6 بهمن - 26 ژانویه؛ در تاریخ چه گذشت؟

 برترین ها: امروز 6 بهمن برابر با 26 ژانویه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

560 - تصمیم خسروانوشیروان به انتخاب دِهگان برای هر روستای ایران و تماس مستقیم با مردم

بیست و ششم ژانویه سال 560 میلادی (چهار روز مانده به جشن سده) خسروانوشیروان ـ شاه ساسانی ایران در دیدار با موبدان و بزرگان ایران در تالار تیسفون (ایوان مدائن که ساختمان آن تا به امروز باقی مانده است) برای اطلاع از چگونگی برپایی مراسم جشن سده آن سال كه پنجاه روز پیش از نوروز برگزار می شود به آنان گفت كه تصمیم گرفته است كه برای هر روستای ایران یك «دهگان (دهقان)» انتخاب شود و تنظیم امور روستا، جمع آوری مالیات، معرفی سرباز هنگام ضرورت، پرورش اسب برای فروش به ارتش و داوری برای حل اختلاف برزگر و ارباب زمین به او واگذار شود و چنین فردی باید هم برزگر باشد و هم صاحب زمینی كه در آن كشت می كند (خرده مالك) تا با مشكلات هر دوطرف آشنا باشد. به علاوه او باید لایق، منصف، امین و راستگو و مورد اعتماد بیشتر ساكنان روستا باشد و اگر روستا كوچك است؛ چند روستای مجاور هم یك دهگان [کدخدا] داشته باشند. این دهگان یك تكلیف عمومی هم دارد و آن گزارش وضعیت محصولات روستا، و نارضایی های محلی و ستمگری و اجحاف مقامهای دولتی و اربابان به نمایندگان شخص اوست كه در هر گوشه و كنار كشور در دسترس خواهند بود. این دهگانان بركنار نخواهند شد مگر این كه درستی و كفایت خود را از دست بدهند. وظیفه میهنی این دهگانان این است كه بدون چشمداشت بكوشند كه تولیدات روستا سال به سال افزایش یابد و همچنین بتوانند هنگام بروز خطر با بسیج مردان روستا، در کار دفاع مشارکت كنند.

باقیمانده تالار کاخ خسروانوشیروان در تیسفون (ایوان مدائن)

 این تصمیم كه شرح آن در دائرة المعارف دمكراسی آمده است به اجرا درآمد و به تدریج زیر عنوان «گراس روتس دمکراسی Grassroots democracy = People or society at a local level rather than at the center of major political activity» جهانی و ماندگار شده است. خسروانوشیروان شخصا به شکایات مردم و نیز نظرات و پیشنهادها رسیدگی می کرد و دیدار عام داشت. لنین به اقتباس از شاه ساسانی ایران این ابتکار را اجباری کرد که پس از مرگ او در 21 ژانویه 1924 دیری نپایید و حذف تماس مستقیم مقامات و مردم از علل فروپاشی نظام کمونیستی روسیه بشمار آورده شده است. در ایران ـ در دهه 1340 (1960 میلادی) و تا نیمه دهه بعد، وزیران و مدیران کل اجبار داشتند که یک روز در هفته را اختصاص به دیدار و گفتگو با مردم دهند و این دیدار عام عموما در یک تالار و علنی انجام می شد.

درمیان سران ایران باستان، خسرو انوشیروان از لحاظ سازماندهی و تنظیم امور قضایی و اداری، وضع ضوابط و سامان دادن به امور مالیاتی، ایجاد دارالترجمه و دارالتحریر به منظور ترجمه و تحریر كتاب، و تشویق ورزش و سرگرمی های سالم رهبری ممتاز و شاخص است. مورخان اورا به دلیل توجه به امور قضایی و احقاق حق و رسیدگی مستقیم به مشكلات مردم و آگاه شدن از درد دل آنان رهبری كه به پیشبرد تمدن بشر كمك بسیار كرد توصیف كرده، «دادگر» لقب داده و «انوشیروان دادگر» خطاب می كنند.

