دختران جوانی که وارد رابطه با مردهای مسن می‌شوند

مهرخانه/ یکی از تغییرات دنیای امروز، تحولاتی است که طی سال‌های اخیر در الگوی روابط زن و مرد رخ داده است؛ شکل‌گیری روابطی که در تقابل با هنجارها و سنت‌های جامعه ایرانی قرار دارند؛ از جمله گسترش روابط دختران جوان با مردان مسن؛ دخترانی که لزوماً مطلقه، بیوه و متعلق به اقشار پایین جامعه نیستند؛ یعنی اگرچه به زعم عده‌ای از تحلیل‌گران، این دختران در پی رفع نیازهای مالی و پرکردن خلأ‌های عاطفی وارد این‌گونه روابط می‌شوند، اما صرف مسایل و مشکلات اجتماعی سبب شکل‌گیری معاشرت آنان با مردان مسن نمی‌شود، بلکه در بسیاری از موارد مطابق ترجیح و میل فردی وارد رابطه با مردانی می‌شوند که تفاوت سنی فاحشی با آن‌ها دارند.

 جهانی‌شدن، ثبات، محدودیت و یکپارچگی جامعه سنتی را بر هم زده و یک نوع فضای اجتماعی نفوذپذیر و پاره‌پاره مبتنی بر خصلت‌های «تفاوت»، «سیالیت»، «پارادوکس» و «شبکه‌ای‌شدن» ایجاد می‌کند. چنین وضعیتی، نظام کنش ارزشی را در متن و بطن یک موقعیت خاص، چندلایه و یک محیط بدیع، متحول و پیچیده قرار داده است. بنابراین، نظم اجتماعی و ارزشی حاکم بر نظام کنش جامعه در عصر جهانی‌شده، در معرض فشارهای بیرونی و درونی رادیکال قرار دارد. این فشارها بسترساز بازسازی و تغییر ساختار و کارکرد نظام کنش اجتماعی در سطوح و لایه‌های گوناگون جامعه از جمله جایگاه کارکردی- ارزشی خانواده شده است. در دوران مدرن، به تعبیر گیدنز با تغییر شکل پایش‌های اجتماعی شکل صمیمیت، روبه‌رو هستیم. فرآیندهایی همچون رشد شهرنشینی، افزایش سطح آموزش زنان، توسعه فرآیند تفکیک اجتماعی و... زمینه‌های ایجاد گروه‌های جدیدی را در جامعه فراهم کرده است. گروه‌هایی که به اعتبار هویت‌های تازه و بازاندیشی متزاید در سنت‌ها و قوانین (خصیصه مدرنیته)، جهان‌بینی متفاوتی پیدا کرده‌اند و خواست و آرزوها و در مجموع سبک زندگی متفاوتی دارند. این تحول و دگرگونی در خانواده نمود بارزی دارد؛ چراکه به تعبیر "تورن" خانواده کوره تغییرات است و کوچک‌ترین تغییری در سطح جامعه، خود را در خانواده نشان می‌دهد.

یکی از این تغییرات، تحولاتی است که طی سال‌های اخیر در الگوی روابط زن و مرد رخ داده است؛ شکل‌گیری روابطی که در تقابل با هنجارها و سنت‌های جامعه ایرانی قرار دارند؛ از جمله گسترش روابط دختران جوان با مردان مسن؛ دخترانی که لزوماً مطلقه، بیوه و متعلق به اقشار پایین جامعه نیستند؛ یعنی اگرچه به زعم عده‌ای از تحلیل‌گران، این دختران در پی رفع نیازهای مالی و پرکردن خلأ‌های عاطفی وارد این‌گونه روابط می‌شوند، اما صرف مسایل و مشکلات اجتماعی سبب شکل‌گیری معاشرت ایشان با مردان مسن نمی‌شود، بلکه در بسیاری از موارد مطابق ترجیح و میل فردی وارد رابطه با مردانی می‌شوند که تفاوت سنی فاحشی با آن‌ها دارند.

