سلام بر حسین رمز نجات از عذاب قبر/ احیای سنت صله دادن در «شب شعر عاشورایی»

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، پنجاه و یکمین عصرانه ادبی فارس پاسداشت مرحوم حاج حسین فرهنگ پایه‌گذار شب شعر عاشورا، با حضور چهره‌های ادبی و فرهنگی در این خبرگزاری برگزار شد.

*خواب مرحوم فرهنگ را دیدم

حجت‌الاسلام محمدرضا زائری در بخشی از این مراسم گفت: تجربه شب شعر عاشورا در شیراز گواهی بر آن است که وعده‌های الهی راست است زیرا خداوند وعده داده کار راست و خالص را خریداری کند.

وی افزود: سال اولی که در این جلسه شرکت کرده بودم همان سالی بود که مرحوم فرهنگ به رحمت ایزدی پیوسته بود و در آن سال، خاطرات وی مرور می‌شد و شور و حال خاصی در جمع وجود داشت. شب اولی که در شیراز بودم خواب مرحوم فرهنگ را دیدم که از من پذیرایی می‌کرد.

*شب شعر عاشورایی نمونه موفق کار غیردولتی است

این فعال فرهنگی در بخش دیگری از سخنانش گفت: تجربه شب شعر عاشورایی شیراز به عنوان یک کار غیردولتی که بدون وابستگی به دستگاه‌ها برگزار می‌شود نمونه یک کار موفق است. ما به عنوان یک حکومت دینی تصورمان بر این بود که در کلیه امور دینی باید خودمان دخیل باشیم، اما شاهدیم که بسیاری از آنها موفق نبوده و باید از برنامه‌های مانند شب شعر عاشورا بیاموزیم که بدون وابستگی به حاکمیت، چگونه ادامه داشته است.

او اضافه کرد: با نگاهی به اسناد تاریخی ساواک می‌بینیم که بخشی از انرژی و توان آنها صرف جلسات خانگی قرآن و تفسیر می‌شده تا از تأثیرگذاری آنها بکاهند، ولی امروز با این همه بودجه و تجربه نه تنها آن تأثیر را نداریم بلکه ناموفق هم بوده‌ایم.

*شب شعر عاشورا روح قیام عاشورا را حفظ کرده است

زائری گفت: کاری که توسط یک نفر و بدون بودجه دولتی بلکه با بضاعت شخصی و بدون درگیر شدن در سیستم اداری که برخی اوقات کشنده خلاقیت است، امروز آنقدر برگ و بار داده که به یک کار علمی تبدیل شده است. با نگاهی به دستگاه‌های فرهنگی که با هزینه‌های کلان، بودجه‌های خود را صرف فعالیت‌های فرهنگی کرده‌اند باید پی به دستاوردهای آنها ببریم و دستاوردهای آنها را با کارهای سنتی و پیرمردی مقایسه کنیم. درست است که شب شعر عاشورا هیئتی اداره شده، اما این هیئتی بودن دخلی به بی‌نظم بودن و همچنین بی‌نتیجه بودن آن ندارد.

او در پایان سخنانش گفت: تجربه برگزاری سی سال شب شعر عاشورا را باید با دستاورد فعالیت‌های سی ساله دستگاه‌های فرهنگی مقایسه کرد. شب شعر عاشورایی شیراز توانسته روح قیام عاشورا را حفظ کند.

*مرحوم فرهنگ یک فرد زمان‌شناس بود

هاشم کرونی از دست‌اندرکاران اجرای این مراسم در بخشی دیگر با بیان اینکه سخن گفتن از شب شعر عاشورا و مرحوم فرهنگ امری دشوار است، گفت: مرحوم فرهنگ یک فرد زمان‌شناس بود و نیاز زمان را درست درک می‌کرد. مردی از بدنه هیأت که یک ساختار سنتی دارد می‌پذیرد که کار فرهنگی در منزلش اجرا شود بیانگر این است که او صاحب یک نگاه خاص بوده است و این درک فرهنگی مرحوم فرهنگ قابل تقدیر است. 

وی افزود: از دوره هشتم در این مراسم شرکت کرده‌ام،اما توفیق کمی داشته‌ام که از محضر او کسب فیض کنم. در خاطرم هست که مصطفی رحماندوست در جایی نقل کرده بودند که تماس تلفنی مرحوم فرهنگ موجب سرایش دو شعر لالایی و آب توسط او بوده است و نشان می‌دهد که وجود مرحوم فرهنگ زمینه‌ساز خیر بوده است.

