشورها برنامه آینده چندساله دارند. این برنامه‌ها براساس امکاناتشان ساخته می‌شود.

داوری اردکانی در پایان با تأکید بر اهمیت پیوستگی در یک جامعه و پیوند جامعه با اخلاق، اظهار داشت: وقتی در یک جامعه پیوستگی باشد، رأی‌ها، علم‌ها و نیت‌ها به هم پیوسته می‌شود، بنابراین این مباحث را کوچک نگیریم.

انتهای پیام/ک

http://fna.ir/1D0TM3

ویدیو مرتبط :
آینده نگری!!