زنان چرا؟
سیالیت عشق و روابط عاشقانه
گیدنز سه دوره اصلی را در صورت‌بندی عشق مشخص می‌کند. دوران اول، عشق شورانگیز (amour passion) که با نوعی جنون و گسست از روابط عادی اجتماعی مربوط بوده و به اشراف و طبقات ممتاز اجتماعی اختصاص داشت. در قرن 18 ماهیت عشق تغییر کرده و شکل جدیدی از عشق به نام «عشق رمانتیک» شکل می‌گیرد. عشقی این جهانی، زمینی و فردی که زمینه پیدایش خانواده هسته‌ای را فراهم کرد. این عشق چندان ارتباطی با رابطه جنسی نداشت و بیشتر بر خاص‌بودن و یگانه‌بودن معشوق برای عاشق دلالت داشت.

متأخرترین شکل عشق که مختص دوران مدرن است، «عشق سیال» است. این عشق با ورود زنان به عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی و تغییر روابط زن و مرد در جامعه شکل گرفت. از نظر گیدنز این عشق نتیجه ارتقاء جایگاه زنان در جامعه و برابر انگاشتن حقوق (از جمله حقوق جنسی) زن و مرد بود. عشقی که تعهد سخت‌گیرانه عشق رمانتیک را ندارد و مبتنی بر روابط صمیمانه پایدار نیست. باومن معتقد است در جهان مدرن روابط عاشقانه به شکلی سست، غیرقابل اعتماد و کالایی‌شده تعریف می‌شوند. در دنیای مدرن از عشق تقدس‌زدایی شده و به تعبیر او نوعی "سیالیت" در آن پدیدار شده است. این سیالیت در فرهنگ نیز رخنه کرده و شکل ازدواج‌ها را تغییر داده است. در نتیجه سبک‌ها و نگرش‌های جدیدی بر روابط بین فردی و ازدواج حاکم شده است.

بدین‌ترتیب روابط دنیای مدرن دارای ویژگی‌هایی از قبیل انطباق با خواست فردی، خودخواهانه ، ناپایدار و سست، عشق‌جویانه، مبتنی بر لذت، نیاز جنسی اروتیک و شهوانی، ناتوان در ایجاد وابستگی، خردمندانه و دخالت اندک جامعه در آن هستند. در خانواده‌های مدرن نیز، عشق میان همسرها و رضایت فردی، بیش از مسایل اجتماعی اهمیت می‌یابند. خانواده بر اساس تمایلات شخصی اعضا استوار است و فرزندآوری به عنوان یک اصل تلقی نمی‌شود.

الهه 22 ساله می‌گوید: عاشق کسی شده‌ام که 52 ساله است؛ یعنی همسن پدرم. نمی‌دانم چرا ولی خیلی دوست دارم با کسی ازدواج کنم که خیلی از من بزرگ‌تر باشد. در ارتباط با مردهای مسن حس دوست‌داشتن و عشق در درونم ایجاد می‌شوم، ولی در رابطه با پسران جوان چنین احساسی ندارم. از لحاظ مالی هیچ مشکلی ندارم؛ یعنی وضعیت مالی خوبی داریم. من فقط عاشق این آقا شده‌ام و او هم بسیار به من علاقه‌مند است. اصلاً سنش برایم مهم نیست. خانواده‌ام قطعاً مخالفت می‌کنند. نمی‌دانم چطور می‌توانم آن‌ها را راضی به این ازدواج کنم.

اولویت میل فردی بر هنجارها و ارزش‌های اجتماعی
«مارتین سگالن» در کتاب «جامعه‌شناسی تاریخی خانواده» می‌نویسد: در غرب از حدود قرن هفدم و هجدهم بود که ماهیت ازدواج دستخوش دگرگونی شد. اینک ازدواج کمتر اقدامی ‌مقدس و بیشتر یک قرارداد به نظر می‌رسد. این تحول تا حدودی از اصلاح‌طلبی دینی ناشی می‌شد که تصور تقدس ازدواج را انکار می‌کرد. به این ترتیب با آغاز اصلاحات دینی، مفهوم ازدواج به تدریج تغییر یافت. بعد از این دوره، ازدواج تبدیل به وصلت بین دو نفر – و نه دو خانواده - شد که هدف و کارکرد اصلی آن ارضای عاطفی و جنسی زوجین بود. به این ترتیب حمایت‌های خویشاوندی و سنتی کمرنگ شدند و تصمیم و ترجیح دو فرد محوریت یافت.