1788 - روز ملی استرالیا

26 ژانویه (ششم بهمن) در استرالیا «روز ملی» است. در این روز در سال 1788 آرتور فیلیپ ناوسروان انگلیسی (بعدا دریاسالار) با چند کشتی نظامی و صدها تن محکومان و زندانیان که آنان را باخود آورده بود تا مهاجرنشین بسازد در جنوب غربی استرالیا مستقر شد و شهری را که ساخت به نام لرد سیدنی (وزیر داخله وقت انگلستان) «سیدنی» گذارد. استرالیا به معنای جنوبی نامی است که یک دریانورد هلندی براین منطقه گذارده است زیرا که در اقیانوس آرام جنوبی واقع شده است. هلندی ها پیش از سایر اروپاییان وارد استرالیا و نیوزیلند شده بودند.    مهاجران انگلیسی پس از استقرار در سیدنی، تعرض به بومیان و نابودی آنان و تمدنشان را آغاز کردند و به همین سبب بسیاری از مردم آسیا 26 ژانویه را «روز تعرض» می خوانند و در جریان جنگ جهانی دوم یکی از هدفهای امپراتوری ژاپن پایان دادن به سلطه مهاجران اروپایی بر استرالیا بود و این هدف با انتقال قدرت از غرب به آسیا از نخستین روز قرن 21 تقویت شده است.

Arthur Phillip

     20 سال پس از استقرار مهاجران انگلیسی در سیدنی و ایجاد کلنی استرالیا، در همین روز (26 ژانویه 1808) نظامیان انگلیسی برضد حکمران انگلیسی این کلنی کودتا کردند و قدرت را موقتا به دست گرفتند و مخالفان ادامه ریاست پادشاه انگلستان بر استرالیا (که هنوز به قوّت خود باقی است) روز ملّی استرالیارا روز شورش "رام ریبیلیون" - Rum Rebellion می خوانند.

1962 - تظاهراتِ ضد اصلاحاتِ علی امینی در تهران

بهمن 1340 (ژانویه 1962 و دوران نخست وزیری دکتر علی امینی،اصلاحات ارضی و بازشدن نسبی پنجره آزادی ها)، تهران صحنه تظاهرات، زد و خوردها و سخن از توطئه کودتا در میان بود. فئودال ها (اربابان املاک) که قرن ها در ایران قدرت را به دست داشتند و نمی خواستند تحوّل تازه را که پرزیدنت جان اف. کندی محرّک و حامی آن (دمکراتیزه کردن ایران) بود بپذیرند با پرداخت پول به شماری یکه بزن و گردنکش محله ها ـ که بعضا در کودتای 28 اَمُرداد 1332 شرکت کرده و شهرت و امتیاز به دست آورده بودند، تظاهرات تهران را به راه انداخته بودند. کمونیست ها و ملی گرایان نیز با استفاده از فرصت و تنها با هدف تضعیف هرچه بیشتر دولت وارد میدان شده و دانشگاه و دبیرستان ها را صحنه تظاهرات کرده بودند که در جریان تظاهرات این دسته و زد و خورد با پلیس، 89 تن زخمی و یک دانش آموز کشته شده بود.

در پی این نطق ِ علی امینی که یک گروه 2 هزارنفری مقامات اداری، قضایی و پارلمانی را تیول خود کرده اند، دزدان بزرگ در ادارات و شرکت ها باعث دزدشدن کوچکترها (کارمندان) شده اند و فساد اداری همه جا دیده می شود و مثلا ابوالحسن ابتهاج (رئیس پیشین سازمان برنامه که همان روزها بازداشت شده بود) برای اجرای برنامه دوم عمران کشور، به جای دادن انجام پروژه ها به اتباع ایران آنهارا با پرداخت چند برابر ارزش و هزینه برآورد شده قبلی به خارجیان داده است، افرادی معیّن روی پولهای بانک ملّی دست انداخته و بدون رعایت قواعد و شرایط وام کلان گرفته اند، سازمان امنیت کشور (ساواک) با فشار به مطبوعات مانع انتشار و دنبال کردن فساد اداری می شود که این فساد سرطان جامعه ایران است و ... مقامات ارشد دولتی و بازرگانان نیز حامی تظاهر کنندگان شده بودند که دولت دانشگاه را تعطیل و 56 تن ازجمله شماری چپگرا، مصدقی و تنی چند از ضد مصدقی های شرکت کننده در کودتای 28 امُرداد را دستگیر و از سپهبد تیمور بختیار (موسس و رئیس پیشین ساواک) خواست که ایران را ترک کند که بختیار ششم بهمن (26 ژانویه 1962) به رم رفت. در میان بازداشت شدگان چند وزیر کابینه مصدق دیده می شدند.

