خودآرایی، جلوه‌گری و دلبری وظیفه‌ای زنانه، اما مختص شوهر

بانوی امروز/ زیبایی دوستی، به دنبال زیبایی بودن، خودآرایی، جلوه گری، دلبری از خصوصیات بارز زنانه است که برای شوهر وظیفه ای که زن باید آن را به بهترین شکل ممکن به انجام رساند اما اگر برای این علایق زنانه، مرز محسوسی با جلوه‌گری و فریبندگی قائل نباشیم آن چیز که خداوند دوستدار آن است را به نوعی دیگر به سمت حرام و ابتذال و پوچی می‌بریم.
آرایش نوعی نظافت است! برای دلم آرایش می‌کنم! خدا زیباست و زیبایی را دوست دارد! مردها چشمهای‌شان را درویش کنند! موسی به دین خود، عیسی به دین خود! این پاسخ‌های همیشگی و گاها نخ پوسیده‌ای است که زنان بد آرایش و بدحجاب برای رهایی از بایدها و نبایدهای جامعه به ویژه جامعه اسلامی با آن گلیمی بافته‌اند که هرگز جایگاه گرمی برای آنها نخواهد بود که حتی ثانیه‌ای بر روی آن احساس راحتی نمایند! اگر هم دستی بر ادبیات داشته باشند با این بیت شعر که « می بخور، منبر بسوزان، مردم آزاری نکن» غافل از اینکه خودشان بزرگترین مردم آزارها هستند! جوابت را می‌دهند و دنیا را به قول خودشان خیام گونه دیده و در برابر اجر پوشش داشتن در آخرتی که همه خواه ناخواه باید در آن قدم بگذاریم می‌گویند: ( سیلی نقد به از حلوای نسیه است )

اگر برای دوستدار زیبایی بودن، به دنبال زیبایی رفتن و زیبایی‌ شدن مرز محسوسی با جلوه‌گری و فریبندگی قائل نباشیم آن چیز که خداوند دوستدار آن است را به نوعی دیگر به سمت حرام و ابتذال و پوچی می‌بریم.

توجه افراطی به جلوه‌گری و تلاش خارج از عرف برای زیبا شدن مانند خالکوبی‌های عجیب و قریب، اعمال مختلف جراحی و رژیم‌های سخت غذایی که به سلامتی بدن آسیب می‌رساند همه و همه از جمله اقداماتی است که علاوه بر اینکه جسم انسان را بیمار می‌کند باعث بیماری روحی هم می‌شود.

دکتر محسن راز افشا، ‌روانپزشک و استاد دانشگاه، دلیل اصلی آرایش را میل به زیباتر شدن و جلوه‌گری هر چه بیشتر می‌داند و می‌گوید این حس زن و مرد مشاهده می‌شود.

وی با اشاره یه اینکه شخصیت‌های ضد اجتماعی و اغلب خود شیفته دست به آرایش‌های غیر طبیعی می‌زنند، آرایش‌های غیر متعارف را نشان از عدم سلامت روح یک انسان می‌داند، می‌افزاید: باید دانست به هر قیمتی نمی‌بایست زیبایی را تعریف کرد، مثلا کسی که برهنه بیرون می‌رود، آسیب روانی‌اش محرز است چرا که به طور غیرطبیعی تمایل به دیده شدن دارد .

زینت کردن و خودآرایی از موضوعات مطرح در عصر حاضر می‌باشد. حسن و زیبایی بسیار را جمال می‌گویند، از سویی زیبایی جویی از فطریات الهی بشر است. خالق هستی به انسان عزیزه زیبا طلبی بخشیده است و لباس را زیبا کننده جسم او قرار داده است. آنچه ارزشمند است و بر ارزش انسان می‌افزاید، زینت است، خداوند متعال دو گونه لباس برای انسان‌ها مهیا کرده، لباس ساتر که خود را بدان بپوشاند از سرما و گرما… حفظ کند و لباس فاخر که خود را به آن بیاراید، پس لباس آرایه انسان است و به وی زینت می‌بخشد و این نشان از اهمیت امر زینت در خلقت دارد. از سویی جمال ظاهری نیکو داشتن و جمال باطنی به عقل خوب داشتن است.

خردمندان با خوآرایی بجا، حضور در اجتماعات مذهبی و دیدار مؤمنان، بیشترین جمال را به دست می‌آورند آنان هدف از برگرفتن آرایه را آیینه محض الهی شدن و رسیدن به قرب الهی می‌دانند.

زیبایی و داشتن جمال یکی از نعمت‌های خدادادی محسوب می‌شود و زنها در جواز بهره‌گیری از زینت‌ها با مردان تفاوتی ندارند، اما در نشان دادن زینت‌های خود به نامحرمان بایستی حدود الهی را رعایت کنند. زن صاحب جمال وظیفه دارد با عفت و خویشتن دار باشد و بداند اجر او نزد خداوند تعال محفوظ است.