امروزه خانواده‌های گسترده و نظارت‌های بزرگ‌ترها بر جوانان وجود ندارد. شکل متعارف خانواده، خانواده هسته‌ای است. زوج‌های جوان نیز پس از ازدواج واحدی مستقل برای زندگی خود تشکیل می‌دهند و نومکان می‌شوند و بدون وابستگی‌های خویشاوندی به زندگی می‌پردازند؛ بنابراین در انتخاب همسر نیز از قیود و تمایلات خانواده آزاد شده و بر اساس میل و علاقه قلبی یکدیگر را انتخاب می‌کنند.

فرزانه می‌گوید: آدم باید کنار همسرش احساس آرامش و راحتی کند، بقیه مسایل مهم نیستند. من 25 سالم است، کاملاً عاقل و بالغم و با آقایی 44 ساله ارتباط دارم و عاشقش هستم. سن فقط یک عدد است. خلق و خوی طرف مقابل مهم‌تر است. این آقا فهم و درک بالایی دارد، مهربان و سالم است و خیلی خصوصیات خوب دارد که پسرهای جوان ندارند. یک مزیت دیگر هم این است که ایشان قصد مهاجرت به خارج از کشور را دارد. آن‌جا افراد هیچ مشکلی با این قضایا ندارند. اگرچه حتی اگر در ایران هم می‌ماندیم، دیدگاه بقیه برایم مهم نبود.

تجربه خیانت و شکست‌های عاطفی در رابطه با مردان جوان
سیالیت عشق و سستی و ناپایداری روابط دنیای مدرن، به بروز خیانت‌ها و شکست‌های عاطفی متعدد در سطح جامعه می‌انجامد و به نوبه خود سطح اعتماد بین افراد را کاهش می‌دهد. تجربه شکست‌های عاطفی و کاهش اعتماد به جنس مخالف در دختران جوان، آن‌ها را به سوی ایجاد ارتباط با مردهای مسن‌تر سوق می‌دهد. در واقع آن‌ها سستی و ناپایداری روابط‌شان را به متغیرهای محیطی از قبیل سن نسبت می‌دهند و گمان می‌کنند که با انتخاب شریک عاطفی مسن‌تر، می‌توان به نوعی اطمینان و ثبات در روابط عاشقانه رسید.

«نسیم» می‌گوید: من با مردی 50 ساله وارد رابطه شدم که ویژگی‌هایی دارد که در هیچ پسر جوانی ندیدم. قبلاً با پسران جوان، چند رابطه تلخ را تجربه کردم و هر بار خیانت و آزار دیدم. الان اصلاً تمایلی به ارتباط با پسران جوان ندارم. دنبال آدمی ‌هستم که مرا درک کند و پخته و باتجربه باشد. بچه‌بازی در نیاورد و در رابطه با من صادق باشد. حس می‌کنم این آدم قدر مرا بیشتر می‌داند، وفادار است و اعتماد بیشتری بین ما وجود دارد.

بالارفتن سن ازدواج و بروز مسئله تجرد قطعی
سمیه 30 ساله می‌گوید: من خواستگار جوان ندارم. وقتی جوان‌ها به خواستگاری‌ام نمی‌آیند، چاره‌ای ندارم جز این‌که با مردهای مسن رابطه برقرار کنم. الان هم با کسی هستم که مطلقه و بیکار است. اصلاً قبولش ندارم و می‌خواهم یکجوری از دستش خلاص شوم.

بالارفتن سن ازدواج یکی از مواردی است که شانس ازدواج دختران را کاهش داده و آن‌ها را به سوی روابط خارج از عرف سوق می‌دهد. براساس آمارهای موجود، میانگین سن ازدواج در میان پسران 26.7 و در دختران 23.4 سال است. همچنین طبق نتایج سرشماری 1390، جمعیت دختران مجرد بالای 15 تا 29 سال کشور به 5 میلیون و 670 هزار نفر می‌رسد. تعداد جمعیت دختران 29 تا 49 سال نیز 980 هزار نفر گزارش شده است. در سال‌های اخیر همچنین تجرد قطعی روند افزایشی داشته که این آمار در زنان روند صعودی‌تری داشته است.

در جستجوی هویت ازدست‌رفته
شهره با مردی رابطه دارد که 20 سال از او بزرگ‌تر است. از این رابطه راضی است و طرف مقابلش را مردی می‌داند که از هر نظر ایده‌آل است. او می‌گوید: بعضی‌ها فکر می‌کنند یک دختر جوان فقط به خاطر پول جذب یک مرد مسن می‌شود. این‌طور نیست. البته شاید عده‌ای دنبال پول باشند، ولی خانواده ما از وضعیت مالی خوبی برخوردارند و من هیچ‌گونه نیاز مادی ندارم. من از نظر شخصیتی عاشق مردی شده‌ام که 20 سال از خودم بزرگ‌تر است. چرا؟ به خاطر این‌که من خودم شخصاً مردهای قوی و اجتماعی و مسلط را می‌پسندم. پسرهای همسن و سال من بچه و بی‌تجربه‌اند و بلد نیستند با یک خانم چطور باید رفتار کرد. الان آمار طلاق بیشتر مربوط به دختر پسرهای جوان است.

وقتی با دختران جوانی که چنین روابطی را تجربه کرده‌اند مواجه می‌شویم، معمولاً از ویژگی‌های ایده‌آلی صحبت می‌کنند که گویی تنها در مردان مسن وجود دارد؛ ویژگی‌هایی همچون ثبات، محکم‌بودن، استقلال، حمایت‌گری و... . این ویژگی‌ها را می‌توان به «هویت اجتماعی» منتسب کرد.

زنان جامعه ایرانی، امروزه در ابهام هویتی قرار دارند؛ وگلیز (1978) معتقد است درصورتی‌که زنان سهم خود از اجتماع را نپذیرند، ممکن است پایگاه‌های فردی‌شان را به وسیله تعریف خود در رابطه با شغل، موقعیت همسر و... ارتقاء دهند. ازآن‌جایی‌که مردان بنا به عوامل متعدد از هویتی منسجم‌تر برخوردارند و با توجه به تأثیر عامل سن بر هویت، به نظر می‌رسد این دختران برای پوشاندن خلأ‌هایی که در هویت فردی و اجتماعی خود احساس می‌کنند و نیز به منظور بازتعریف خود، به سمت مردان مسن با شخصیت اجتماعی قوی جذب شوند؛ مردانی که در برابر سرگشتگی‌ها و عدم قطعیت‌های دوران مدرن از آن‌ها محافظت می‌کنند. ازآن‌جایی‌که تجربه این روابط، سطحی از آزادی عمل را در انتخاب یک سبک زندگی نسبتاً متفاوت با عموم مردم جامعه فراهم می‌کند، فرد احساس هویت می‌کند.

مردان چرا؟
مواردی چون سیالیت عشق، پررنگ‌شدن فردیت و ارجحیت خواست فردی بر هنجارها و سنت‌های جمعی، از جمله عواملی است که در گرایش مردان به دختران جوان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این‌ها، عواملی همچون خلأهای عاطفی، زیاده‌خواهی جنسی و... نیز عواملی هستند که در سطح فردی زمینه ایجاد این روابط را در این مردان که غالباً متأهل‌اند، فراهم می‌کنند.

تنوع‌طلبی و زیاده‌خواهی جنسی
همان‌طورکه پیش‌تر گفته شد نظم مدرن، به سیالیت عشق‌ها و روابط مشروعیت می‌بخشد. روابطی که به دلیل کوتاه‌مدت‌بودن بالطبع از تازگی و جذابیت بیشتری نسبت به روابط زناشویی طولانی‌مدت برخوردارند. از نظر روانشناسی نیز معمولاً در طی یک رابطه زناشویی بلندمدت، از میزان انگیزش‌ها و هیجانات اولیه کاسته می‌شود و عامل تعهد در بقای رابطه اثرگذار می‌شود؛ درصورتی‌که ارزش‌ها، هنجارها و ضوابط در ذهن افراد کمرنگ شوند، خواسته‌ها و امیال فردی در تصمیم‌گیری‌ها حرف اول را می‌زنند.

از طرفی برآورده‌شدن نیازهای برطرف‌نشده، معمولاً حالتی از سرزندگی به شخص می‌دهد که فرد ممکن است در ذهن خود، این حس را به فاکتور سن مربوط بداند.

