محافظ: فیلم حاتمی‌کیا «نقاشی سفید روی بوم سیاه»/ بادیگارد: اشتباهات حیدر ذبیحی زیاد بود

خبرگزاری فارس- گروه سینما و تئاتر: فیلم سینمایی «بادیگارد» اولین فیلمی است که درباره حفاظت ساخته می‌شود. حاتمی‌کیا شخصیت‌های فیلم خود را به گونه‌ای خلق می‌کند که قابل لمس باشد و مخاطب با آنها هم نفس شود؛ مخاطب با احوالات قهرمان‌های سخت‌کوش او احساس نزدیکی می‌کند. مردان ذاتا معترض و آرمانخواه حاتمی‌کیا برای مردم سرزمینش جذاب است.

شاید بسیاری پرستویی ریز قامت را با جای دوربین و میزانسن‌های حاتمی‌کیا یک محافظ شخصی نپندارند، اما هستند محافظان ریز قامتی که مانند حاج حیدر ذبیحی روحی سترگ دارند و در خدمت به نظام قد و قامتی بلند دارند. حاتمی‌کیا این بار هم مخاطب رابه وادی تردید و یقین می‌کشاند، هنگامه‌ای از دل آشوب و داوری و این بار داوری سخت‌تر از گذشته، حیدر ذبیحی مرد بازمانده از دوران طلایی دهه شصت باید میان وظیفه و اعتقادش مردد شود.

برای مخاطبی که هیچ پیشداوری و اطلاعی از محافظ شخصی ندارد عملکرد حاج حیدر ذبیحی دور از ذهن است اما برای پیشبرد داستان و تردید حاج حیدر ذبیحی این نوع طراحی برای پیشرفت داستان لازم است تا ذبیحی میان منافع شخصی فرد و حفاظت از نظام یکی را انتخاب کند. 

برای درک بهتر وضعیت محافظ شخصیت نظام و شغل محافظت (بادیگارد) از حاج حمید رضا نقاشیان اولین محافظ حضرت امام(ره) و مهدی صفایی دارنده تنها شرکت رسمی حفاظت و تشریفات خصوصی دعوت کردیم تا متن و محتوای فیلم را مورد واکاوی قراردهند. ویژگی حمیدرضا نقاشیان در این است که جزو اولین محافظان ایران بعد از انقلاب اسلامی است و مهدی صفایی هم آموزش دیده حفاظت از در کشورهایی از جمله آلمان است. حاصل گفت‌وگوی دو ساعته ما را می‌خوانید:

 

* حادثه تروریستی محل گمانه‌زنی جریانات سیاسی و نحله‌های فکری

برای اولین سوال بفرمایید، در فیلم «بادیگارد» کدام یک از کاراکترها در ماجرای ترور دکتر صولتی اشتباه کرد؟

نقاشیان: باید دید اشتباه را چگونه تعریف می‌کنیم. اینکه ترور واقع شد قطعا نشانی از اشتباه است. من فکر می‌کنم داستان اینگونه طراحی شده بود که این اشتباه عمدا صورت گیرد تا فیلم با یک سناریوی پیچیده پیش برود.

بحث اشتباه به عقیده من عبارت جامعی نیست. عبارت جامع این است که هدف از اینکه دکتر صولتی آن‌گونه که طراحی شده، ترور شود چه بود؟ من فکر می‌کنم قصد آقای حاتمی‌کیا این بوده که در یک فضای سیاسی_عملیاتی فیلم «بادیگارد» را با یک رخداد اکشن شروع کرده است. نفس اکشن بودن فیلم در فضای سیاسی اجتماعی، نقش ویژه‌ای دارد. بسیاری از فیلم‌های بلند ایشان تم و ماجرای اکشن را دنبال می‌کند. نگاه آقای حاتمی‌کیا را اگر بخواهیم با فیلم‌هایی که ساخته شده تحلیل کنیم باید بگوییم یک حادثه تروریستی اتفاق می‌افتد و این حادثه محل گمانه‌زنی جریانات سیاسی و نحله‌های فکری می‌شود و آقای حاتمی‌کیا  خود را در این بستر به عنوان کسی که ارزش‌ها را از غیر ارزش‌ها تفکیک می‌دهد، معرفی می‌کند. ولی این که نیتش بها و اعتبار دادن به ارزش‌ها باشد من کمی تردید دارم.