امینی در همین ماه واردات غیر ضروری ازجمله اتومبیل (با انتقال ارز، نه بدون انتقال ارز از کشور) را به ایران ممنوع کرد (که اتومبیل مدل 1962 در ایران پلاک نشده است). وی همچنین وعده داد که در زمان مقتضی برنامه اصلاحات (اصلاحات ارضی و مالکیت اراضی کشاورزی، ملّی شدن جنگل ها، سهیم شدن کارگران در سود کارخانه ها و کارگاهها، اصلاح قانون انتخابات و مشارکت بانوان در آن و تاسیس سپاه دانش) به رفراندم گذاشته خواهد شد و هرکس که موافق نیست رای منفی بدهد و صندوق آراء ملاک است نه رفتن به خیابان و فریاد زدن و درگیری با پلیس که پلیس برای برقراری و حفظ نظم و امنیت ایجاد شده است. تمدن یعنی احترام به قانون. [رفراندم وعده داده شده، ششم بهمن ماه سال بعد ـ سال 1341 و زمان نخست وزیری امیراسدالله عَلَم برگزار شد.].

در پی خروج بختیار گفته شد که وی قصد کودتا داشت و با چند ژنرال ارتش و افسر ژاندارم و پلیس در این زمینه تماس گرفته بود. همزمان با انتشار این موضوعات در تهران، در رُم ـ بختیار در یک مصاحبه عمومی گفته بود که با اصلاحات ارضی و برنامه های دمکراتیزه کردن علی امینی ـ به صورتی که می خواهد انجام دهد ـ مخالف است زیراکه جامعه ایران آمادگی چنین جهشی را ندارد و با رفتن فئودال ها، توانگران شهری جای آنهارا می گیرند و کار اِعمال نفوذ و مداخله در امور شروع، فساد اداری همه گیر می شود و ثروت در دست یک طبقه قرار می گیرد که سرانجام آن، طغیان تودهِ مردم و افتادن کشور در دست کمونیست هاست. باید مقدمات کار فراهم و هر مورد اصلاحات، قانون شود که مراحل دارد و قانون اجرا شود، نه اراده رئیس دولت ـ انقلاب که نشده است. با انتشار این مصاحبه، برای بختیار پرونده قضایی تشکیل و به تهران احضار شد که اعتناء نکرد و ....

1963 - برگزاری رفراندم برای «انقلاب سفید»

ششم بهمن 1341 (26 ژانویه 1963) رفراندم برای تصویب اصول شش گانه اصلاحات معروف به «انقلاب سفید» در سراسر ایران برگزار شد و برای نخستین بار زنان هم در رای دادن شركت كرده بودند. جان اف. كندی رئیس جمهوری وقت آمریكا برگزاری رفراندم را تبریك گفت و از آن پس تا پیروزی انقلاب در بهمن ماه 1357، هر سال به آن مناسبت در روز ششم بهمن مراسمی برگزار می شد كه بزرگترین این مراسم در ششم بهمن سال 1356 (یك سال پیش از رفتن شاه) برگزار شده بود كه گزارش شده بود بیش از یک میلیون نفر در اجتماع مربوط، در میدان آزادی (شهیاد وقت) و خیابان منتهی به این میدان شركت كرده بودند!

به نوشته برخی از مورخین و اسناد دولتی آمریکا، جان اف. کندی [از حزب دمکرات] در دیداری که پس از آغاز حکومت خود، با شاه در واشنگتن داشت به او توصیه کرده بود که برای کاهش فشار کمونیستها و انتقاد دیگران دست به یک رشته اصلاحات داخلی بزند ـ اصلاحاتی که بعدا «انقلاب سفید» نام گرفت و شالوده آن به دست دکتر علی امینی در زمان نخست وزیری اش ریخته شده بود. دکتر امینی به داشتن روابط دوستانه با حزب دمکرات آمریکا شهرت داشت و تا ماههای آخر نخست وزیری اش مورد حمایت دولت جان اف. کندی بود. وی زمانی سفیر ایران در آمریکا بود و این دوستی ریشه در همان زمان داشت.