مَن آثاه الله جمالاً و مالاٌ فعف فی جمالهِ و بذلِ مِن مالهِ دخلَ الجنه« هر آنکس که خدا به او زیبایی عطا کرد و مال داد، پس درباره جمالش خوشتن‌داری پیشه کرد ( نعمت در معصیت بکار نبرد) و مال داده شده ( در راه خدا) بذل کرد در بهشت داخل شود.

بانو مجتهد امین در خصوص حجاب و عفاف نصحیت‌های دلنشینی دارند از آن جمله می‌گویند: چنانچه از قرائن معلوم مى شود از صدر اسلام تا این زمان اخیر گفتگو در حجاب زنان نبوده و معمول نوع زنان اسلام این بوده که خود را موظّف مى دانستند که از نامحرمان احتراز نموده و خود را بپوشانند و تارک آنرا فاسق و گنه کار مى دانستند. در این دوره اخیر بعضى از آزادیخواهان بشر خواستند زن را از قید حجاب و چادر نجات دهند و زن را در کار و فعالیت ، ردیف مرد قرار دهند، این بود که به اسم آزادى و دلسوزى و حُرّیت حجاب زنان را دریدند و چنانچه مى بینیم در این دوره آنقدر بى عفّتى و فساد اخلاق در بین جامعه شیوع پیدا نموده …. اى خواهران مى‌دانید این نگارنده ناچیز از صنف زن مى باشم و دشمنى با هم صنف خود ندارم و طبعیت زن را بهتر از مردها مى دانم و طالب سعادت و خوشبختى و آسایش و آزادى شما هستم و کشف حجاب اگر چه در ظاهر چون موافق با طبعیت زن است که مایل به خودنمایى و جلوه گرى است بسیار خوش مى آید و البته اگر بدون چادر و حجاب آزادنه در معابر و خیابان‌ها گذر کند و مقیّد به حجاب نباشد، خیلى راحت تر است . لکن ببین صلاح دین و دنیاى تو در چیست ؟ …خواهران : گمان نکنید اگر شما شیک و مُد و بدون حجاب از منزل بیرون آئید شرافتمند مى شوید مردها به نظر تقدیس به شما نگاه مى کنند، همان کسانیکه شما را خانم خطاب مى کنند. اینها روى اصل قواى شهوانى است و نگاه آنها نگاه شهوت آمیز است نه روى اصل فضیلت ! همان که با صورت بشّاش شما را استقبال مى کند و به شما دست مى دهد و احترام مى گذارد در دل شما را خانم بى عفّت مى داند و اگر قدرى با غیرت باشد، هیچ وقت امثال شما را به همسرى نمى گیرد. خواهر: تو مسلمان و مسلمان زاده اى و مقدّسات مذهب در تمام ملل محترم است خود را هدف تیر چشم هاى ناپاک بعضى مردهاى بى عفت قرار مده .

زیرا قرآن کریم نشان دادن زینت زنان را جز برای همسرانشان و محارم آنها حرام دانسته و می‌فرماید:« وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی‏ جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‏ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنی‏ أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی‏ عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفینَ مِنْ زینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَی اللَّهِ جَمیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ« و زینت و زیورهایشان را جز برای شوهرانشان یا پدرشوهرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسربرادرانشان یا پسرخواهرانشان یا زنان هم کیش خود یا کنیزانشان یا خدمتکاران مرد که ( از زن ) بی‌نیازند یا کودکانی که بر عورت‌های زنان وقوف پیدا نکرده‌اند، آشکار کنند.»

درباره این آیه با توجه به روایات، نظر اکثر مفسران و مجتهدان آن است که سر تا پای زن زینت است ( بر خلاف مردان که از این زیبایی برخوردار نیستند) و فقط وجه و کفین از این امر استثنا گردیده است و نامحرم ( بدون قصد لذت ) می‌تواند آنها را ببیند.

سؤالی که مطرح می‌شود این است که چرا به زن‌ها دستور حجاب و پوشش داده شده و آنها از عرضه زیبایی خود به همه منع شده‌اند؟

استاد شهید مطهری بهترین پاسخ را به این سؤال داده اند: زنان بر اساس غریزه دگرخواهی و میل به خودنمایی به ارائه زیبایی خود به دیگران، بیشتر از خود زیبایی، علاقمندند، علت اینکه در اسلام دستور بر پوشش اختصاص به زنان یافته است این است که میل زن به خودآرایی از حس شکارچی‌گری او ناشی می‌شود در هیچ جا سابقه ندارد که مردان لباس‌های بدن نما و آرایش‌های تند و تحریک کننده بکار برند. این زن است که با حکم طبیعت وجودیش می‌خواهد دلبری کند و مرد را دلباخته خویش کرده و در دام علاقه خود اسیر کند و دستور به پوشش هم برای آنان مقرر گردیده است. وجود این خصیصه در زنان به خودی خود به عنوان یک میل طبیعی نه تنها ناپسند نیست بلکه اگر در طریق صحیح مورد استفاده قرار گیرد مفید نیز هست و امر لازمی در زندگی خانوادگی به شمار می‌آید.