*فیلم باعث شد سوژه خانواده شوم

آقای نقاشیان فیلم را به تنهایی دیدید؟

به همراه خانواده و یک بار دیدم،  در ابتدا به محض اینکه ذبیحی دکتر صولتی را بغل کرد اشتباه را به خانمم متذکر شدم و گفتم چرا شخصیت محافظت شونده را جلوی خود گرفته است؟ این تذکر بنده سوژه شد تا انتهای فیلم! ایشان گفتند: شما هنوز هم محافظ هستی! و به این فکر می‌کنی کجا محافظ فیلم اشتباه کرده است. یک جای دیگر فیلم  باز متذکر شدم که «ماشه بالا است» تا این جمله را گفتم تیر در رفت و شیشه ماشین شکست.

*پیشرفت داستان براساس اشتباه صورت گرفته است

اگر فرض را بر این بگذاریم که هر تروری مبتنی بر اساس یک برنامه پیشین و طراحی شده جلو می رود به عقیده شما خطا در ترور دکتر صولتی را چگونه می بینید و مقصر اصلی کیست؟

صفایی: مقصر اصلی حیدر ذبیحی است. هماهنگی میان سرتیم و گروهش همچنین گروه ایشان با خلبان هلی کوپتر، میزان فاصله ای که دارد همگی اشکال دارد. زمانی که فیلم را دیدم برایم سپر قراردادن شخصیت جلوی محافظ کاملاً اشتباه و دور از ذهن بود! در تمام دنیا محافظ قبول کرده است که جان خود را جلوتر از حفاظت شونده، قرار دهد. اما در فیلم «بادیگارد» این کاملاً متفاوت است. البته بخش زیادی از پیشبرد داستان به  این اشتباه باز‌می‌گردد. اما از لحاظ فنی اشتباه خیلی زیاد است.

 

فهرست اشتباهات از نظر شما چه بود؟

صفایی: با توجه به تکنیکی که در دنیا مرسوم است عدم هماهنگی و میزان فاصله از عمده اشتباهات است. اگر یک فاصله استاندارد بین سوژه و مردمی که هجوم می‌آورند وجود نداشت، سوژه باید محل را ترک کند. این شغل به‌گونه‌ای است که محافظ اجازه ریسک ندارد. در شرایط حفاظت اگر افراد از روبرو می‌آیند و به سوژه نزدیک می‌شوند قطعا محافظ باید فواصل را رعایت کند و سوژه را در جایی قرار بدهد که امکان جابجایی و فرار برایش راحت باشد.

اشتباه حیدر ذبیحی برای مخاطبان فیلم هم قابل تشخیص است. آیا حیدر ذبیحی پیر شده؟ آیا دکتر صولتی با بی‌احتیاطی (بلند شدن از زیر پای محافظ) باعث این اتفاق شد؟ تحلیلی وجود دارد که حیدر ذبیحی در آن صحنه از دکتر صولتی نه در مقابل تروریست تکفیری بلکه در مقابل مشاورش حفاظت می‌کند. کسی که مسبب حضور دکتر صولتی در مهلکه شده و همه مقدمات را تا لحظه ترور پیش‌ برده است. حیدر ذبیحی خود را میان این دو نفر قرار می‌دهد چون تشخیصش این بود که امکان زدن نفر روبرو را دارد، اما نفر پشت سر را نمی‌تواند بزند. بعد هم ذبیحی در دفاع از خودش به این مهم اشاره دارد که یک رخنه جدی اتفاق افتاده است.

