نگاهي به آسيب کم تحرکي کودکان و گرايش آن ها به بازي هاي رايانه اي

خراسان/ وقتي خطري جدي در جامعه وجود دارد و سلامت آن را تهديد مي کند، هر فرد انسان دوست و عاقلي وظيفه خود مي داند کاري بکند؛ هر کاري که بتواند تأثيري ولو اندک داشته باشد، از يک هشدار بگيريد تا نوشتن مقاله، ساخت فيلم يا خلق يک اثر هنري و .... مدت هاست، خطر چاقي، کم تحرکي و در پي آن ها انواع بيماري هاي قلبي و عروقي و ديابت، مشکلات روحي و ... ،حساس ترين و آسيب پذيرترين موجودات جامعه انساني ما را تهديد مي کند؛ يعني کودکان و فرزندان دلبندمان را. در پرونده امروز «زندگي سلام» به موضوع کم تحرکي کودکان و گرايش آن ها به بازي هاي رايانه اي پرداخته ايم تا ما هم به سهم خود در برابر اين خطر جدي کاري کنيم. سهم شما در اين ماجرا چيست؟

وروجک هاي ديروز و کپل هاي کم تحرک امروز
وقتي ما بچه بوديم اين شانس را داشتيم که از موهبتي به نام حياط در متراژ نه چندان کوچک خانه هم بهره مند شويم، آن قدر که مي شد در آن با بچه هاي فاميل يا همسايه يک گل کوچيک درست و حسابي برقرار کرد، دختر و پسر هم نداشت وقتي قرار بود گروهي بازي کنيم، همه پايه بوديم، فوتبال نشد، واليبال، واليبال نشد، وسطي، زو، خط بازي، از اين ها که مي گذشت، يک قل دوقل و دزد و پادشاه و .... «قايم باشک» که بازي محبوب بود، آن زمان خاله بازي ها هم لطفي ديگر داشت، عروسک هاي دست ساز مادر که دو دقيقه اي با پيچاندن يک روسري سه گوش دور کمي پارچه فراهم مي شد و ما در اتاق ها و حياط و جاي جاي خانه جاي بازي داشتيم. شايد يکي از علت هاي پنهان آن بازي هاي گروهي و پرتحرک، نبود وسايل و امکانات بازي بود، تلويزيون در يک ساعت معين برنامه کودک پخش مي کرد که نيمي از آن هم به نمايش نقاشي بچه ها مي گذشت که از شهرهاي مختلف فرستاده بودند، بعد هم يا «سباستين» دنبال مادرش مي گشت يا «هاچ»؛ زنبور عسل، حال و احوال «کوزت» و «نل» هم معلوم بود و... آن يک ساعت پاي تلويزيون نشستن شايد و شايد تنها زماني بود که مي شد بچه هاي کوچک را آرام و بي حرکت در اتاق نشيمن ديد، البته اگر از ساعت مشق نوشتن بچه مدرسه اي ها چشم پوشي کنيم...
امروز اما، اگر شبکه پويا و سي دي کارتون ها و پويانمايي هايي مثل باب اسفنجي و توت فرنگي و چه و چه را از بچه ها بگيري، طفلک ها بايد چه بکنند اگر سراغ تلفن همراه من و شما نيايند، پاي «کلش آف کلنز» ننشينند، يا پرنده عصباني اعصابشان را خرد نکند و ... ؟
انگار ما بزرگ ترها، بي رحمانه فراموش کرده ايم، بازي، نشاط، هيجان، دويدن و سر و صدا کردن حق طبيعي و اوليه کودکان و زبان آن هاست. بي ر حمانه فراموش کرده ايم امر و نهي مدام با دستورهاي تلخي همچون «نکن»، «ندو»، «بشين»، «داد نزن»، «چه خبرته، سرم رفت!»، «نرو»، «نيا»، «برو»، «بيا» و... چه بلايي سر آن ها مي آوريم... بچه دار شديم و سرمان را به کار خودمان گرم کرديم، سر کار مي رويم، بچه را مثل کارمندهاي اداري به زور از خواب بيدار مي کنيم، بايد سر ساعت برود مهد کودک يا خانه مادربزرگ يا شايد هم پرستار مي آيد و تحويلش مي گيرد تا در خانه به جاي مادر، کنارش باشد، برمي گرديم، خسته ايم... کي حال و حوصله دارد با بچه اي با آن همه انرژي و هيجان بازي کند؟ از حياط هم که خبري نيست، نسلش منقرض شده، در خانه هم که نبايد بدود، صداي همسايه پاييني در مي آيد همان طور که بچه همسايه بالايي حق ندارد بدود چون صداي ما در مي آيد...
گوشي تلفن همراه و تبلت و رايانه و نشستن پاي تلويزيون هم که کار را بدتر مي کند، بچه ها تنبل و تنبل تر مي شوند، چاقي، آثار مخرب رواني بازي هاي رايانه اي و هزار و يک مسئله ديگر که تنها سهم ما از آن ها هشدارهاي جدي کارشناسان است... پس چه بايد کرد؟
براي پاسخ دادن به اين پرسش جدي و يافتن راهکار، چندان دستمان باز نيست ولي به اين معنا هم نيست که نمي توانيم کاري کنيم. بايد بپذيريم از ماست که بر ماست و بايد بپذيريم مسئوليت تربيت و نجات فرزندان مان در درجه اول بر عهده خود ماست، دولت، مسئولان، دستگاه ها همه و همه وظيفه دارند ولي شانه خالي کردن از بار مسئوليت خودمان هيچ مشکلي را حل نمي کند و تنها آن را بغرنج تر و پيچيده تر مي سازد؛ بر اين اساس بايد کاري کرد. همراه ما باشيد تا در مطلب بعدي راهکارهايي ساده و قابل اجرا براي اين معضل بيابيم.