میل به خودآرایی نقش بسزایی در جذب و انجذاب زوجین و استحکام خانواده‌ها دارد. از اینرو در دستوران اسلامی می‌بینیم که زن موظف است برای همسرش آرایش کرده باری او خودنمایی داشته باشد. زن و شوهرهای زیادی هستند که به خاطر رعایت نکردن این موارد از ناحیة شریک زندگی شان کارشان به جدایی و طلاق کشیده است. مردان زیادی بوده اند که زنانشان به آراستگی و تمیزی و آرایش کردن و … برای آن ها اهمیت نمی داده اند و بعد از مدتی یا جدا شده اند و یا اینکه همسرانشان به انحراف کشیده شده اند و بر عکس این هم هست و زنان زیادی بوده اند که عدم توجه شوهرانشان به آراستگی باعث انحرافشان شده است.امام رضا (علیه السلام) می فرمایند: «إِنَّ فِی الْخِضَابِ أَجْراً وَ الْخِضَابُ وَ التَّهْیِئَةُ مِمَّا یَزِیدُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی عِفَّةِ النِّسَاءِ وَ لَقَدْ تَرَکَ النِّسَاءُ الْعِفَّةَ بِتَرْکِ أَزْوَاجِهِنَّ لَهُن؛ خود آرایی مردان مایة افزایش عفت و پاکدامنی زنان است، [چرا که] برخی زنان بر اثر نا آراسته بودن مردانشان شوهرانشان را رها کرده اند.‏»

نکتة دیگر اینکه باید توجه شود، این کارها، این آراستگی ها و آرایش ها و زینت ها باید در محدودة احکام الهی باشد، باید حد و حدود در آن ها باید رعایت شود که در غیر این صورت، میل به خود آرایی، خواسته‌ای ناپسند است و ارزش منفی دارد. قرآن کریم خطاب به زنها می‌فرماید: (وَ قَرْنَ فی‏ بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ الْأُولی‏ وَ أَقِمْنَ الصَّلاةَ وَ آتینَ الزَّکاةَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً) « ای زنان در برابر نامحرمان ظاهر نشوید و خودنمایی نکیند مانند خودنمایی دوران جاهلیت نخستین)

آورده شده ” خانم‌ها گوهر دردانه آفرینش هستند ” اما چگونه باید این وجهه وجودیشان را نشان دهند؟ با به عبارتی جمال ایشان در چیست؟

درباره جمال زنان گفته شده:«عقول النساء فی جمالهن و جمال الرجال فی عقولهم.» علامه مجلسی در شرح این حدیث می‌نویسد: جمال، حسن در خلق و خلقت است، زیبایی چهره و زیبایی اخلاق و شاید مراد حضرت این باشد که عقل زنها غالبا همراه با جمال و زیبایی ایشان است)،آیت الله جوادی آملی می‌فرمایند: « معنای این حدیث، یا دستور است یا وصف سازنده می‌باشد نه وصف نکوهش یعنی زن موظف است و یا می‌تواند عقل و اندیشه انسانی خویش را در ظرافت عاطفه زیبایی گفتار و کیفیت محاوره و مناظره و نحوه برخورد و حکایت و نظایر آن ارائه دهد، مثلا زن باید بتواند قداست هسمر حضرت ابراهیم علیه السلام را بودن و کیفیت برخورد با فرشتگان و نحوه شنیدن بشارت مادر شدن و حالت تعجب و ابزار انفعال نمودن ظریفانه را که در آیات (فَتَوَلَّى بِرُکْنِهِ وَقَالَ سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ ﴿۳۹﴾ ذاریات و و (وَامْرَأَتُهُ قَآئِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْنَاهَا بِإِسْحَاقَ وَمِن وَرَاء إِسْحَاقَ یَعْقُوبَ ﴿۷۱﴾ سوره هود) اشاره شده است متجلی سازد. در صورتی که هرگز این ظرافت هنری که تمثیل عینی ظرافت عقلی است میسور مردان هنرمند نیست، زن باید ظرافت حکمت را در ظرافت هنر ارائه دهد و این رهنمود، دستورالعملی برای اوست و در صورت امتثال دستور، در خور ستایش شده و در صورت تمرد مستحق نکوهش می‌گردد.

نتیجه اینکه خداوند متعال به قدرت کامله و حکمت بالغه خویش جمال و زیبایی را آفریده و در اختیار بندگانش ( زنان ) قرار داده است ،هر کس از این نعمت خدادادی بهره‌ور گشته باید آن را به جا و درست به کار برد چرا که خودنمایی برای انحراف اذهان عمومی موجب تباهی و از بین رفتن جمال می‌شود پس لازم است به مراقبه خویش افزوده و به شدت از ابلیس وسوسه‌گر خودنمایی حذر کنند.

منبع: