کارگاه رنگرزی؛ همه چیز درباره رنگ کردن مو

شهرآرا آنلاین/ تلفنی قرار مصاحبه را توی مطب خود دکتر می‌گذارم و یک ربع پیش از موعد قرار به محل می‌رسم. توی اتاق انتظار مشغول خواندن بنرها و بروشورهای تبلیغاتی می‌شوم تا گذشت زمان برایم سریع‌تر شود.

دختر جوانی توجهم را جلب می‌کند، نباید بیشتر از ٣٠‌سال داشته باشد. مثل پاندول ساعت، این‌قدر جلوی چشم‌هایم رژه می‌رود و عرض و طول اتاق را طی می‌کند که دیگر چشم‌هایم تاریکی می‌رود. با لحنی آرام و ملتمسانه می‌گویم: «می‌شه لطف کنی چند دقیقه بشینی! دکتر خیلی هم دیر نکرده، الان میاد». برمی‌گردد و نگاهی می‌کند و خیلی آرام می‌گوید: «اگه جای من بودی، از این سقفم بالا می‌رفتی». هنوز جوابش را ندادم، ادامه می‌دهد: «تب رنگ کردن مو، مثل خوره افتاده به‌جونم؛ از زیتونی و مسی گرفته تا شرابی و نسکافه‌ای. همه مدل رنگی رو امتحان کردم، گرون و ارزون هم نداره ولی دوام هیچ کدومشون بیشتر از دوهفته روی موهام نبوده!». همین‌طور که نگاهش می‌کنم، خودش به سوال نپرسیده‌ام، جواب می‌دهد: «حالا بعد ٧‌سال، این‌قدر موهایم خشک و زبر شده که بعضی وقت‌ها از ترس پودر‌شدنشان، می‌ترسم شانه‌شان کنم. این به‌جهنم! چند وقتی است که حساسیت پوست سرم هم شده قوز بالا قوز، حتی لمس کردن سرم هم درد دارد». باورم نمی‌شود با این همه توصیه و هشدار بهداشتی، بازهم یکی تا این اندازه در استفاده از رنگ‌های شیمیایی افراط کند که کار را به دارو و درمان بکشد.

رنگ‌های شیمیایی چه عوارضی دارند؟

آمارها نشان می‌دهد؛ بیش از ٩٠‌درصد خانم‌ها و حدود ۵‌درصد آقایان برای پوشاندن موهای سفید یا زیباترشدن و ایجادکردن یک تغییر کوچک در چهره‌شان از رنگ مو استفاده می‌کنند که به‌دلیل پایداری و طیف رنگ بیشتر و زیباتر، معمولا تمایل به استفاده از رنگ‌های شیمیایی بیشتر از گیاهی و طبیعی است. اگرچه هنوز به‌درستی تحقیقات علمی درباره عوارض رنگ موها انجام نشده و سرطان‌زا بودن آن‌ها تایید نشده است، ما شاهد عوارض قابل مشاهده و به‌جا مانده از آن‌ها مانند حساسیت‌های پوستی هستیم.

رنگ‌های مو حاوی مواد شیمیایی مختلفی هستند و به‌همان اندازه هم به موها و پوست سر صدمه می‌زنند. به‌طورمثال چون برای رنگ‌کردن مو از مواد اکسیدان نظیر پارافنیلن دی‌آمین یا ترکیبات مشابه آن استفاده می‌کنند تا ساقه مو متخلخل شود و رنگ به داخل مو نفوذ کند. این مواد علاوه بر اینکه از طریق پوست سر جذب بدن می‌شوند، باعث حالت شکنندگی، موخوره و خشکی مو نیز می‌شوند که میزان آسیب وارده به تعداد دفعات، فاصله زمانی استفاده از رنگ، نوع موادشیمیایی موجود در آن و میزان مقاومت بدنی افراد متفاوت خواهد بود.

چگونه از آسیب این رنگ‌ها بکاهیم؟

هر مارکی را نخرید. در انتخاب رنگ مو هم قبل از توجه به قیمت آن به کیفیت و سلامت محصول دقت کنید که دارای استاندارد از وزارت بهداشت باشد. رنگ‌هایی که به صورت کیلویی و بدون بسته‌بندی در بعضی از مراکز یا مغازه‌ها به فروش می‌رسند، قابل اعتماد نیستند، بنابراین از مصرف آن‌ها به‌شدت خودداری کنید. نکته مهمی که باید به‌خاطر داشته باشید، این است که رنگ کردن مو به یک عادت تبدیل نشود، زیرا تماس مکرر پوست و مو با مواد شیمیایی بسیار مضر است.