پیمان می‌گوید: در رابطه با دختران جوان احساس سرزندگی و جوانی می‌کنم. دختران جوان از آزادی‌های بیشتری نسبت به زنان نسل من برخوردارند. جسورترند و خیلی در بند قضاوت‌های این و آن نیستند و در کل شجاعت بیشتری دارند. خانم‌ها باید بدانند که ما مردها هم به محبت احتیاج داریم. فقط مسئول تأمین آذوقه نیستیم. وقتی از راه می‌رسی خانم گوشی به دست غرق دنیای مجازی‌ست!

احمد 45 ساله می‌گوید: خیلی وقت‌ها شده به خاطر ارتباط‌های کاری وسیعی که با خانم‌ها دارم بر لبه پرتگاه قرار می‌گیرم. خیلی از اوقات فکر می‌کنم شاید به خاطر نبودن عشق و علاقه در زندگی‌ام است، ولی خوب که فکر می‌کنم می‌بینم توجیه است. این‌ها همه به خاطر هوس است. البته منکر عاشق‌شدن دو آدم نیستم. کلاً اعتقاد دارم در این‌جور مواقع آدم باید سنگ‌هایش را با خودش وابکند و ببیند ارزشش را دارد یا نه؟!

افزایش احساس اعتماد به نفس در ارتباط با دختران جوان
محسن 49 ساله می‌گوید: دخترهای کم‌سن‌وسال، کم‌تجربه‌ترند، بیشتر تو را قبول دارند، کم‌توقع‌ترند و با چیزهای کوچک می‌توان خوشحالشان کرد؛ درصورتی‌که همسر آدم اینطوری نیست. هزار و یک توقع ریز و درشت دارد که هیچ‌وقت تمام‌شدنی نیستند. تو را نمی‌بیند و درک نمی‌کند. حداقل 1 ساعت با یکی می‌روی بیرون، احساس می‌کنی آدمی! حتی اگر به خاطر پولت یا هر چیز دیگری باشد.

نیاز به تحسین یکی از نیازهای مهم انسانی است که به‌ویژه در روابط عاطفی از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از دلایل رابطه با دختران جوان، که از سوی مردان میانسال عنوان می‌شود، اعتماد به نفسی است که در این نوع از روابط تجربه می‌کنند. در موارد زیادی دختران جوان تصویری آرمانی از شخص، در ذهن خود و طرف مقابلش می‌سازند. اختلاف سن و سطح تجربه‌ها حد بالایی از تسلط را برای مرد فراهم می‌کند و این تسلط، به مرد احساس اعتماد به نفس می‌بخشد؛ اعتماد به نفسی که شاید در برخورد با همسرش به دلایل متعدد کسب نمی‌کند.

شکست در روابط زناشویی
مردانی که در روابط زناشویی با همسران‌شان، سرخورده شده‌اند معمولاً احساس تحقیر خود را با برقراری این روابط می‌پوشانند. عدم رضایت‌مندی در رابطه اولیه، میل به درگیرشدن در روابط خارج از حیطه زناشویی را افزایش می‌دهد. برای مردان نارضایتی جنسی یک شکایت مهم است و با رابطه جنسی خارج از حیطه زناشویی ارتباط دارد (باس،2000، گلس و رایت،1994، جانسون،1970). به همین علت روابط نامشروع در مردان اغلب با درگیری جنسی آغاز می‌شود و درگیری عاطفی بعد از آن به وجود می‌آید.

دکتر ویلارد اف‌هارلی متخصص مشاوره زناشویی معتقد است: نیاز عاطفی، اشتیاق و خواسته‌ای است که در صورت ارضاشدن در فرد احساس رضایت و شادمانی ایجاد می‌کند و در غیر این صورت موجب احساس ناکام و ناخشنودی در فرد می‌شود».

فرهاد 50 ساله معتقد است همسرش او را اصلاً درک نمی‌کند. همیشه چشمش دنبال پول اوست. می‌گوید: وقتی وارد خانه می‌شوم با غرغرها و خرده‌فرمایش‌هایش پدرم را درمی‌آورد. از دستش آسایش ندارم. بین‌مان انگار یک دیوار کشیده شده است. مجبورم این خلأها را یک‌جوری پر کنم. از طرفی دلم نمی‌خواهد طلاق بگیریم و فرزندانم آسیب ببینند. برای همین با این رابطه‌ها چیزهایی را که زنم تأمین نمی‌کند، به دست می‌آورم.

با کانال تلگرامی آخرین خبر همراه شوید telegram.me/akharinkhabar