راهکارهاي ساده اي براي جنب و جوش بخشيدن به زندگي کودکان
لازم نيست زانوي غم به بغل بگيريد و نگران وضعيت فرزندانتان باشيد، او را به ديدن برنامه هايي که تحرک دارد تشويق کنيد، با او به پارک برويد و بدمينتون بازي کنيد و چند پيشنهاد ديگر ما را هم مدنظر داشته باشيد:
در طول شبانه روز وقتي را براي برقراري ارتباط با کودکانتان از طريق بازي در نظر بگيريد. بازي را به گونه اي طراحي کنيد که فرزندتان مجبور به تحرک باشد، اين کار هم انرژي زياد و طبيعي او را بروز مي دهد و هدايت مي کند، هم براي سلامتي اش خوب است و هم از همراهي شما لذت مي برد؛ مثلا بازي هاي پيشنهادي انجام دهيد:
به آن ها بگوييد بر خلاف دستوري که شما مي دهيد، عمل کنند، مثلا وقتي مي گوييد بنشين بايد بايستد و وقتي مي گوييد بايست بايد بنشيند و ... دستورهاي ديگري را هم خودتان طراحي کنيد.
تعدادي وسيله سبک و متناسب با سن او آماده کنيد، به او بگوييد که مثلا در يک دقيقه فرصت دارد که وسايل را به نقطه اي معين برساند. مي توان از اين تجربه براي جمع کردن اسباب بازي هاي زيادي که کودکان در اتاق هاي مختلف خانه روي زمين پخش کرده اند، استفاده بسيار مؤثري کرد؛ به اين شکل که به صورت مشارکتي همراه با او قرار مي گذاريم که در يک دقيقه هر کسي وسايل بيشتري را جمع کند، برنده است.
از توپ هاي سبک و کوچک استفاده کنيد، جايي را به عنوان محل گل تعيين کنيد، او بايد بتواند با داوري شما به صورتي سبک و با سرعت توپ را به محل مورد نظر پرتاب کند.
از او بخواهيد نقش مربي ورزش را بازي کند و شما در نقش شاگرد او هر کاري که بگويد بايد انجام دهيد، او تلاش مي کند حرکاتي را انجام دهد و به شما آموزش دهد، طبيعي است که گزينه هاي زيادي را بلد نباشد، به عنوان هماهنگي هاي قبل از بازي، خودتان به او آموزش دهيد و از وقتي بازي شروع شد، نقش شاگردش را بازي کنيد. در طول بازي با گفتن جملاتي او را ترغيب کنيد تا حرکات بيشتري انجام دهد؛ مثلا خانم يا آقاي مربي! چقدر شما سريع حرکات را انجام مي دهيد، من به اندازه شما نمي توانم و ... او از اين قبيل عبارات لذت مي برد و خوشش مي آيد و تلاش مي کند اين توانايي را بيشتر نمايان کند و همين امر باعث مي شود حرکاتش را بيشتر کند...
به توصيه هايي که در برنامه هاي تلويزيوني کودکان داده مي شود، توجه کنيد. براي مثال وقتي عموپورنگ يا عوامل و شخصيت هاي ديگر برنامه هاي کودک به بچه ها توصيه مي کنند، ورزش کنند و تحرک داشته باشند و دست از بازي هاي رايانه اي بردارند، به آن ها يادآوري کنيد براي گوش کردن به حرف آن شخصيت محبوب مي خواهيم ورزش کنيم يا فلان حرکت را انجام دهيم، مي خواهيم برويم پارک و .... بد نيست براي افزايش انگيزه او حتما با برنامه تلويزيوني مورد نظر تماس بگيريد و مقدمات گفت و گوي فرزندتان را با عوامل برنامه فراهم کنيد.
به طور منظم قد و وزنش را اندازه گيري و محاسبه کنيد و به خودش اطلاع بدهيد، به گونه اي که او را نسبت به اين موضوع حساس کنيد. مي توانيد دوره هاي هفتگي يا دو هفته يک بار و يا ماهانه تعريف کنيد؛ براي اين کار معياري تعيين کنيد که براي خود او ملموس باشد؛ مثلا قدش را در اتاق خودش يا جايي مناسب در خانه اندازه بگيريد و علامتي کوچک روي ديوار يا به هر ترتيبي که صلاح مي دانيد، مشخص کنيد و دفعه بعد نيز در همان محل اين کار را انجام دهيد تا تغييرات را ببيند، ممکن است بگوييد اندازه گرفتن قد چه ارتباطي به تحرک فرزندمان دارد؟ همه چيز به طور مستقيم اثر نمي گذارد بلکه با اين کار هم او را نسبت به شرايط جسماني و سلامتي اش حساس مي کنيد و رابطه قد و وزنش را به او مي آموزيد، هم درباره وزن، هشدارهاي لازم را به او مي دهيد که قطعا بايد با کارهاي عملي و رعايت توصيه ها همراه باشد.