نقاشیان: بعد از ترور در زمان گزارش‌نویسی، حیدر ذبیحی عنوان می‌کند که من گفتم دیگران هم سهم خودشان را بگویند. این مبتنی بر این است که من از خودم تعریف نمی‌کنم و اگر قرار است تعریفی صورت بگیرد دیگران باید این کار را انجام دهند. اشاره به این که یک توطئه بوده و  شخصیت را ببریم در یک فضای مخاطره‌آمیز که برایش این اتفاق رخ دهد،  من در خلال فیلم ندیدم اما در بحث نوع حفاظت فکر می‌کنم اگر این واقعه را به صورت یک واقعه جدی تلقی کنیم آقای صفایی حرف جامعی زدند. آقای حیدر ذبیحی تذکر می دهد ما به این ماموریت نباید برویم و این شخصیت است که اصرار می‌کند و می‌گوید «برای ما بد است که مردم به دیدن ما بیایند و ما آنها را نبینیم و برگردیم». این عملکرد ممکن است یک سوژه تبلیغاتی منفی علیه انتخابات ریاست جمهوری تلقی شود و اینجا ضعف سیاسی تبیین شود. ذبیحی در یک فضایی واقع می‌شود که با داشتن یک یا دو محافظ در فضایی که شاید بیش از 10 یا 15 محافظ نیاز است، باید تصمیم بگیرد که مواظب چه جناحی باشد. آیا تلقی‌اش از مردمی که به سمت دکتر می‌آیند ایجاد یک فضای تنگ برای عملیات خواهد بود؟  یک تروریست با قدی رسا و مصمم می‌آید و تحلیلش این است که صحنه انتحاری است، عملیات را آغاز می‌کند. نکته دوم اینکه وقتی آقای صولتی را بغل می‌کند به نوعی می‌چرخد. با یک چرخش کوچک بخش راست بدن  صولتی را  برای بروز هر حادثه ای به سمت تروریست قرار می‌دهد اما بعد می‌گوید من شاید در آن موقع تحلیل جامعی برای اینکه عملیات را درست انجام بدهم نداشتم.

بحث این است که آیا در واقعیت چنین صحنه‌ای واقع می‌شود؟

نقاشیان: تلقی من این است که اگر چنین شخصیتی در منطقه پرخطر و این فرآیند حاضر شود، تعداد محافظان بیشتری خواهد داشت و حضور کنار مردم در محیط‌های بسته که بتوان مردم را کنترل کرد، صورت می‌گیرد. از این دو موضوع که بگذریم نفس این که شخصیتی با آن مقام بیاید در آن میدان و مردم هجوم بیاورند اساسا تنها یک طراحی برای ساخت فیلم است. در شرایط واقعی قابل تحلیل نیست.

*بازپرس کار غیر عادی نمی‌کند/ در وقوع ترور اولین گروه مشکوک محافظین هستند

بدبینی و سوءظن مامور پیگیری پرونده که بازرس ویژه شورای امنیت (درفیلم) معرفی می‌شود را چطور تحلیل می‌کنید؟

 

صفایی: فردی که به عنوان بازپرس وارد داستان می شود کار غیرعادی نمی‌کند. زیرا هیچ تصوری از تفکر فرد روبرو ندارد و به قوانین عمل می‌کند. بازپرس موظف به بازجویی است، چیزی که در تمام دنیا اتفاق می‌افتد. وقتی یک ترور رخ می‌دهد اولین گروهی که مورد شک قرار می‌گیرند محافظان هستند. اوایل انقلاب در بعضی از ترورها، محافظ ترور را طراحی و اجرا کرد.

نقاشیان: علی‌الاصول وقتی از چنین صحنه‌ای فیلم تهیه و بعد مورد بازبینی قرار می‌گیرد تحلیل‌های متفاوتی از بازخورد و فعالیت محافظ و تصمیم‌گیری‌های زمان ترور پیدا می‌شود. شیوه برخورد بازرس (فرهاد قائمیان) از لحظه اول «بدبینانه» است و نشان دهنده این است که نگاه به محافظان از منظر بدبینی، خ&

ویدیو مرتبط :
سکوت حاتمی کیا و بوسه علی رویین تن بر شانه حاتمی کیا!