*عدم وابستگی دلیل ماندگاری شب شعر عاشورا است

کرونی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به یکی دیگر از اتفاقات خوب شب شعر عاشورا گفت: عدم وابستگی این مراسم یکی از اتفاقات خوبی است که پس از مرحوم فرهنگ از سوی خانواده وی مورد تأکید بوده است و دلیل ماندگاری شب شعر عاشورا همین نکته است، زیرا با تغییر مدیریت‌های دولتی، فعالیت‌های فرهنگی نیز ممکن است تعطیل و یا دستخوش تغییر شود.

*هیاتی برگزار شدن به معنای بی‌نظمی نیست

او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به مقابله فرزند مرحوم فرهنگ در مقابله با خرافات گفت: در طول سال های اخیر که خرافه‌پروری رواج داشته، عبدالحسین فرهنگ همیشه بر مقابله با آن تأکید کرده و برحذر داشته که در حاشیه این برنامه، امامزاده‌سازی صورت گیرد.علی‌رغم اینکه شب شعر عاشورا هیئتی برگزار می‌شود، اما در عین حال این هیئتی بودن به معنای بی‌نظمی نیست و تعبیری که این سالها رواج داشته این بوده که کار هیئتی مترادف کار بی نظم است، در حالی که هیئت یک نهاد سنتی و نمونه سنتی NGO است که یک بزرگتر بر آن نظارت دارد. شب شعر عاشورا دارای ساختار است و از نظام خاصی بهره می‌برد.

کرونی گفت: شب شعر عاشورا از اولین‌هایی بود که پست را کنار گذاشت و دریافت آثار را به صورت اینترنتی قرار داد که از سال آینده دریافت آثار به صورت متمرکز و از طریق پایگاه شب شعر عاشورا انجام خواهد شد. جلوگیری از جناحی شدن‌های سیاسی و باندهای شاعرانه یکی دیگر از تأکیدات خانواده فرهنگ بوده و هست.

*شب شعر عاشورا چتری برای همه است

وی افزود: آنها معتقدند که شب شعر عاشورا نباید در باندبازی‌های چپ و راست سیاسی و یا دارو دسته شاعران محدود شود و شب شعر عاشورا چتری برای همه بوده است. یکی از نیازهای شب شعر عاشورا تاریخ شفاهی است که هم‌اکنون در حال فراهم کردن بسترهای علمی آن برای پژوهشگران هستیم.

*همسر مرحوم فرهنگ، مادر شاعران عاشورا است

کرونی در پایان سخنانش گفت: شب شعر عاشورا هیچ‌گاه داوری نداشته و نخواهد داشت و تنها یک گزینش از میان اشعار رسیده صورت می‌گیرد و فرزند مرحوم فرهنگ می‌گفت ای کاش که فرصت داشتیم و می‌توانستیم از همه شاعران دعوت کنیم. خانواده فرهنگ داشته‌های خود را وقف فرهنگ کرده است. عبدالحسین فرهنگ شب شعر عاشورا را بزرگترین اتفاق دنیا می‌داند و تمام زندگی‌اش این مراسم است. همچنین نقش همسر مرحوم فرهنگ را در این اتفاق ادبی نباید نادیده گرفت که در حقیقت او مادر شاعران عاشوراست.

*شاعریت شاعران جوان در شب شعر عاشورا شکل گرفت

در بخش دیگری از این مراسم، مجتبی رحماندوست نماینده مجلس شورای اسلامی گفت: تلقی من این است که مرحوم فرهنگ یک فرد زمان‌شناس بود و زمانی که به ادبیات و شعر در فرهنگ این کشور کمتر توجه می‌شد، وی به این مقوله توجه کرد.

وی افزود: شاعریت شاعران جوان در این شب شعر شکل گرفت و نگاه جدیدی با ادبیات به عزاداری داشت. اخلاق و بی‌ریایی از ویژگی‌های این مراسم است. همچنین پشتکار و ثبات قدم یکی از نکات این جلسه است و مردمی بودن آن نیز یکی دیگر از ویژگی‌های شب شعر عاشوراست.

*حفظ سنت هدیه به شاعران ویژگی شب شعر عاشورا

این نماینده مجلس گفت: استقبال بزرگان شعر کشور از این شب شعر نشان از این داشت که یک جلسه قدرتمند ادبی است که زایندگی شعری این جلسات نیز قابل توجه است. آرامش آن فضا از مهمترین ویژگی‌های این جلسه است که در سایر محیط‌ها دیده نمی‌شود.

رحماندوست در پایان سخنانش گفت: حفظ سنت اسلامی هدیه به شاعر در این شب شعر نیز رعایت شده، خلق شعر در مورد اصحاب و اهل‌بیت امام حسین که شعر در موردشان نبوده یا کمتر سروده شده، به واسطه این مراسم مورد توجه قرار گرفته و امروز شاهدیم که به ازای آنها یک مجموعه شعر وجود دارد. این برنامه مصداق روایت کم ادامه‌دار است، هر چند این شب شعر یک زیاد ادامه‌دار است.

