من برخلاف دکتر افروغ خوشبین‌ نیستم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رونمایی از دو کتاب دیالکتیک و تفاوت نوشته آلن نری و ترجمه عماد افروغ و کتاب شرحی بر دیالکتیک روی بسکار شب گذشته در سالن اجتماعات فرهنگسرای اندیشه با حضور دکتر رضا داوری اردکانی و حمید پارسانیا و در غیاب دکتر دینانی و اعوانی برگزار شد.

در این جلسه عماد افروغ این دو اثر ثمره عمر خود خواند که برای انتشارشان 24 سال انتظار کشیده است. وی درباره نوشتن کتابی درباره رئالیسم انتقادی گفت:«حس می‌کردم جای رئالیسم انتقادی و دیالکتیک بسکار خالی است و این جلسه رونمایی فاز سوم کار من [کتاب سوم این مجموعه] است.»

وی دلیل انتخاب رئالیسم انتقادی را در این دانست که پوزیتویسم سطحی و جهان پست‌مدرن پساویتگنشتاینی او را اقناع نمی‌کند. وی در این جلسه به نقد نگاه رئالیسم انتقادی پرداخت که متفکران این مکتب اعتقادی به علیت ندارند و همه چیز را اتفاقی می‌دانند. وی اعتقاد به نسبیت معرفت شناختی و توجه به امر غایب را ویژگی این مکتب خواند که به معنای امید و نفی استقرا و بسته بودن عالم است و افزود: «رئالیسم انتقادی معتقد به تقدم هستی‌شناسی و نفی انسان‌گرایی است. برخلاف ویتگنشتاین معتقدند زبان می‌تواند به ورای خود دلالت داشته باشد.»

این استاد دانشگاه در تعریف کتاب دیالکتیک باسکار آن را نیاگاری لفاظی توصیف کرد و تاکید ترجمه آن کارش نبوده چون کتاب بسیار سختی است. وی در شرح نگاه دیالکتیکی باسکار، آن را دارای چهار مقطع خواند که با دیالکتیک هگل تفاوت عمده‌ای دارد. بخشی از صحبت‌های افروغ به این اختلاف اختصاص یافت که در نهایت برخلاف هگل که منتهای دیالکتیکش دولت است، بسکار به انسان می‌رسد. بسکار این‌همانی هگل را نمی‌پذیرد و نهایت چرخش بسکار جایی است که سوژه و ابژه یکی می‌شود.

افروغ در نقد نگاه آقایان داوری و دینانی پرسید چرا فلسفه باید محدوم باشد و چرا خادم نباشد؛ چرا باید میان عمل و نظریه فاصله باشد و تاکید کرد:«همه علوم خادم هستند.»

نماینده سابق مجلس در بحث آزادی، قرائت بسکار را متفاوت با قرائت‌های رایج معرفی کرد که با انها همخوانی ندارد و با تاکید بر عنوان یکی از آثار بسکار؛ ریشه بازگشت به خدا در غرب در شوک نفس باسکار دنبال کرد که در آن به شرح خدا و بهشت می‌پردازد.

داوری اردکانی با تصریح این نکته که از مطالعه نظریه‌ای تازه خوشحال است، گفت: « نزدیکی میان بسکار و ملاصدرا می‌شود حسکرد؛ ولی من در مقامی نیستم که بحثی درباره بسکار کنم. بیست سال پیش فلسفه ملاصدا را گفته می‌شد ولی تلفیقات بیان نمی‌شد. کار بزرگ دکتر افزوغ چاپ این دو کتاب نیست؛‌بلکه چیزی در درون افروغ است که آن مهم است.»

وی در جواب افروغ مبنی بر خادم بودن فلسفه گفت:«نمی‌دانم فلسفه خادم است یا مخدوم؛ ولی آنجه به آن فکر می‌کنم درک یکدیگر است. برای کسی که دلش برای دانش می‌تپد احترام قائلم. ما صحبت از نظم دینی می کنیم و این نظم دینی چگونه برقرار می‌شود و بنیان نظری آن چیست؟ ما وجود منتشری همانند بقیه مردم داریم که زندگی ‌می‌کنیم؛ ولی در مقام دانشمند مطلب فرق می‌کند.»

وی با تشریح نقش دانشمند در عرصه جهان تاکید کرد از فلسفه سیاست به شکل مستقیم بیرون نمی‌آید. استاد بازنشسته دانشگاه تهران با اشاره به شعر «قاصدک» اخوان ثالث و خواندن و تفسیر ابیات آن که بازتابی از نگاهش خواند، افزود: «من برخلاف افروغ که خوشبین است، خوشبین‌ نیستم و به واسطه اعتقادی که باید داشته باشم، نمی‌توانم نومید باشم. وقتی به اطراف نگاه می‌کنم و به گردش کارها می‌نگرم می‌پرسم چرا این گونه است.»

ریاست فرهنگستان علوم ایران کوشش عماد افزوغ برای یافتن بنایی برای نظام اسلامی را ستود و تصریح کرد گرایش وی به ملاصدرا، ابن‌سینا، خواجه نصیر طوسی و بسکار به همین سبب است. وی اظهار داشت به نظرش بسکار تفکری هندی دارد ولی آگاهی نسبت به عرفان ایرانی ندارد.

وی در گوشه‌ای از صحبت‌هایش اذعان داشت: «دانشمند اگر دانش را شغل خود بداند به آن خیانت کرده است. کانت را قبول ندارم که انسان غایت است، ما هست نیستیم ولی آخرین حلقه آفرینش هستیم. ما موجودی هستیم مفتخر به اینکه فرمود به دست خود ساختم و به صورت خود آفریدم. دانشمند علوم اجتماعی که به فلسفه بی‌اعتنا باشد، سطحی می‌ماند.»

حمید پارسانیا با بیان آنکه این دو اثر منبع خوبی در حوزه نظری و انتقال مفاهیم مدنظر عماد افروغ است، نگاه بسکار را محصول سه منبع معرفتی پوزیتویستی، عرفان هندی و فلسفه هگل خواند. وی بهش عمده صحبت‌هایش را به شرح آرای ملاصدرا و توصیف یک دیالکتیک صدرایی اختصاص داد.

در انتهای این مراسم از افرادی که در انتشار کتاب به عماد افروغ یاری رسانده شد با اهدای جوایزی از جانب مدیرین فرهنگسرای اندیشه تقدیر به عمل آمد.

دو کتاب «دیالکتیک و تفاوت» و «شرحی بر دیالکتیک روی بسکار» توسط انتشارات علمی با شمارگان 770 نسخه منتشر شده است.

انتهای پیام/