بعضی از خانم‌ها تا ریشه موهایشان کمی در می‌آید، بلافاصله آن را رنگ می‌کنند که این کار اشتباه محض است. اینکه رنگ کردن موها باید هر چند وقت به چند وقت انجام شود، مسئله‌ای است که به نوع رنگ، جنس و سرعت رشد موها بستگی دارد ولی به‌طور کل هرچه این فاصله زمانی بیشتر باشد، بهتر است. شما باید هر ماه یا هر ۴۵ روز فقط همان یک‌سانت موی رشد کرده جدید را رنگ کنید و در حد امکان هم از دکلره‌کردن مو پرهیز کنید که بیشترین آسیب را برای سلامت موها دارد. توجه به مراقبت‌های ویژه پس از رنگ کردن مو مانند استفاده درست از نرم‌کننده‌ها و ویتامینه‌ها هم می‌تواند تا حد زیادی سلامت از دست رفته مو را به آن برگرداند.

چرا باید از نرم‌کننده‌ها استفاده کرد؟

بیرونی‌ترین لایه تنه مو را کوتیکول تشکیل می‌دهد و نمای ظاهری موها به سلامت و یکدست بودن این لایه بستگی دارد. خصوصیاتی مانند نرمی، شفافیت، انعطاف‌پذیری و... به‌طور عمده مربوط به سلامت این لایه می‌شود. نرم‌کننده‌ها روی سطح خارجی مو تاثیر می‌گذارند. شفافیت مو هم در نتیجه انعکاس نور در سطح هر یک از تارهای موست و اگر این سطح در اثر کاهش این انعکاس آسیب ببیند، شفافیت مو کم می‌شود. با آسیب دیدن سطح مو در قسمت تنه، شارژهای الکترواستاتیک ایجاد می‌شود که موجب دور‌شدن موها از هم شده و شانه‌کردن و مرتب کردن آن‌ها را با مشکل مواجه خواهد کرد.

لطافت و صافی مو هم به دلیل یکدست بودن و نظمی است که در کوتیکول مو وجود دارد. کوتیکول سالم و طبیعی دارای نظم ظاهری مشابه سلول‌های چیده شده روی سقف خانه‌هاست. در صورت آسیب‌رسیدن به این کوتیکول، سطح مو خراب و نامنظم می‌شود و مو حالت خشن پیدا می‌کند. بنابراین شاهد کدر‌شدن و حتی شکستن و دو‌شاخه‌شدن انتهای مو خواهیم بود. نرم‌کننده‌ها هم به همین منظور ساخته شده‌اند تا با ایجاد پوششی روی سطح خارجی و خشن مو، به آن حالت صافی و یکنواختی بدهند. همچنین بارهای الکتریکی سطح مو را خنثی کنند.

نکات کلیدی در رنگ‌کردن موهایتان

١-٢۴ تا ۴٨ ساعت قبل از رنگ‌کردن، موهای خود را بشویید. این کار باعث می‌شود که چربی مو به اندازه نرمال و طبیعی باشد و برای رنگ‌کردن مناسب. بهتر است قبل از رنگ کردن مو از نرم‌کننده استفاده نکنید تا چربی طبیعی مو از بین نرود.

٢- اگر موی شما از نوع خیلی خشک است، یک هفته قبل از رنگ کردن، هر شب به مدت ۵‌دقیقه در حمام گرم از نرم‌کننده استفاده کنید. یادتان باشد شب قبل از رنگ‌کردن مو، به موهای خود نرم‌کننده نزنید. این کار باعث می‌شود رنگ مو مدت زمان بیشتری روی موها بماند.

٣- اگر بار اولتان است، حتما رنگ مویی را انتخاب کنید که کمی از موی طبیعی خودتان روشن‌تر یا تیره‌تر باشد. فراموش نکنید که از رنگ موقت یا نیمه‌دائم استفاده کنید که اگر از آن خوشتان نیامد، مجبور نباشید برای مدت طولانی موهای خود را با آن رنگ تحمل کنید.