*وقتی خبر ارتحال فرهنگ را شنیدم اشکم جاری شد

عباسعلی براتی‌پور با اشاره به مرحوم فرهنگ گفت: این فرد همیشه در ذهن من هست و او از یادم نمی‌رود و شب شعر عاشورا که در شیراز برگزار می‌شد از کارهای او است. صفای باطن،ایمان سرشار و زلال از ویژگی‌های مرحوم فرهنگ است و در احادیث و روایات موجود است که اگر کسی بنای خیری را بنیان بگذارد، تا زمانی که آن بنا هست، ادامه اعمال آن فرد خیر سرازیر می‌شود. وقتی خبر ارتحال فرهنگ را شنیدم اشک از چشمانم جاری شد.

*شاعری جز ادب چیزی نیست

فاطمه سالاروند در بخش دیگری از عصرانه پنجاه و یکم ادبی فارس گفت: شاعر زیاد است و ادعا کردن در شاعری هم کاری ندارد، اما ادب عاشورا و مهمان‌نوازی اصحاب کربلا که شاید رنگ و بویی از آن از دور شنیده باشیم، اهمیت دارد و باید در شعر تجلی پیدا کند. در سال‌هایی که مهمان خانواده فرهنگ بودم، این ادب و مهمان‌نوازی را دیدم و شاعری چیزی نیست جز همین ادب.

وی افزود: وقتی آیه ابتدایی سوره کوثر را می‌خوانیم، نباید کوثر را در یک محدوده خاص تلقی کنیم، بلکه هر چیزی که از روح خداوند بویی برده باشد، از آن کثرت بهره خواهد برد. سعادت دیدار مرحوم فرهنگ را داشتم و مهمان‌نوازی و شخصیت او به قدری ورد زبان همه است که بیان آنها در این جلسه امری تکراری است، اما می‌شود گفت که هر کس جایی بخواهد برود و بخواهد کسی را با خود همراه کند، حتماً از قبل هماهنگ می‌کند، اما مهمان‌نوازی مرحوم فرهنگ و خانواده‌اش به گونه‌ای است که هر بار که به این مراسم رفتم، کسی را با خود برده‌ام بدون اینکه هماهنگی از قبل انجام داده باشم.

*محبت امام حسین(ع) را از دست مرحوم فرهنگ گرفتم

مهدی بوشهریان از نویسندگان کشور در این مراسم گفت: من از سنین کودکی به خاطر نسبتی که با مرحوم فرهنگ داشتم در هیئت آقای فرهنگ بزرگ شدم و محبت امام حسین(ع) را از دست ایشان گرفتم.

وی در ادامه با اشاره به خاطره‌ای از فرهنگ گفت: یکی از نزدیکان فرهنگ برای من نقل کرد که خانواده مستضعفی بوده که سرپرست خانواده نمی‌توانسته معاش خانواده راتأمین کند،مرحوم فرهنگ که در دوران جوانی به سر می‌برده، از جیب خود پارچه خریداری می‌کرده و به آن خانواده می‌داده و می‌گفته با این پارچه لباس بچه‌گانه بدوزید و به من بدهید تا من آنها را بفروشم و مبلغش را به شما پرداخت کنم و این یکی از کارهای خیری است که مرحوم فرهنگ انجام می‌داده است.

*نقش استاد ده‌بزرگی در ادبیات عاشورایی بعدها شناخته می‌شود

در پایان این مراسم،عبدالحسین فرهنگ فرزند مرحوم حسین فرهنگ با اشاره به نحوه شکل‌گیری شب شعر عاشورا گفت: 15 خرداد سال 65 بود که نماز ظهر را در مسجد امام حسین(ع) می‌خواندیم، دوستی پیشنهاد کرد در طول این سالها، شب شعرهایی برای موضوعات مختلف برگزار شده اما تاکنون این اتفاق به نام اهل‌بیت(ع) رخ نداده است.

وی افزود: پس از مطرح کردن این پیشنهاد با مرحوم پدرم، درست 133 (به نام حضرت عباس(ع))روز بعد از آن اولین شب شعر عاشورا تشکیل شد. در ادبیات عاشورایی نقش استاد ده‌بزرگی ناشناس است و بعدها در مورد او سخن خواهم گفت.

*ملاک سنجش افراد ارادتشان به سیدالشهدا بود

فرزند مرحوم فرهنگ گفت: پدرم عشق و علاقه وافری به سیدالشهدا داشت و ملاک سنجش او در مورد افراد هم میزان ارادتشان به سیدالشهداء بود. 80 روز از سال در منزل ما روضه برگزار می‌شد، با این حال هر جا مراسم عزاداری بود، وی شرکت می‌کرد. مرحوم پدرم یک کتاب مخزن‌الاشعار خریده بود و به من داده بود تا شب‌ها برایش بخوانم، در حالی که من شعرها را هم درست نمی‌خواندم، اما او اشک می‌ریخت. پدرم من عشق و علاقه خاصی به اهل‌بیت به ویژه امام حسین(ع) داشت.

