صدور فیپا برای بیش از 54 هزار عنوان کتاب در سال 94

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، فیپا یا همان شناسنامه کتاب شامل اطلاعات کتابشناختی لازم‌ برای‌ شناسایی‌ و بازیابی‌ یک‌ کتاب‌ بر مبنای‌ ضوابط‌ و استانداردهای‌ بین‌المللی‌ قبل‌ از انتشار است و معمولاً هم این اطلاعات در اولین صفحه هر کتاب می‌آید. درخواست برای اخذ فیپای کتاب از سازمان اسناد و کتابخانه ملی، جزو اولین مراحلی است که یک ناشر برای چاپ کتابش انجام می‌دهد و در واقع بعد از اخذ فیپا است که ناشر کتابش را برای اخذ مجوز نشر به وزارت ارشاد ارائه می‌کند.

جزئیات‌ مربوط‌ به‌ یک‌ اثر مانند نویسنده‌ (یا مترجم، پدیدآورنده، تصویرپرداز و...)، عنوان‌، ناشر، محل‌ نشر، ویرایش‌، تعداد جلدها، پیوست‌ها، بها و موارد مشابه‌ در فیپای هر کتابی که بیش از 25 صفحه داشته باشد و به منظور استفاده عموم منتشر شود، در حقیقت با صدور فیپا برای هر کتاب، در امر فهرست‌نویسی منابع تسهیل شده و از انجام کار تکراری جلوگیری می‌شود. چنانچه کتابخانه ملی اعلام کرده است، طی سال 94 برای 54 هزار و 500 عنوان کتاب فیپا صادر شده است. اما فیپا در سال گذشته با تغییراتی همراه بود.

کتابخانه ملی در روزهای پایانی سال 93 از تغییر در روند صدور فیپا خبر داد. در طرح جدید که در ابتدای امر از آن با عنوان «فیپای مختصر» یاد شد، تغییراتی در رویه صدور فیپا که طی 48 ساعت انجام می‌شد، اعمال شد. انتشار این خبر و بررسی‌های انجام شده در سال 94، واکنش‌های مختلفی هم از سوی موافقان و هم از سوی مخالفان به همراه داشت. برخی آن را شانه خالی کردن کتابخانه ملی از صدور فیپا و «مضحک» خواندن آن دانستند و عده‌ای دیگر نیز طرح جدید را مقبول‌تر از قبل قلمداد کردند.

غلامرضا امیرخانی، معاون کتابخانه ملی، به توضیح بیشتری درباره طرح جدید پرداخت و گفت: «فیپا» یک خدمت و سرویسی است که نخستین‌بار کتابخانه کنگره امریکا از چهل سال پیش آن را آغاز کرد. کتابخانه ملی از سال 75 و 76  با تصویب هیئت وزیران این اطلاعات را در ابتدای کتاب عرضه و در خدمات کتابخانه‌ها قرار می‌داد، اما امروزه فهرست برگه ابتدای کتاب  اهمیت خود را از دست داده است و کتابخانه‌‌ها با نرم‌افزار از سایت کتابخانه ملی ایزو می‌گیرند و کاربرد فهرست‌نویسی پیش از انتشار منسوخ شده است و همین کار( فیپای مختصر) که کاربردی ندارد و شاید کاربردش کم باشد و خاصیتی هم ندارد زمانی تنها ابزار فهرست‌نویسی بود که الان نیست.

امیرخانی با تأکید بر اینکه به کیفیت فهرست‌نویسی کتابخانه ملی اعتراض دارند، ادامه داد: امروزه کتابخانه‌های روستایی نیز به شبکه اینترنت  وصل هستند. در کل باید بگویم فیپا سه ضلع دارد؛ کتابخانه‌ ملی، ناشر و کتابخانه.  فیپا برای ناشران زحمت شده و معطلی بیش از 10 روز را متحمل می‌شدند.  از چند سال پیش هم  گفته شده بود  که فیپا را 48 ساعته می‌دهیم، که در این میان  کتابخانه‌ها نیز نسبت به کیفیت فیپا معترض شدند  از سوی کتابخانه‌ها  فهرست‌نویسی کتابخانه ملی را وحی مُنزل نمی‌دانند و خودشان فهرست‌نویسی می‌کنند  و به کیفیت فهرست‌نویسی اعتراض دارند و البته که کتابخانه ملی معترض‌تر است.  قانونی به غلط برای صدور 48 ساعته فیپا  تصویب کرده بودند  که کیفیت نوشتن فیپا را  کاهش داده بود به دلیل این‌که صدور 48 ساعت فیپا معقول نیست و آشفتگی در بانک کتابخانه ملی را به وجود آورده است.

در نهایت پس از بررسی کارشناسان و برگزاری دو جلسه با حضور کتابداران، فهرست‌نویسان و متخصصان امر، سیدرضا صالحی امیری، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، از اعمال تغییرات در روند فیپا خبر داد و گفت: تصمیم نهایی در خصوص این طرح این شد که ما در مورد صدور فیپا همانند گذشته عمل کنیم، اما با این تفسیر که برای کتاب‌های تجدید چاپی پنج روز و برای کتاب‌های جدید 10 روز کاری فرصت قائل شویم.

وی هدف از اتخاذ این تصمیم را جلوگیری از انجام کارهای عجله‌ای و ناقص و غیر منطبق با استانداردهای موجود درخصوص فیپا عنوان کرد.

با وجود این هنوز در مسئله فیپا سؤالات متعددی وجود دارد که نیازمند توجه مسئولان و برنامه‌ریزی دقیق‌تر در این زمینه است. به عنوان مثال هرساله میان تعداد عناوینی که فیپا دریافت کرده‌اند با تعداد آثاری که در هر سال منتشر می‌شوند، آمار متناقضی وجود دارد.

انتهای پیام/