پایبندی به «اخلاق» مسیر درست زندگی را نشانتان می دهد

آرمان/ اخلاق و تقویت روان انسان
بعد روحانی انسان با توجه به دلایل مختلف دینی و عقلی از بعد جسمانی انسان برتر و بالاتر است. تمام دانشمندانی هم که برای کانون وجود انسان، روح و روانی قائلند، بر این عقیده اند که روان انسان، بالاتر و شریف تر از جسم آدمی‌است. این دانشمندان جسم و بدن را به منزله قشر و پوست و روان را به مثابه مغز می‌دانند. دلیل مطلب از نظر عقل نیز روشن است، زیرا بقا و کیان بدن در پرتو روان است و فنای آن به هنگام قطع رابطه با جان، بدن پیوسته در حال تغییر و تحول و در مسیر فنا و نابودی است. (و من نعمرهُ ننکَسْهُ فی الخلق؛ آیه مبارکه 68 سوره یس) اما روح دائما به جانب تکامل و ابدیت و به سوی جهان باقی در حرکت است.برتری روح از بدن از نظر روایات اهل بیت (ع) نیز ثابت و مورد قبول است. علاوه بر روایاتی که صریحا به این موضوع اشاره دارد ، روایات بسیاری نیز تلویحا به همین موضوع اشاره نموده است. مانند روایتی که امیرالمومنین(ع) می‌فرماید: در شگفتم که می‌بینم مردم، شب هنگام که برای آنان غذا برده می‌شود، خود را به زحمت می‌اندازند و چراغی روشن می‌کنند تا ببینند چه چیزی در شکم خود می‌ریزند، اما به هنگام تغذیه روح، چراغ عقل را با شعاع علم روشن نمی‌کنند تا ازآثار منفی ناآگاهی و ثمراتی که در اعتقادات و اعمالشان وجود دارد، در امان بمانند. امام حسن(ع) نیز می‌فرماید: در شگفتم از کسی که در مورد خوراکش فکر می‌کند، چگونه در مورد معلوماتش نمی‌اندیشد.از محتوای این روایات به دست می‌آید که جنبه روح بالاتر از جنبه بدن است و انسان همیشه باید جانب روح را ترجیح بدهد. با توجه به موقعیت و برتری روح نسبت به تن، از نظر عقل و عرفان و بیان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) وظیفه عقلی و شرعی ایجاب می‌کند که در تربیت و تقویت آن بکوشیم و از اموری که آن را تهدید و تضعیف می‌کند بر حذر باشیم. تنها راهی که موجب پرواز ملکوتی روح و مانع انحطاط و سقوط آن می‌شود، تزکیه نفس،یعنی آراستن خود به فضایل اخلاقی و دوری از رذایل است. از این روست که می‌گویند اخلاق تقویت کننده بعد روانی انسان است.
اخلاق و تعدیل خواسته ها
دومین فایده اخلاق، این است که تخلّق به اخلاق انسانی و اسلامی، خواسته‌های مطلق انسان را تعدیل و مهار می‌کند. در توضیح این مطلب باید گفت تمام کارهای انسان، از خوردن و خفتن و زندگی تشکیل دادن و به طور کلی از مسائل اولیه زندگی گرفته تا جهاد و جنگیدن، اختراع ابزارها و اکتشافات علمی‌همه و همه برخاسته از خواسته‌های درونی است؛ یعنی از یک سلسله قوا و نیروهای باطن نشات می‌گیرد.به سخن دیگر، انسان در باطن خود دارای غرایزی است همچون غضب، شهوت و غرایز دیگری که تمام کارهای روزمره انسان بر اساس آنها به منصه ظهور و تحقق می‌رسد. حال، اگر این غرایز و نیروهای باطنی در میدان وسیع فعالیت خود مطلق و آزاد باشند و به هیچ‌وجه تعدیل و کنترل نشوند، انسان را به نابودی می‌کشانند، پس به سبب مصونیت از هلاکت باید تعدیل شوند. باید توجه داشت که وجود هر یک از این غرایز در کانون وجود انسان نعمتی بزرگ از نعمت‌های الهی است و فقدان آن، نقص فاحشی است برای انسان.خلاصه اینکه، مطلق و رها بودن غرایز، نقمت و معتدل و مهار بودن آنها نعمت است. غرایز در درون وجود و شریان‌های بدن انسان، همچون رودهایی است که از کوهساران به سوی دریاها رهسپار می‌شود. اگر رودخانه ای کم آب یا بدون آب باشد بی فایده است و اگر طغیان کند بنیان کن، ویران کننده و خانمان‌برانداز است و خسارت‌های بزرگی به وجود می‌آورد و باعث نابودی اغنام و احشام می‌شود، اما اگر به سر حد اعتدال باشد، نه بی فایده است و نه زیان‌بار و غرایز هم چنین است.
اخلاق و اجتماع سالم
اگر در یک جامعه، فضایل اخلاقی رواج داشته باشد و اخلاق اسلامی ‌بر آن حکمفرما باشد، بی تردید آن جامعه از آرامش و سلامت بالایی برخوردار خواهد بود. اگر در اجتماعی تعاون، همیاری، انفاق، عفت، تواضع، حسن ظن محبت و به طور کلی عدالت به معنای وسیع و جامع‌اش حکمفرما باشد این اجتماع همان مدینه فاضله خواهد بود که می‌توان در آن با فکری آسوده به دور از وحشت زندگی کرد.


منبع: آرمان