*عتاب به خاطر سیدالشهدا

وی با اشاره به خاطره‌ای گفت: در سال آخری که ایشان در قید حیات بود و در منزل مراسم روضه برپا کرده بودیم، به ایشان پیشنهاد دادم که نذری عزاداران را به جای اینکه در سفره در ظروف بزرگ بریزیم و افراد از آن برای خود بکشند، کاسه‌های کوچک تهیه کنیم و خورشت هر کس را در آن بریزیم، ایشان موافقت کرد، اما پ ساز اینکه مراسم تمام شد، من را مورد عتاب قرار داد و گفت با آبروی من بازی کردی و وادارم کردی که جلوی مهمان امام حسین(ع) سهمیه بگذارم و در خوردن محدودش کنم، آیا تو اگر مهمان دعوت کنی او را در خوردن محدود می‌کنی؟ این عزاداران مهمان امام حسین(ع) بودند.

*احیای سنت صله دادن در شب شعر عاشورا

فرزند مرحوم فرهنگ با اشاره به اینکه پدرش اعتقاد داشت در هر مجلس با آوردن نام امام حسین(ع) آن مجلس را باید حسینی کرد، گفت: هر مردی برای دخل و خرج زندگی خود برنامه دارد، اما هرگاه به ایشان می‌گفتیم برای مجلس امام حسین(ع) چیزی می‌خواهیم تهیه کنیم مخالفتی نمی‌کرد. گفتیم می‌خواهم سنت هدیه دادن به شاعران سیدالشهداء را به تبعیت از ائمه احیاء کنیم، که ایشان مکثی کردند و اشک از چشمانشان جاری شد و پس از آن موافقت کردند.

او گفت: ایشان ثلث اموال خود را به مجلس امام حسین(ع) اختصاص داده بودند که در اواخر عمرشان سؤال کردم که شب شعر عاشورا هم از ثلث اموال شما سهمی دارد؟ که پاسخ داد که مگر تا الان نبوده؟ نصرالله مردانی از شاعرانی است که در اوج شهرت، اولین شعر عاشورایی خود را برای سیدالشهداء سرود. شاعران بسیاری بودند که در شب شعر عاشورا با امام حسین(ع) معامله کردند و سایر اشعار خود را کنار گذاشته و فقط برای امام حسین(ع) شعر سرودند.

عبدالحسین فرهنگ در بخش دیگری از سخنانش گفت: فوت پدرم یک اتفاق تقریباً ناگهانی بود،به من اطلاع دادند که حال پدرم نامساعد است و خود را به منزل رساندم، وقتی رسیدم ایشان دل‌درد و دل‌پیچه شدیدی داشت و به خود می‌پیچید، در همین حین اورژانس نیز به منزل ما رسیده بود. به همراه برادرم جسم پدر را روی برانکارد گذاشتیم تا اورژانس او را به بیمارستان برساند، اما ما برعکس این کار را انجام دادیم و تا بخواهیم برگردانیم، پزشک اورژانس گفت کار تمام است، برانکارد را به داخل منزل منتقل کردیم و به ایشان تلقین کردیم که یا حسین و یا علی بگوید، بعد از اینکه یا حسین و یا علی گفت، آرامش عجیبی به او دست داد و بعد از آن صلوات فرستاد و سپس از دنیا رفت.

*سلام بر حسین رمز نجات از عذاب قبر

وی در پایان سخنانش گفت: مرحوم محمدعلی مردانی پس از برگزاری مراسم یادبودی برای مرحوم پدر در تهران با من تماس گرفت و گفت در خواب دیدم که با شیراز تماس می‌گیرم تا خبری از مرحوم فرهنگ بگیرم، اما کسی تلفن را جواب نمی‌دهد، بعد از چندین بار تماس مرحوم فرهنگ تلفن را جواب می‌دهد و از احوالش می‌پرسم، او می‌گوید که من فوت کرده‌ام، من می‌گویم بعد از آن چطور شد؟ که وی پاسخ می‌دهد؛ پس از فوت مرا داخل قبر گذاشتند و دو ملک وارد قبر من شدند و از من پرسیدند با خود چه آوردی؟ که من زبانم بند آمده بود، ناگهان زبانم باز شد و سلامی به امام حسین(ع) دادند، که این دو ملک با شنیدن سلام، گفتند دیگر چه می‌خواستی با خودت بیاوری و من را به حال خود رها کردند.

انتهای پیام/و

ویدیو مرتبط :
چه اعمالی سبب می شود تا از عذاب قبر نجات پیدا کنیم؟