اسنادی که اخیرا انتشار یافته حکایت از آن دارد که جان اف. کندی از علی امینی و حتی سپهبد تیمور بختیار خواسته بود که اصلاحات در ایران انجام، و کشور دمکراتیزه شود. وی به شاه گفته بود که اگر می خواهد شورش و انقلاب نداشته باشد و با خاطر آسوده ریاست کند باید انتخاباتِ ایران برپایه اصول دمکراسی انجام شود و ایران شورای انتخابی شهر و استان داشته باشد و نمی شود نیمی از جمعیت (زنان) را از مشارکت در دمکراسی (رای دادن و رای گرفتن و احراز مقام) ممنوع داشت. تاسیس حزب و انتشار نشریه که ابزار دمکراسی هستند باید آزاد باشد و انحصاری نباشد و اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر نقض نشود.

تیمور بختیار سال ها بعد ضمن اعتراف به تماس خود با کاخ سفید واشنگتن در سفرش به آمریکا، گفته بود که پرزیدنت کِندی تنها تاکید بر رعایت اصول دمکراسی و رعایت حقوق بشر در ایران داشت و حرفی از اصلاحات ارضی نزده بود. ولی دیگران گفته اند که کِنِدی با فئودالیسم (نظام ارباب و رعیتی ـ روش قدیمی مالکیت مزرعه، دِه و روستا) مخالف بود و این روش را متناسب با وضعیت و پیشرفت های قرن 20 نمی دانست. به گفته همین منابع، سپهبد بختیار در تماس با کاخ سفید واشنگتن اشاره کرده بود که به مصلحت کشور است که با انجام کودتا، شاه را برکنار کند.    

دو تصویر از ملاقات شاه با جان اف. کندی

1965 - نخست وزیرشدن هویدا پس از درگذشت حسنعلی منصور

ششم بهمن 1343 (26 پانویه 1965) امیرعباس هویدا به نخست وزیری منصوب شد و 13 سال در این سمت بود. همان روز حسنعلی منصور که یكم بهمن پس از پیاده شدن از خودرو نخست وزیری در میدان تاریخی بهارستان برای ورود به ساختمان مجلس، هدف سه گوله قرار گرفته بود در بیمارستان جان سپرده بود. در پی انتصاب هویدا به نخست وزیری، سرلشکر حسن پاکروان رئیس ساواک جای خودرا به سپهبد نعمت الله نصیری داد و وزیر اطلاعات و جهانگردی شد. نخست وزیری حسنعلی منصور که وزیر دارایی اش امیرعباس هویدا ـ دوست نزدیک او ـ بود ده ماه و چهارده روز طول كشیده بود. یكی از انگیزه های ترور حسنعلی منصور اصرار او به دادن مصونیت قضایی به نظامیان آمریكایی در ایران بود. حسنعلی منصور ـ پسر علی منصور نخست وزیر شهریور 1320 كه موسس حزب ایران نوین بود قبلا دبیری شورای عالی اقتصاد را بر عهده داشت. هفتاد روز پس از این رویداد، در كاخ مرمر به سوی شاه نیز تیراندازی شد.

1998 - رسوایی جنسی بیل کلینتون: در تلویزیون آمریکا بیل کلینتون، رئیس‌جمهور آمریکا، به داشتن "رابطه جنسی" با مونیکا لوینسکی، انترن کاخ سفید، اعتراف می‌کند.2001 - دو زلزله شدید در یک روز در شرق و غرب کره زمین

26 ژانویه 2001 یک زمین لرزه سخت که در ایالت گجرات فدراسیون هند روی داد بیش از 20 هزار تن را کشت. در همین روز در سال 1700 یک زلزله شدید در سواحل غربی آمریکا (کالیفرنیا و ارگون) روی داد که مقامات اسپانیایی مکزیک آن را گزارش کرده اند. در آن زمان سواحل غربی آمریکا در کنترل اسپانیای نوین (مکزیک) بود. پژوهشگران ژاپنی ضمن بررسی زلزله های گذشته شدت زلزله ژانویه 1700 آمریکا را 9 ریشتر برآورد کرده اند.