۴- رنگ‌های موقت معمولا با ۶ تا ١٢‌بار شستشوی با شامپو و رنگ‌های نیمه‌دائم بعد از ٢٠ تا ٢۶‌بار شستشو از روی موها پاک می‌شوند. حواستان باشد؛ رنگ‌های دائم معمولا به مدت ۶ تا ٨هفته یا گاهی اوقات بیشتر روی موها باقی می‌مانند.

۵- اگر می‌خواهید موهایتان تیره شود از اکسیدان ١٠درصد، اگر می‌خواهید یک یا دو درجه روشن‌تر شود از اکسیدان ٢٠درصد و اگر می‌خواهید موهایتان ۵‌درجه روشن‌تر شود از اکسیدان ٣٠درصد استفاده کنید. اکسیدان ۴٠ و ۵٠درصد هم برای سفید کردن مو استفاده می‌شود که مصرف آن توصیه نمی‌شود.

۶- اگر موهای خاکستری زیادی دارید، بهتر است بگذارید رنگ برای بیشترین زمان لازم روی موهایتان بماند. اگر هم از رنگ گیاهی نیمه‌دائم استفاده می‌کنید، پیشنهاد می‌شود که رنگ مدت زمان بیشتری روی موهایتان بماند. چون رنگ‌های گیاهی به موهایتان آسیبی نمی‌رساند.

٧- بهتر است پس از آبکشی اولیه رنگ، به مدت ٢۴ تا ۴٨ ساعت موهایتان را نشویید تا رنگ به‌طور کامل به درون موهایتان نفوذ کند. درحد امکان از سشوار هم استفاده نکنید و اجازه بدهید موهایتان به‌طور طبیعی خشک شوند. این‌کار باعث می‌شود که موهایتان شفافیت بیشتری داشته باشد. همچنین از برخورد مستقیم نورخورشید به موهای تازه رنگ شده‌تان نیز باید جلوگیری کنید، زیرا اشعه UV اثر بدی روی موها می‌گذارد.

٨- بعد از ۴ تا ۶‌هفته موهای شما رشد کرده و ریشه موهایتان در می‌آید. برای تغییر رنگ، نباید کل موها را دوباره رنگ کرد، بلکه فقط ریشه موها را باید رنگ زد. برای این کار انتهای موها را نرم‌کننده بزنید و سپس ریشه موها و بالای سر را رنگ کنید. به اندازه لازم صبر کنید تا ریشه موها رنگ را به‌خود بگیرد.

٩- پنج دقیقه مانده به اتمام زمان لازم، از ریشه به سمت انتها، موها را شانه کنید. این کار باعث می‌شود که رنگ از سمت ریشه به سمت ساقه موها پخش شده و رنگ یکنواختی به موها بدهد. سپس با آب سرد موها را بشویید و نرم‌کننده بزنید.

١٠- اگر هنگام رنگ‌کردن مو، ناخن‌هایتان به رنگ آغشته شد، می‌توانید از مقدار کمی دکلره ضعیف برای پاک‌کردن آن‌ها استفاده کنید. رنگ گرفتن پوست هم از دیگر مشکلات رایج است که می‌توان برای برطرف کردن آن از محلول‌های رنگ که در فروشگاه‌های لوازم آرایشی حرفه‌ای وجود دارد، استفاده کرد.

به ‌دنبال یک جایگزین مناسب باشید

درکنار راه‌هایی که برای کاهش میزان آسیب‌های ناشی از رنگ‌های شیمیایی متخصصان حوزه سلامت به شما توصیه می‌کنند، باید به‌دنبال یک جایگزین مناسب و سالم هم باشید. به‌ویژه در دوران بارداری که استفاده از رنگ‌های شیمیایی ممنوع اعلام شده است؛ چراکه امکان جذب مواد شیمیایی از طریق پوست سر وجود دارد، موادی که می‌تواند به‌طور غیرمستقیم تهدیدی برای سلامت جنین باشد. همچنین برای افرادی که زخمی در پوست سرشان دارند یا دچار آلرژی و حساسیت به رنگ یا مبتلا به بیماری‌ پوستی خاصی هستند، استفاده از رنگ‌های شیمیایی به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