زادروزها

    ۱۴۶۷ - گیوم بوده، نویسنده فرانسوی (م. ۱۵۴۰)    ۱۷۶۳ - کارل چهاردهم، پادشاه سوئد و نروژ (م. ۱۸۴۴)    ۱۸۴۲ - فرانسوا کوپه، نویسنده و شاعر فرانسوی (م. ۱۹۰۸)

پل نیومن    ۱۸۸۰ - داگلاس مک‌آرتور، دیکتاتور پیشین رومانی (م. ۱۹۶۴)    ۱۹۱۱ - پولیکارپ کوش، فیزیک‌دان آمریکایی-آلمانی (م. ۱۹۹۳)    ۱۹۱۹ - والنتینو مازولا، فوتبالیست ایتالیایی (م. ۱۹۴۹)    ۱۹۲۵ - پل نیومن، بازیگر و کارگردان آمریکایی (م. ۲۰۰۸)آندرس فوگ راسموسن    ۱۹۴۵ - ژاکلین دوپره، نوازنده انگلیسی (م. ۱۹۸۷)    ۱۹۵۲ - ماریو رونکو جونیور، فضانورد آمریکایی    ۱۹۵۳ - آندرس فوگ راسموسن، سیاستمدار دانمارکی، نخست‌وزیر دانمارک، دبیرکل ناتو    ۱۹۵۸ - الن دی‌جنرس، مجری تلویزیون و کمدین آمریکایی    ۱۹۶۳ - ژوزه مورینیو، فوتبالیست و مربی پرتغالیالن دی‌جنرس    ۱۹۷۷ - وینس کارتر، بسکتبالیست آمریکایی    ۱۹۸۶ - شانتل مالاوسکی، کشتی‌کج‌کار کانادایی    ۱۹۸۷ - مارلون ماریو براندو دا سیلویرا، فوتبالیست برزیلی    ۱۹۸۸ - روسلان آلبگوف، وزنه‌بردار روسژوزه مورینیو    ۱۹۹۱ - آلکس ساندرو، فوتبالیست برزیلی    ۱۹۹۳ - کامرون برایت، بازیگر کانادایی    ۲۰۰۸ – پاول هشت‌پا، هشت‌پای انگلیسیپاول هشت‌پامرگ‌ها

    ۴۵۷ - مارسیانوس، امپراتور بیزانس (۳۹۶)    ۱۸۲۳ – ادوارد جنر، فیزک‌دان انگلیسی (ت. ۱۷۴۹)    ۱۸۲۴ – تئودور ژریکو، نقاش فرانسوی (ت. ۱۷۹۱)

تئودور ژریکو    ۱۸۵۵ – ژرار دو نروال، شاعر فرانسوی (ت. ۱۸۰۸)    ۱۸۸۶ – دیوید رایس اچیسون، ژنرال و سیاستمدار آمریکایی (ت. ۱۸۰۷)    ۱۸۹۱ – نیکلاوس اتو، مهندس آلمانی، مخترع موتور درون‌سوز (ت. ۱۸۳۳)نیکلاوس اتو    ۱۹۴۳ – نیکلای واویلف، گیاه‌شناس روس (ت. ۱۸۸۷)    ۱۹۶۲ – لوچیانوی خوش‌شانس، گانگستر آمریکایی (ت. ۱۸۹۷)    ۱۹۷۳ – ادوارد جی. رابینسون، بازیگر آمریکایی (ت. ۱۸۹۳)    ۲۰۱۱ – چارلی لووین، خواننده، ترانه‌سرا و گیتارسیت آمریکایی (برادران لووین) (ت. ۱۹۲۷)چارلی لووین*****منابع:

-پایگاه نوشیروان کیهانی زاده-ویکی پدیای فارسی-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر-راسخون

ویدیو مرتبط :
ورزش ایران در سالی که گذشت (بهمن ماه)