این افراد باید درصورت اصرار داشتن به رنگ‌کردن موهایشان، حتما از جایگزین‌های طبیعی مانند حنا استفاده کنند؛ از قدیمی‌ترین ترکیبات آرایشی و بهداشتی گیاهی در جهان که با مخلوط‌کردن آن با سایر گیاهان، می‌توان طیف وسیعی از رنگ‌های مختلفی را تهیه کرد. رنگ‌هایی که نه‌تنها ضرر و زیان رنگ‌های شیمیایی را ندارند، بلکه ترکیبات مفیدی برای سلامت و تقویت موها نیز دارند که فقط کافی‌ است با توجه به رنگ و خصوصیات موهایتان‌، به دنبال ترکیب گیاهی مناسب آن باشید.

رنگ‌های گیاهی دلخواه خود را بسازید

خیلی‌ها رنگ قرمز حنا را دوست ندارند، چون آن‌ها را یاد کهولت سن و مادربزرگ‌هایشان می‌اندازد. شما می‌توانید به‌راحتی با ترکیب این گیاه با سایر گیاهان رنگ دلخواه خود را بسازید. فقط حواستان باشد، جنس موی افراد باهم متفاوت است و استفاده از یک ترکیب یکسان با مدت زمان برابر برای دو نفر نتیجه یکسانی نخواهد داشت، پس حتما اول رنگ را روی قسمت کوچکی از موهایتان امتحان کنید، اگر خوشتان آمد تمام سرتان را رنگ کنید. همچنین استفاده از رنگ‌های گیاهی برای زنان باردار بدون مانع است.

مشکی: برای مشکی‌کردن موها دستورالعمل‌های زیادی وجود دارد، مانند اینکه چهار قاشق غذاخوری حنا را با نصف لیوان آب‌جوش مخلوط کنید و به مو بمالید. بعد از دو ساعت موها را با آب ولرم آبکشی کنید. بلافاصله پس از آن چهار قاشق غذاخوری وسمه و یک قاشق مرباخوری سریش را با ماست مخلوط کرده و به موهایتان بمالید. بعد از دو ساعت هم موها را با آب ولرم بشویید.

قهوه‌ای روشن: یک قاشق غذاخوری قهوه، دو قاشق غذاخوری بابونه و دو قاشق چایخوری روناس را پودر و با یک لیوان آب جوش مخلوط کنید تا حالت خمیری پیدا کند. چهار ساعت بعد خمیر را به آرامی به موها بمالید. یک ساعت صبر کنید و بعد موها را با آب ولرم آبکشی کنید.

قهوه‌ای تیره: پودر پوست گردو، پودر زاج، پودر حنا، زرده تخم‌مرغ و آب را مخلوط کنید تا حالت خمیری‌شکل پیدا کند. خمیر را روی موها‌یتان بمالید و ۴٠‌دقیقه صبر کنید و بعد آن را آبکشی کنید.

قهوه‌ای بلوطی: پودر حنا را با آب اکسیژنه و قهوه مخلوط کنید و به موهای خود بمالید. دو ساعت بعد رنگ را با آب ولرم شستشو دهید.

طلایی: بابونه، قهوه، آبلیمو، سرکه و زعفران را به یک میزان با هم مخلوط کنید و به موهای خود بمالید و پس از دو ساعت بشویید. تکرار آن نتیجه دلخواه را حاصل می‌کند.

شرابی: دو قاشق غذاخوری حنا، یک قاشق غذاخوری رنگ حنا، سه قاشق غذاخوری روناس، دو قاشق غذاخوری گل ریواس را با آب لبو قرمز مخلوط کنید و روی مو‌ها بمالید و بعد از دو ساعت بشویید.

مسی: حنا، وسمه، روناس، آب آلبالو، قهوه و پوست پیاز قرمز را مخلوط کنید و به موهای خود بمالید و بعد از دو ساعت آبکشی کنید.

برای موهای سفید: برای موهای سفید دو قاشق غذاخوری پودر گل شقایق و دو قاشق غذاخوری پودر پوست گردو را با یک لیوان آب جوش مخلوط کنید و به صورت خمیر درآورید. بعد از دو ساعت خمیر را به آرامی به موها بمالید. یک ساعت صبر کنید و بعد موها را با آب ولرم آبکشی کنید.